Αν αφήσουμε έξω την καψούρα με όλα τα συμπαρατρεχούμενα, (οδύνη, θλίψη, έκκληση βοήθειας, αυτοκριτική, ελπίδα κτλ) που αποτελεί μόνιμο θέμα των περισσότερων ελληνικών τραγουδιών κι όχι μόνο των λαϊκών, πιστεύω πως το ελληνικό καλοκαίρι πρέπει να είναι για συνθέτες και κυρίως στιχουργούς ένα από τα top θέματα. Μαζί πιθανότατα με το φεγγάρι που κι αυτό το καλοκαίρι ως γνωστόν έχει άλλη λαμπρότητα.

Αν κανείς έγραφε την ιστορία του ελληνικού τραγουδιού τα τραγούδια για το καλοκαίρι θα ήταν ένα ολόκληρος τόμος. Ο Παύλος Μάτεσις βλέπει ως καλοκαίρι τον Θεό Διόνυσο – τη μουσική έγραψε ο Σταύρος Ξαρχάκος. Η Αφροδίτη Μάνου παραδέχεται πως με το καλοκαίρι μάλωσε και δεν μεγάλωσε – την μουσική εδώ έγραψε ο Νίκος Πορτοκάλογλου που φυσικά μας έχει διηγηθεί με επιτυχία και το δικό του «καλοκαιράκι στην ακρογιαλιά», ενώ έχει γράψει μουσική και για ένα μελαγχολικό καλοκαίρι που έχει τραγουδήσει η Αντριάνα Μπάμπαλη. Ο Παντελής Θαλασσινός λέει ότι το καλοκαίρι είναι «μόνιμη ανάμνηση». Ο Βαγγέλης Γερμανός έχει περιγράψει ένα μεγάλο καλοκαίρι, στο οποίο ως γνωστόν θα πάει «κρουαζιέρα Μύκονο και Σαντορίνη», αλλά κι ένα μικρό καλοκαίρι που τραγουδάει στα Μπαράκια του η κόρη του Αλίκη με παράπονο γιατί πέρασε.

Ο Γιάννης Σπανός έχει γράψει μουσική για τρία καλοκαίρια – δεν το βρίσκω παράξενο. Το έχει κάνει για το καλοκαίρι του Κώστα Κωτούλα («όλο το καλοκαίρι δίπλα μου γέλαγες»), το καλοκαίρι του Αλέξη Αλεξόπουλου («ένα καλοκαίρι πέρασε δεν στάθηκε»), φυσικά για το καλοκαίρι του Γιώργου Παπαστεφάνου που κάπως παραπονιάρικα λέει «μια αγάπη για το καλοκαίρι θα ‘μαι κι εγώ». Ο Σταμάτης Κραουνάκης και η Λίνα Νικολακοπούλου μας έχουν δώσει ένα τραγούδι για ένα καλοκαίρι που θα ρθει στην ταράτσα του VOX, όπου «η Μελίνα θα παίζει την Στέλα» – το λες και κάτι σαν όνειρο. Ενας άλλος που περνά τα καλοκαίρια του τελευταία σε μια ταράτσα, ο Φοίβος Δεληβοριάς, για το καλοκαίρι έχει γράψει εντέχνως δυο φορές: το 2007 μας είπε ότι «το καλοκαίρι θα ‘ρθει και θα πάρει κι εσένα μαζί - στην ομορφιά του θα γίνεις χαζούλα όπως ήσουν μικρή» και το 2021 έγραψε στίχους και μουσική για ένα καλοκαίρι που το τραγούδησε η Νεφέλη Φασούλη.  Ο Μιχάλης Χατζηγιάννης ήθελε κάποτε κάθε καλοκαίρι να τραγουδάει όλος ο κόσμος στα μπιτσόμπαρα ένα κομμάτι του κι έχει τραγουδήσει τρία τραγούδια για το καλοκαίρι – σε ένα, το «Αυτό το καλοκαίρι» έγραψε στίχους και μουσική ο ίδιος. Με ένα τραγούδι για το καλοκαίρι που θα μπορούσε να λέει ο Χατζηγιάννης («όλα μοιάζουν καλοκαίρι») έκαναν ένα τεράστιο σουξέ πριν δυο χρόνια οι Μέλισσες, ενώ ένα τραγούδι για το καλοκαίρι έγραψαν και οι Locomondo («το καλοκαίρι – ιδρωμένα σεντόνια το μεσημέρι» πριν την μεγάλη καλοκαιρινή επιτυχία τους «Δεν κάνει κρύο στην Ελλάδα» που αυτή κι αν είναι ύμνος για το καλοκαίρι.  Στίχους και μουσική για «ένα καλοκαίρι που δεν κατάλαβε» έγραψε κι ο Μανώλης Φάμελος, ενώ κι ο Αργύρης Μπακιρτζής κι ο Παύλος Παυλίδης αλλά και η Αρλέτα («θυμάμαι ένα άσπρο μεσημέρι κάποιο ωραίο καλοκαίρι») φρόντισαν να γράψουν καλοκαιρινά κομμάτια.

Και μην νομίζεται πως το καλοκαίρι είναι έμπνευση μόνο των τραγουδοποιών και αυτών που μάθαμε να λέμε «έντεχνους». Για το καλοκαίρι έγραψε και δικό του τραγούδι και τραγούδησε και τραγούδια άλλων ο Γιάννης Πάριος, ενώ το έχουν τιμήσει ο Γιώργος Ζαμπέτας, ο Χρήστος Νικολόπουλος, ο Δήμος Μούτσης, αλλά και ο Λουκιανός Κηλαϊδόνης που έγραψε το 1970 «το καλόκαιρι σαν θα ρθει», ένα ωραίο λαϊκό τραγούδι που είπε ο Μανώλης Μητσιάς. Όλα αυτά πριν «τα θερινά τα σινεμά» που κι αυτό καλοκαιρινό τραγούδι είναι αφού σε μια ελληνική παραδοσιακά καλοκαιρινή συνήθεια αναφέρεται.

Μια πρόχειρη έρευνα με οδήγησε στην αποκάλυψη ότι υπάρχουν πάνω από διακόσια ελληνικά τραγούδια που έχουν  την λέξη καλοκαίρι στον τίτλο τους, πράγμα που σημαίνει πως τα τραγούδια που αναφέρονται στο καλοκαίρι χωρίς αυτό να το αποκαλύπτουν αμέσως είναι τουλάχιστον τριπλάσια! Ας πούμε ένα απόλυτο καλοκαιρινό τραγούδι, ο «Αύγουστος» του Νίκου Παπάζογλου όχι μόνο δεν έχει το καλοκαίρι στον τίτλο, αλλά δεν το ονοματίζει καν. Ο Βασίλης Τσιτσάνης τραγούδια τέτοια έχει δύο – ίσως και περισσότερα: για ένα καλοκαίρι μιλά στο «Φίνο ακρογιάλι» αλλά και στο «Κάθε βράδυ στην ταβέρνα».  Δεν υπάρχει φυσικά σύγκριση με τα τραγούδια που αναφέρονται στις άλλες εποχές. Την λέξη «χειμώνας» την συναντάς στον τίτλο μόλις 92 τραγουδιών κι ας είναι κι αυτός πιασάδικος και έτοιμος για σουξέ με τα κρύα του – καιρός για δυο που λένε. Την λέξη «φθινόπωρο» την ανακάλυψα σε μόλις 62 τίτλους τραγουδιών – άλλωστε, ως γνωστόν «φθινόπωρο θα πει μελαγχολία». Την λέξη «Ανοιξη» σε 170 τίτλους, αλλά αυτή έχει την βοήθεια των ποιητών: πολλά τραγούδια είναι μελοποιημένα ποιήματα και οι ποιητές με την άνοιξη έχουν καλή σχέση γιατί η παρουσία της ζωντανεύει τα στιχάκια τους – ο Απρίλης κι ο Μάης προσφέρονται για πολλά, ενώ ομοιοκαταληξίες με τον Αυγουστο πχ είναι σχεδόν απαγορευτικές. 

Γιατί το καλοκαίρι έχει τραγουδηθεί τόσο; Πρώτα από όλα γιατί το καλοκαίρι τραγουδάμε όλοι πιο πολύ: σε συναυλίες, πανηγύρια, ακόμα και στα αυτοκίνητα. Μικροί τραγουδούσαμε και σε παραλίες όταν βρίσκαμε τον καλιτέχνη που έποαιζε κιθάρα και τα κορίτσια λάτρευαν. Κι έπειτα  γιατί το καλοκαίρι είναι δεμένο με ωραίες ιστορίες, γιατί ξυπνά μια νοσταλγία για πολλά που κάναμε, γιατί κυρίως μας θυμίζει πολλά που δεν κάναμε. Εχουμε όλοι μας την τάση να τραγουδάμε ιστορίες που δεν μας έχουν συμβεί – ας μην το ξεχνάμε. Δεν είμαστε όλοι ερωτοχτυπημένοι κι όμως κάνουμε σαν ο έρωτας να είναι ότι χειρότερο μας έτυχε. Δεν μας έχουν εγκαταλείψει όλους μας, κι όμως τραγουδάμε για τους χωρισμούς πονώντας και υποφέροντας. Ετσι συμβαίνει και με το ελληνικό μας καλοκαίρι: είναι μια σκηνή γεμάτη από αναμνήσεις που χαιρόμαστε – κι ας είναι και των άλλων οι αναμνήσεις αυτές.

Δεν ξέρω κανένα που να μην έχει αγαπημένο τραγούδι για το καλοκαίρι – αναφέρομαι σε κανονικούς ανθρώπους κι όχι σε όποιους έχουν ξεχάσει να χαίρονται με την ζωή. Τα δικά μου είναι δυο. Το ένα είναι «το Καλοκαίρι» του Διονύση Σαββόπουλου, που «τόσο όμορφα που πέφτοντας προσφέρει» - στο βάθος του έχει κάτι από το αγαπημένο μου Πήλιο για το οποίο άλλωστε ο Σαββό έχει γράψει και το «Σου μιλώ και κοκκινίζεις» που κι αυτό ανήκει στα τραγούδια που κρύβουν το καλοκαίρι μέσα τους.  Το άλλο είναι «Το καλοκαιρινό» των Χατζηφραγγέτα που στα καλοκαιρινά έχουν ειδικότητα. Δεν έχω «ένα Μαράκι να χτυπήσω το όνομα του τατουάζ», όπως λέει σε ένα στίχο αυτή η καλοκαιρινή Οδύσσεια, αλλά δεν έχει καμία σημασία. Είναι σαν να το έχω κάνει κι αυτό είναι που μετράει…