Κάθε φορά που ολοκληρώνεται μια μεγάλη ποδοσφαιρική διοργάνωση κάνω μια ανασκόπηση της περισσότερο προσωπική – την κάνουν λίγο πολύ όλοι. Ο πρόεδρος της FIFA κ. Τζιάνι Ινφαντίνο πχ είπε πως αυτό το μουντιάλ ήταν το ωραιότερο όλων των εποχών. Από τότε που έγινε πρόεδρος το λέει πάντα όταν τελειώνει ένα μουντιάλ: το είχε πει και μετά το τέλος του μουντιάλ της Ρωσίας το 2018. Ωστόσο μπορεί τώρα να μην είναι μια τυπική δήλωση αυτή που έκανε: ίσως έχει δίκιο.

Σπουδαίο σενάριο

Το μουντιάλ είναι μια παράξενη διοργάνωση: μεγάλη και συγχρόνως μικρή. Είναι μεγάλη, με βάση την πληθώρα των αγώνων του. Μικρή, αν σκεφτείς πως όλα ολοκληρώνονται σε ένα μήνα – μάλιστα τα πολλά ματς είναι στην αρχή, ενώ στο τέλος απλά μεγαλώνει η αναμονή, η αγωνία η ή περιέργεια για το πώς το πράγμα θα ολοκληρωθεί. Αυτή τη φορά υπήρξε μια καταπληκτική κορύφωση – σεναριακού επιπέδου.

Όλα τα μουντιάλ είναι ιστορίες δραμάτων: αυτό υπήρξε μια ιστορία με σπουδαίο τέλος, χωρίς κλάματα και χωρίς απογοητεύσεις, αλλά μόνο με μπράβο και χειροκροτήματα – έτσι συνέβη και στη Ρωσία το 2018, και στη Βραζιλία το 2014 και στη Νότιο Αφρική: είχαμε δίκαιους νικητές. Η διαφορά τώρα ήταν ότι ο πλανήτης έκανε focus στο Μέσι – μετά από ένα σημείο η μεγάλη ερώτηση ήταν αν θα τα καταφέρει και αυτή είχε κάτι δραματικό κυρίως γιατί η Αργεντινή, που ξεκίνησε άσχημα, έδειχνε ευάλωτη και όχι σίγουρη. Ωστόσο μολονότι ο τελικός υπήρξε ένα φανταστικό ματς, δεν υπήρξε δράμα στο τέλος, αλλά λύτρωση – πράγμα που κάνει όντως το μουντιάλ αυτό λίγο διαφορετικό: με βάση το τέλος του θύμισε το μουντιάλ του 1986 γιατί όπως και τότε είχε κεντρικό πρωταγωνιστή αλλά και μια ομάδα που επέστρεψε θεαματικά. Η Γαλλία έπαιξε το ρόλο αυτό καλύτερα από την τότε Δυτική Γερμανία.

Πιο πολλές εκπλήξεις απο δράματα

Όχι ότι τα δράματα έλειψαν: κάθε μουντιάλ έχει κυρίως τέτοια. Μόνο που αυτή τη φορά δεν υπήρχαν δάκρια διότι στις αποτυχίες των φαβορί υπήρξαν εξηγήσεις. Η ιστορία του Ρονάλντο, που πήγε για να αποδείξει πως παραμένει ο καλύτερος σκόρερ του καιρού μας και τελικά έμπλεξε την Πορτογαλία, αν το σκεφτείς ήταν προβλεπόμενη: κανείς δεν μπορεί να νικήσει το χρόνο. Η Ολλανδία έφυγε από το μουντιάλ ενώ ήταν η μοναδική ομάδα που δεν γνώρισε ήττα σε ενενηντάλεπτο, αλλά η συνολική της απόδοση δεν της χάρισε νέους φίλους κι ως εκ τούτου λίγοι την έκλαψαν – άλλωστε στα πέναλτι αποκλείεται πάντα. Οι Βραζιλιάνοι επίσης δεν συγκίνησαν: ο τρόπος που αποκλείστηκαν από την Κροατία θύμιζε χαζό αστείο που έκαναν στον εαυτό τους – μια ομάδα που αποκλείεται έτσι, δεν μπορείς ούτε να τη λυπηθείς, ούτε φυσικά να την χειροκροτήσεις. Απλά αναρωτιέσαι αν τελικά είναι αυτοκαταστροφική.

Γνωστά όλα από πριν  

Ζούμε μια εποχή στην οποία ό,τι λέγεται για τις ομάδες πριν το τουρνουά (κι αφορά κυρίως αδυναμίες) το βλέπεις να συμβαίνει: δεν υπάρχουν μαγικές μεταμορφώσεις. Οι Γερμανοί έπαιξαν με όρεξη, πλήρωσαν τρέλες που έκαναν με τους Γιαπωνέζους, αλλά έδειξαν πως δεν έχουν φορ κι αυτό το πλήρωσαν. Το ίδιο και οι Ισπανοί: στο ματς που χρειαζόταν κάποιον να στείλει τη μπάλα στα δίχτυα δεν υπήρχε κανείς οπότε συνέχισαν να αλλάζουν πάσες για ώρες. Οι Αγγλοι από την άλλη κατάφεραν κάτι σπάνιο: να δείξουν πρόοδο (και σταθερότητα) και να αποκλειστούν όπως αποκλείονται πάντα. Η αίσθηση ότι η ψαλίδα μεταξύ των εθνικών ομάδων έχει μικρύνει στο τέλος αποδείχτηκε ψευδαίσθηση: μόνο το ηρωϊκό Μαρόκο έκανε υπέρβαση. Οι παραστάσεις για ένα ρόλο, (τα ματς δηλαδή στα οποία το φαβορί φόρτωσε γκολ το αοουτσάιντερ…), ήταν περισσότερες από ποτέ γιατί οι παίκτες ήταν σε καλή κατάσταση και οι καλύτεροι αγωνίζονται στις καλύτερες ομάδες. Αλλά αυτό είχε ως αποτέλεσμα άνισα ματς που θα τα ξεχάσουμε γρήγορα, παρά τα πολλά γκολ.

Γενικά ήταν μια διοργάνωση στην οποία όσοι απογοήτευσαν ήταν περισσότερο από όσους άρεσαν ξαφνιάζοντας ευχάριστα. Πιο απογοητευτικοί κάποιοι Ευρωπαίοι. Οι Δανοί μάλλον δεν ήθελαν να πάνε στο Κατάρ. Οι Σέρβοι δεν μπορούν να βρουν την πολυπόθητη αγωνιστική ωριμότητα. Οι Βέλγοι ήταν οι χειρότεροι όλων. Αλλά και οι Ελβετοί, και οι ίδιοι οι Κροάτες, που στον ημιτελικό με την Αργεντινή έκαναν το χειρότερο παιγνίδι τους, μπήκαν στο μεγάλο γκρουπ των ομάδων που κατέρρευσαν πάνω στο καλύτερο. Στο οποίο ανήκουν και οι Γιαπωνέζοι, οι Σαουδάραβες, οι Σενεγαλέζοι, οι Γκανέζοι: όλοι τους μπορούσαν πιο πολλά.  

Ιστορίες μεγάλων πρωταγωνιστών

Με τόσες αποτυχίες πως είναι δυνατόν να είναι αυτό το μουντιάλ το καλύτερο, όπως λέει ο Ινφαντίνο; Υπάρχουν δυο πράγματα που το κάνουν να ξεχωρίζει. Το πρώτο ο τελικός: είναι πάντα το ματς που σφραγίζει μια διοργάνωση και χάρη στο Μέσι και τους αδάμαστους Γάλλους ο τελικός του 2022 ήταν απίστευτος. Το δεύτερο εξίσου σημαντικό ήταν ότι είδαμε μια διοργάνωση παικτών και όχι προπονητών. Παρακολουθήσαμε ιστορίες μεγάλων πρωταγωνιστών κι αυτό είναι στο ποδόσφαιρο σπουδαίο: ο Μέσι, ο ΕμΜπαμπέ, ο Ρονάλντο, ο Νεϊμάρ, ο Χάρι Κέιν, αλλά κι ο Μόντριτς, ο Μπόνο, ο Αμραμπατ, ο Γκβάρντιολ «έγραψαν». Υπήρχε ανάγκη μιας διοργάνωσης σαν τις παλιές, εκείνες δηλαδή που νιώθαμε πως ανακαλύπταμε παίκτες. Τώρα δεν τους ανακαλύψαμε φυσικά – η υπερπληροφόριση δεν το επιτρέπει. Αλλά ζήσαμε μαζί τους υπέροχα γιατί υπήρξαν συνεπείς.

Αντε να δούμε πως

Από την έναρξη του μουντιάλ έγραψα εδώ αποκλειστικά για αυτό – με δυο εξαιρέσεις: ήταν τα αντίο στον Γιάννη Διακογιάννη και στο Σίνισα Μιχαϊλοβιτς, δυο κείμενα υποχρεωτικά σχεδόν. Κατά τα άλλα μου κάνατε και σας έκανε ελπίζω καλή παρέα – σαν να ζήσαμε ένα μήνα σε ποδοσφαιρικό θερμοκήπιο. Στη διάρκεια του μήνα δεν ασχολήθηκα με πολλά (που αν κρίνω από τα mail που μου στέλνατε θα θέλατε, αλλά υπάρχει χρόνος: θα γράψω τις επόμενες μέρες και για βιβλία και ταινίες και άλλα πολλά – μην ανησυχείτε). Ηθελα κι εγώ ένα αμιγώς ευχάριστο ποδοσφαιρικό διάλειμμα, σαν ποδοσφαιροθεραπεία – αυτό ήταν το χειμωνιάτικο μέσα στον ήλιο μουντιάλ του Κατάρ.   

Θα μαζέψω όπως και το 2018 όλα τα κείμενα και τα pod σε ένα ειδικό χώρο, ώστε να τα βρίσκετε, αν θέλετε κάτι να ξαναθυμηθείτε. Θα προσθέσω αργότερα, αλλά ελπίζω μέσα στη μέρα, εκτός από αυτό τον επίλογο και δυο τελευταία κείμενα: ένα με τους παίκτες που αποτελούν την καλύτερη ενδεκάδα (το γράφω πάντα) κι ένα για τον Κριστιάνο Ρονάλντο, που έχω γράψει στην εφημερίδα και μιλά για την αγωνία του σύγχρονου άντρα που δεν θέλει να μεγαλώσει – δεν θέλω να λείπει.

Απόλαυσα το ταξίδι στο Κατάρ. Πήρα δώρα για τους φίλους μου, αλλά για μένα μόνο ένα άσπρο φούτερ με τα χρώματα της Εθνικής Γερμανίας: συμβολικά γιατί το επόμενο πανηγύρι, το Euro2024, θα γίνει εκεί. Δεν το κρύβω: βρήκα σπουδαίο το μουντιάλ διότι μόλις τελείωσε ήδη μας λείπει. Και άντε τώρα να επιστρέψει κανείς στη Σουπερλίγκα, στο Φωτιά, στο «γιατί δεν βάζει το Φορτούνη» και σε άλλα πολλά εμπριμέ…