Επειδή η μοίρα έχει πάντα όρεξη για παιγνίδια στο καλοκαίρι των εντάσεων με την Τουρκία ο ΠΑΟΚ θα βρει μπροστά του στην άδεια Τούμπα την Μπεσίκτας. Η Μπεσίκτας δεν είναι ομάδα που θα πρεπε να αγωνίζεται στο Τσάμπιονς λιγκ: βρέθηκε σε αυτό γιατί τιμωρήθηκε η Τραμπζονσπόρ από την UEFA. H Μπεσίκτας έχει χάσει και τέσσερις (τουλάχιστον…) καλούς παίκτες που είχε πέρυσι: ο Πρινς Μπόατεγκ και ο Μοχάμεντ Ελνενί π.χ, που την είχαν βοηθήσει ως δανεικοί, επέστρεψαν στην Φιορεντίνα και στην Αρσεναλ. Ακόμα και στην άδεια Τούμπα ένας σοβαρός ΠΑΟΚ δεν μπορεί παρά να έχει τον πρώτο λόγο γιατί το ματς είναι μονό. Αρκεί να μην παρασυρθεί από το γενικότερο κλίμα. Πρέπει να αντιμετωπίσει το γεγονός ως παιγνίδι ποδοσφαίρου. Οχι ως σύρραξη.

Αν κάποιος δυσκολεύεται να καταλάβει τι συμβαίνει στην Τουρκία και γιατί ο Ερτογάν αποφάσισε να παίξει το ρόλο του νταή της περιοχής επιδιώκοντας θερμά επεισόδια και με την Ελλάδα δεν έχει παρά να δει τι έχει γίνει τα τελευταία χρόνια στο πεδίο των καθαρά αθλητικών σχέσεων ανάμεσα σε μας και στους γείτονες και θα καταλάβει πολλά.

Μια φορά κι ένα καιρό

Η Τουρκία έγινε για χρόνια ένα είδος Ελντοράντο για τους συλλόγους και τους αθλητές μας – όχι μόνο τους ποδοσφαιριστές. Από τον καιρό που έμοιαζε απίθανο ένας Ελληνας παίκτης να πάει στην Τουρκία (και γιατί ο ίδιος δίσταζε…) πέρασαν δεκαετίες. Άνοιξαν τον δρόμο οι μπασκετμπολίστες (θηρία όπως ο Ευθύμης Ρεντζιάς πχ) και μετά ακολούθησαν οι ποδοσφαιριστές. Μερικοί όπως ο Φάνης Γκέκας υπήρξαν τόσο καλοί που έκαναν στην γείτονα χώρα τους Ελληνες παίκτες μόδα: πέρασαν από την Τουρκία κι ο Μήτρογλου, κι ο Φωτάκης, κι ο Μανιάτης, και σήμερα διαπρέπουν ο Τζαβέλας, ο Σιώπης κι ο Μπακασέτας και συγνώμη αν ξεχνάω κανένα ποδοσφαιριστή – στο μπάσκετ ο μεγάλος εκπρόσωπος της ελληνικής σχολής υπήρξε φυσικά ο Κώστας Σλούκας. Παράλληλα οι Τούρκοι άρχισαν να προσέχουν πιο πολύ το πρωτάθλημά μας και να αποκτούν ολοένα και συχνότερα και ξένους που εδώ αγωνίστηκαν: ο Ναπολεόνι, ο Βιγιαφάνες, ο Ντα Κόστα έκαναν ωραία πράγματα στις ομάδες που αγωνίστηκαν. Όταν ο Ολυμπιακός έψαξε το χειμώνα μια ομάδα για τον Μεριά την βρήκε στην Τουρκία: η Κασίμπασα πλήρωσε το συμβόλαιο του Τυνήσιου και είχε δεσμευτεί να πληρώσει και 4 εκατ ευρώ για να τον κρατήσει. Δεν το βλέπω. Δεν έχει τα χρήματα.

Υπήρξαν χρόνια που ελληνικές ομάδες προσδοκούσαν τον σωτήρα από την Τουρκία,μάνατζερ πουλούσαν παίκτες και επιχειρηματίες έψαχνα εκεί συνέταιρους. Σαν χθες θυμάμαι να συζητιέται ότι ο ιδιοκτήτης της Γαλατά θα αγοράσει την ΑΕΚ γιατί έχει Ελληνίδα γυναίκα, ενώ δεν πέρασαν πολλά χρόνια από το ταξίδι του Ολυμπιακού στην Πόλη για να εγκαινιαστεί σε ένα φιλικό το Ολυμπιακό Στάδιο – ήταν οι καιροί που ο Σωκράτης Κόκκαλης έκανε δουλειές με τον Τουρκικό Οργανισμό Στοιχημάτων και τον χρησιμοποιούσε ως παράδειγμα χορηγικής χρηματοδότησης ομάδων. Πρόσφατα θυμάμαι τον Βαγγέλη Μαρινάκη και τους αδερφούς Αγγελόπουλους να υποδέχονται τον Μίστερ Dogus στην Αθήνα και να βλέπουν μαζί του το Ολυμπιακός- Φενέρ συζητώντας για την αξιοποίηση του Αστέρα. Αλλά όλα αυτά μοιάζουν  να συνέβησαν παλιά, πολύ παλιά. Τον καιρό που η τούρκικη λίρα είχε ακόμα μια κάποια αξία.    

Δεν υπάρχει νόμισμα στην Ευρώπη που να έχει καταρρεύσει όσο η τουρκική λίρα. Στις αρχές Μαϊου κατέγραψε τη μεγαλύτερη υποτίμηση όλων των εποχών έναντι του δολαρίου: ένα δολάριο έφτασε να πωλείται στα τέλη Μαϊου για 7.35 λίρες αλλά το χειρότερο είναι η βεβαιότητα ότι ο κατήφορος δεν θα σταματήσει. Στην Πόλη σου δίνουν πλέον 8 λίρες για 1 δολάριο προεξοφλώντας τη συνέχεια.

Παιγνίδια με το νόμισμα

Οι Τούρκοι οικονομολόγοι, φίλοι του Ερτογάν, απέδωσαν την πτώση της λίρας σε κερδοσκοπική επίθεση τριών τραπεζών του Λονδίνο: ισχυρίζονται ότι στα πλαίσια του Brexit οι τράπεζες αυτές σπεκουλάρισαν με το τουρκικό νόμισμα και από κάποια στιγμή κι έπειτα δεν μπορούν να αποπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους σε τουρκικές λίρες προς τις τουρκικές τράπεζες. Η Επιτροπή Ελέγχου Τραπεζικού Συστήματος (BDDK) απαγόρεψε σε αυτές τις τράπεζες να κάνουν swaps, δηλαδή να πωλούν λίρες σε μελλοντική ημερομηνία – ωστόσο μολονότι αυτό συνέβη, η λίρα δεν πήρε τα πάνω της. Γιατί; Γιατί η υποτίμησή της, πέρα από τραπεζικά παιγνίδια, οφείλεται στην πίεση του πληθωρισμού και στα αμύθητα ποσά που υποσχέθηκε η κυβέρνηση Ερτογάν στις ξένες εταιρείες που κατασκεύασαν τεράστια δημόσια έργα, όπως γέφυρες, αεροδρόμια, τούνελ κλπ., ποσά τα οποία πληρώνει σήμερα η κυβέρνηση Ερτογάν σε δολάρια βάσει συμφωνιών.  

Οι Υπουργοί του Ερτογάν λένε ότι οι ξένες εταιρίες χάνουν την πίστη τους στο τουρκικό οικονομικό θαύμα και σπεκουλάρουν παίζοντας με το νόμισμα διότι στο μεταξύ ήρθε ο Covid 19 κι έγιναν όλα χειρότερα. Γνωρίζουν επίσης ότι η κρίση του τουρισμού φέτος το καλοκαίρι θα δυσκολέψει την πρόσβαση της Τουρκίας σε ευρώ και δολάρια: «Τα χρήματα που πληρώσαμε για τις γέφυρες από τις οποίες δεν περνάμε ή τα αεροδρόμια από τα οποία δεν θα πετάξουμε, θα πάνε χαμένα» έγραφε η Χουριέτ και σημείωνε πως για να περάσει κανείς τα διόδια της γέφυρας του Βοσπόρου πρέπει να πληρώσει 45 δολάρια, δηλαδή 320 λίρες – ποσό υπερβολικό. Στην πραγματικότητα αυτό που η Τουρκία πληρώνει είναι τα παιγνίδια της με το νόμισμα. Το 2008 ο Ερτογάν έκανε υποτίμηση φτάνοντας τη λίρα στα ιστορικά κατώτατα όρια της. Τον Ιανουάριο του 2008 η ισοτιμία λίρας/δολαρίου ήταν 1 προς 5. Τον Αύγουστο του 2008 με 1 δολάριο αγόραζες 7.24 λίρες. Αυτό σήμαινε ότι τα δολάρια που ο Ερτογάν δανείστηκε για να κάνει τα μεγάλα έργα κέρδισαν αξία: η αγορά πλημμύρησε υποτιμημένο χρήμα. Όμως οι συμβάσεις δεν πληρώθηκαν τότε: άρχισαν να πληρώνονται δέκα χρόνια μετά και στο μεταξύ το νόμισμα δεν πήρε τα πάνω του. Ετσι σήμερα που δεν έχει χρήματα για να πληρώσει όσα χρωστάει σε εταιρίες και ομόλογα η υποτίμηση προκαλεί πληθωρισμό και διαλύει τα πάντα.   

Όταν μια οικονομία καταρρέει ένας πολιτικός που πιστεύει ότι είναι σουλτάνος επενδύει αυτόματα στον εθνικισμό. Κάνει την Αγιά Σοφιά τζαμί, πάει στη Λιβύη, μιλάει για το μεγάλο μουσουλμανικό τόξο που χρειάζεται ηγέτη και βγάζει τα ερευνητικά σκάφη στο Αιγαίο.  

Η κατάρρευση της οικονομίας όπως και η πρόοδός της κάποτε φαίνεται στα αθλητικά. Η πτώση της λίρας δημιουργεί ένα «φύγε φύγε» των εταιριών από τις ομάδες. Η υποτίμηση της λίρας μεγαλώνει απερίγραπτα το κόστος των ομάδων καθώς όλοι υπογράφουν συμβόλαια σε ευρώ η δολάρια. Η Ντόγκους έφυγε από τη Φενέρ γιατί διαπίστωσε ότι μέσα σε δυο χρόνια η ομάδα στοίχιζε 40% παραπάνω! Αν σε αυτά προσθέσεις και την απώλεια εσόδων από εισιτήρια που αντιμετωπίζουν οι τουρκικές ομάδες καταλαβαίνεις ότι οι ωραίες μέρες πέρασαν. Οσο για αυτούς που νομίζουν πως στην Τουρκία «απλώς ξεπλένουν χρήμα» πρέπει να πω πως για να το ξεπλύνεις το ρημάδι το χρήμα πρέπει να υπάρχει. Δεν υπάρχει. Η Μπεσίκτας που πέρυσι έδινε 3,5 εκατ ευρώ στον ΠΑΟΚ για τον Πέλκα φέτος έδινε 800 χιλιάδες ευρώ στην ΑΕΚ για τον Μάνδαλο. Δεν το λες και πρόταση αυτό…

Θα βουλιάξει

Η Μπεσίκτας θα βουλιάξει στην κρίση πριν καν φτάσει να παίξει με τον ΠΑΟΚ. Η γκρίνια που υπάρχει για την φυγή των περσινών αστεριών, θα γίνει άγχος για τη συνέχεια. Το ματς με τον ΠΑΟΚ θα είναι για τους Τούρκους ματς επιβίωσης που θα πρέπει να το κερδίσουν εκτός έδρας. Ο ΠΑΟΚ πρέπει απλά να παίξει με τα νεύρα τους και να είναι ψύχραιμος για να της δώσει τη χαριστική βολή. Κυρίως να μην μπει στο τρυπάκι να μετατρέψει ένα ποδοσφαιρικό γεγονός σε θερμό επεισόδιο. Δεν θα πάρει κανείς παίκτης του την Αγια Σοφιά και δεν θα βυθίσει κανείς τον τούρκικο στόλο. Μια πρόκριση χρειάζεται…