Ηρθα στο Κατάρ την περασμένη Τρίτη κουβαλώντας τη μεγαλύτερη περιέργεια  για μια πόλη – χώρα. Παντού όπου έχω βρεθεί, κι έχω την τύχη να έχω ταξιδέψει πολύ, είχα μια ιδέα του τι θα δω. Αν και δεν είμαι ο πιο επιμελής, ούτε ανήκω στην κατηγορία αυτών που αγοράζουν ταξιδιωτικούς χάρτες και σχεδιάζουν τι θα κάνουν σε μια ξένη χώρα τις μέρες της παραμονής τους, εν τούτοις σχεδόν πάντα έχω στο μυαλό μου κάποιες προτεραιότητες – για το Κατάρ όχι μόνο δεν γνώριζα τίποτα, αλλά είχα και μια τελείως διαφορετική εικόνα στο μυαλό μου από αυτό που βρήκα. Για μένα οι αραβικές πόλεις ήταν κάτι σαν μικρογραφίες της Κωνσταντινούπολης ή του Καϊρου ή της Αλεξάνδρειας – σίγουρα πιο καθαρές, αλλά εξίσου πολύβοες, χαώδεις και γεμάτες από πλατείες, μαχαλάδες και μοντέρνους ουρανοξύστες, πόλεις δηλαδή που η ιστορία παίζει ξύλο με την αισθητική, το παλιό δυσκολεύεται να συνυπάρχει με το μοντέρνο και το μέλλον είναι δύσκολο να καταλάβεις πως θα είναι. Τίποτα από αυτά δεν υπάρχει εδώ. Εδώ συναντάς τον ισλαμισμό στην εποχή του Blade Runner.

To Κατάρ είναι μια πόλη – κράτος που περιέχει επτά μεγάλους και διακριτούς μεταξύ τους Δήμους. Ο πιο μεγάλος νομίζω πως είναι η Ντόχα. Η πόλη έχει κάτι παράξενο: είναι εντυπωσιακά μακρόστενη αλλά όχι πυκνοκατοικημένη. Την ίδια στιγμή είναι γεμάτη από φουτουριστικούς ουρανοξύστες που θα ζήλευαν και στο Λας Βέγκας: σημειωτέων ότι τις μέρες του μουντιάλ όλοι ήταν έτσι φωτισμένοι ώστε να βλέπεις σε αυτούς ένα ποδοσφαιριστή σταρ. Διέσχιζες γιγάντιους Ρονάλντο, Μέσι, Νεϊμάρ, Χάρι Κέιν κτλ και αισθανόσουν σαν τον Γκιούλιβερ στη χώρα των γιγάντων. Ειδικά το βράδυ η εικόνα ήταν τρομερή: οι πρωταγωνιστές του μουντιάλ είχαν τον κόσμο στα πόδια τους.

Μόλις πέρασε τα πενήντα  

Το Κατάρ είναι ανεξάρτητο Κράτος από το 1971. Προηγουμένως ανήκε στους Βρετανούς και για χρόνια πριν τον ερχομό τους αποτελούσε μέρος της Βρετανικής Αυτοκρατορίας που εγγυόταν την ασφάλεια του: όταν έβλεπα κατεβαίνοντας με το αεροπλάνο την έρημο που το περιβάλει αναρωτιόμουν ποιοι ήταν αυτοί οι εξωτερικοί εχθροί από τους οποίους οι Αγγλοι του προστάτευαν. Πετρέλαιο βρέθηκε εδώ το 1939, αλλά η εκμετάλλευσή του, εξαιτίας του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, άρχισε πολύ αργότερα. Το υγροποιημένο φυσικό αέριο, που είναι ο βασικός λόγος του πλούτου του Εμιράτου, εμφανίστηκε δεκαετίες μετά. Ο Μάρσαλ, σε ένα από τα υπέροχα βιβλία του που μιλά για την γεωπολιτική γεωγραφία λέει πως αν υπάρχει Θεός έχει χιούμορ, διότι πλούτισε απίστευτα αυτή εδώ την απίθανη γωνιά της γης, στις οποία οι συνθήκες ζωής είναι αληθινά δύσκολες: σαν να ήθελε να αποζημιώσει μεγαλοπρεπέστατα τους φουκαράδες που ζούσαν για αιώνες εδώ ψαρεύοντας.

Οι ίδιοι οι Καταριανοί μπορεί και να συμφωνούσαν. Ένα πέρασμα από το πιο μεγάλο μουσείο τους, το Μουσείο Ισλαμικής Ιστορίας, σου δημιουργεί την υποψία (μην πω τη βεβαιότητα και παρεξηγηθώ από τα πλήθη των Χριστιανών…) ότι ο πλούτος τους είναι αποτέλεσμα της πίστης τους στον μεγάλο Αλάχ. Το ενδιαφέρον είναι ότι ένα τεράστιο κομμάτι του μουσείου έχει γεμίσει από εκθέματα που έχουν αγοράσει από αλλού: δικά τους είναι κυρίως τα μαργαριτάρια που έβγαζαν κάποτε από τις θάλασσες και τα χάριζαν (;) στους Αγγλους γιατί δεν ήξεραν την αξία τους. Μαργαριτάρι (Perl) λέγεται και το πιο όμορφο σημείο της πόλης – μια γιγάντια μαρίνα (σαν τη δική μας Μαρίνα του Φλοίσβου, αλλά τεραστίων διαστάσεων) που εκτός από τα ωραιότερα και ακριβότερα αυτοκίνητα της γης μπορείς να δεις εκατοντάδες σκάφη και να φας σε ό,τι εστιατόριο σου κάνει κέφι: οι ντόπιοι προτιμούν τα ξένα, οι περαστικοί τα αραβικά. Ολο αυτό καταλήγει σε μια περιοχή με κανάλια που θυμίζει την αντίστοιχη περιοχή του Αμστερνταμ πιο πολύ από τη Βενετία και είναι φυσικά όλο κατασκευασμένο και όχι φυσικό. Τίποτα δεν μοιάζει άλλωστε φυσικό στο Κατάρ, πέρα από την έρημο που το περιβάλει. Ακόμα και τη θάλασσα νομίζεις πως από κάπου την έφεραν για τις ανάγκες ενός σκηνικού στο οποίο υπάρχουν ακόμα και τεχνητά νησιά. Όχι δεν το λες όλο αυτό μια μικρογραφία του κόσμου: δεν θα βρεις πχ εδώ ένα μίνι Κολοσσαίο ή ένα Πύργο του Αϊφελ σε διαστάσεις ξενοδοχείου όπως στο Λας Βέγκας. Θα βρεις μάλλον μια αρχιτεκτονική πρόταση ενός μελλοντικού κόσμου όπως για τους Εμίρηδες αυτός θα έπρεπε να είναι. Με ανακαινισμένα ανάκτορα, γυάλινους ουρανοξύστες που νομίζεις πως κατεβαίνουν από τον ουρανό, πύργους πολυτελείας και εκατοντάδες εργατικές πολυκατοικίες, όχι όμως ομοιόμορφες, προορισμένες για τους εργάτες των ντόπιων: στο Κατάρ αυτοί είναι επτά φορές περισσότεροι από τον εδώ πληθυσμό – στην τελευταία απογραφή η πόλη είχε 2 εκατ 700 χιλιάδες κατοίκους και οι Καταριανοί ήταν περίπου 350 χιλιάδες! Φυσικά η εξουσία τους είναι απόλυτη: ακόμα και οι πινακίδες των δικών τους αυτοκινήτων είναι ολότελα διαφορετικές ώστε να βλέπεις σε ποιόν ανήκουν τα αυτοκίνητα, ενώ υπάρχει και ειδική αστυνομία της οικογένειας Αλ Θανί που κυβερνά και της οποίας τα στενά μέλη είναι περίπου πεντακόσια.

Η ζωή εδώ

Όλα αυτά ωστόσο είναι μόνο η περιγραφή του σκηνικού: η ζωή είναι κάτι άλλο. Από το Κατάρ θα μου μείνουν δυο εικόνες που είδα χθες - ολότελα διαφορετικές. Στις 9,30 το πρωί, παρά τη ζέστη έκανα τη βόλτα μου σε ένα τεράστιο εμπορικό δρόμο που βρίσκεται κοντά στο γήπεδο του τελικού και που λέγεται Λουσαϊλ Μπουλεβάρτ. Ακολουθώντας υποδείξεις φίλων που έχω εδώ ανακάλυψα ένα καφέ με τα ωραιότερα κρουασάν του κόσμου – φτιαγμένα με μια σφολιάτα που σε κάνει να πεις το Πιστεύω στον Αλαχ και με μια γέμιση στην οποία κυριαρχεί το αμύγδαλο: αν με καταδίκαζαν σε θάνατο θα ζητούσα να είναι το τελευταίο μου γεύμα. Βγαίνοντας στο δρόμο που έχει πάντα μια κάποια κίνηση (όχι υπερβολική γιατί το πρωί ο κόσμος αποφεύγει τις μετακινήσεις, πόσο μάλλον με τα πόδια) ανακάλυψα χθες πως στη Μπουλεβάρτ δεν υπήρχε άνθρωπος! Όλα ήταν κλειστά, ήμουν εγώ, δυο τρεις ακόμα χαμένοι στο πουθενά σαν εμένα και κάποιοι σεκιουριτάδες: αυτοί μου εξήγησαν ότι η Παρασκευή είναι σαν την Κυριακή τη δική μας με τη διαφορά ότι αυτοί προσεύχονται. Μέχρι τις 12 το μεσημέρι νόμιζα ότι όλοι βρίσκονται σε αυστηρή καραντίνα – μετά ξαφνικά και ταυτόχρονα όλα τα μαγαζιά άνοιξαν σαν να πατήθηκε ένα μαγικό κουμπί.

Σε απόλυτη αντιδιαστολή ήταν αυτό που είδα χθες βράδυ. Μου είχαν πει ότι η πόλη ζει τη νύχτα γιατί οι άνθρωποι κυκλοφορούν όταν πέσει ο ήλιος και η ζέστη μειωθεί. Δεν περίμενα όμως τόσο κόσμο! Όλα στο Σουκ, στο ιστορικό τους κέντρο, ήταν ανοιχτά στις 3 το πρωί! Υπήρχαν καφε, εστιατόρια, εμπορικά καταστήματα, ακόμα κουρεία (!)  γεμάτα κόσμο: οι Αργεντινοί, περιττό να το πω, έχουν προσαρμοστεί καλύτερα από όλους τους ξένους στην παράξενη αυτή πραγματικότητα. Αν το αλκοόλ επιτρεπόταν στο Κατάρ τις μέρες του μουντιάλ θα υπήρχαν ιστορικές υπερκαταναλώσεις – ιστορικές για τον πλανήτη γη! Τώρα όλοι περιορίζονται σε μπύρες χωρίς αλκοόλ.

Περιμένουν το μπόνους

Θα έμενα εδώ; Δύσκολο. Ο γιγαντισμός πιο πολύ με κουράζει παρά με εντυπωσιάζει: ο γιγαντισμός χαρακτήρισε και τη διοργάνωση του μουντιάλ – τα γήπεδα πχ χωρίς να είναι εκατοντάδων χιλιάδων θέσεων έμοιαζαν τέτοια! Το γήπεδο του τελικού έχει μικρότερη χωρητικότητα από το ΟΑΚΑ, είναι όμως έτσι φτιαγμένο, με τη χρυσαφένια του θεαματική εμφάνιση, ώστε μοιάζει εξωτερικά διπλάσιο. Για να διοργανώσουν ένα μουντιάλ στην πόλης τους οι συνηθισμένοι στις ανέσεις Καταριανοί έδειξαν μεγάλη ανοχή σε περιορισμούς. Κεντρικοί δρόμοι έγιναν fun zones για τους παράξενους στα μάτια τους ποδοσφαιρόφιλους. Δημιουργήθηκαν απερίγραπτα μποτιλιαρίσματα. Οι έλεγχοι ήταν αυστηρότατοι ακόμα και για τα δικά τους μέτρα. Αλλά δεν υπήρξαν παράπονα: η χώρα έβαλε τα καλά της. Θα πάρουν όλοι ένα bonus αύξησης αποδοχών μετά το τέλος του μουντιάλ – το περιμένουν.

Η ζωή εδώ είναι πανάκριβη: τεράστιοι μισθοί ξοδεύονται μόνο για ενοίκιο – υπάρχουν ζώνες στην πόλη που για ένα διαμέρισμα πληρώνεις 15 χιλιάδες ευρώ το μήνα! Κυκλοφορούν όλοι με αυτοκίνητα – οι αποστάσεις είναι μεγάλες. Είναι φθηνό σχετικά το φαγητό, οι μετακινήσεις, τα ρούχα, αλλά όποια πολυτέλεια θέλεις την χρυσοπληρώνεις – ακόμα και τα σουβενίρ πχ. Από την άλλη υπάρχει μια εντυπωσιακή αίσθηση ασφάλειας, μια μοναδική ευγένεια και μια παράξενη σιγουριά πως εδώ όλα αγοράζονται. Αλλά πρέπει να σέβεσαι τους τοπικούς κανόνες – δεν είσαι στη Δύση. Κι αλίμονό σου αν στους ντόπιους τάξεις υπηρεσίες και τους κοροϊδέψεις. Τότε πανεύκολα αντί για τον παράδεισο που σου έχουν υποσχεθεί, θα σε κάνουν να ζήσεις μια κόλαση που δεν φαντάζεσαι….