O Σεπτέμβρης θα έπρεπε να κηρυχθεί ο μήνας της δίαιτας. Δεν υπάρχει άνθρωπος που γνωρίζω που να μην δίνει υπόσχεση πρώτα στον εαυτό του και μετά στους γιατρούς του ότι θα χάσει γρήγορα τα κιλά που πήρε το καλοκαίρι. Οι φίλοι του του λένε διακριτικά ή λιγότερο διακριτικά ότι πήρε κιλά – το ίδιο λέει κι αυτός για αυτούς.

Το γιατί παίρνουμε κιλά το καλοκαίρι – είτε κάνουμε διακοπές είτε όχι – είναι για μένα ένα μυστήριο, ελάχιστα μάλιστα γοητευτικό. Τρώμε πιο πολύ; Δύσκολο να το πεις. Αν βρεθούμε στις εξοχές τρώμε σίγουρα πιο υγιεινά - έστω και για λίγο. Πίνουμε πιο πολύ; Ισως. Αλλά για πόσες μέρες; Αυτές τις αληθινής ξενοιασιάς, που επιτρέπουν ένα ούζο, ένα τσίπουρο ή μια ρακί παραπάνω, είναι για όλους ολοένα και λιγότερες. Κι επιπλέον είναι δεδομένο πως θα κάνουμε κανά μπάνιο – δηλαδή θα βάλουμε στη ζωή μας λίγη άσκηση που χειμωνιάτικα μπορεί να λείπει και εντελώς. Κι όμως παίρνουμε κιλά. Κι ας κοιμόμαστε καλύτερα, χάρη στα κλιματιστικά, κι ας νιώθουμε πως όταν το θερμόμετρο δείχνει θερμοκρασίες μεγάλες τρώμε λιγότερο, μπουχτισμένοι από την ζέστη.

Στην προσπάθεια να χαθούν τα καλοκαιρινά κιλά πλέον μας δίνει μια βοήθεια η επιστήμη. Εκεί έξω κυκλοφορούν πλέον χάπια και κυρίως ενέσεις που είναι κάτι σαν νέα μόδα. Εχουν παράξενα ονόματα και αποδεδειγμένα βοηθάνε: έχω δει με τα μάτια μου εντυπωσιακές μεταμορφώσεις γνωστών και φίλων που έκαναν θεραπείες τα τελευταία χρόνια. Ωστόσο η χρήση τους προκαλεί ένα συζητήσιμο αποτέλεσμα: μειώνει την πείνα και προκαλεί ένα είδος αποστροφής για το φαγητό. Νιώθεις ότι δεν χρειάζεται να φας. Η τρως ένα τοστ κι αισθάνεσαι ότι έχεις φουσκώσει και θες την δυνατότερη σόδα. Που είναι σε αυτό το συζητήσιμο; Στο ό,τι η επιστήμη στην προκειμένη περίπτωση κινδυνεύει να μας στερήσει την υπέροχη συνήθεια του φαγητού. Και δεν μιλάω για αυτό το ένα πιάτο φαγητό που τρώμε στα γρήγορα στη δουλειά ή στο σπίτι, ως κάτι απαραίτητο. Αλλά για το φαγητό σε κανονικό τραπέζι με κανονικούς φίλους. Η με την οικογένεια.

Το φαγητό, είτε είναι μεσημεριανό γεύμα είτε βραδινό δείπνο, είναι από τις σπουδαιότερες συνήθειες στην ιστορία της εξέλιξης του ανθρώπου. Δεν είναι τυχαίο  ότι το Συμπόσιο είναι το αρτιότερο και πιο ενδιαφέρον έργο του Πλάτωνα ούτε ότι τα πάθη του Κυρίου ξεκινούν επί της ουσίας με την προδοσία του Ιούδα σε ένα μυστικό δείπνο. Το φαγητό είναι διαδικασία. Είναι ευκαιρία για ανταλλαγές απόψεων, αναλύσεις, γνωριμίες. Αμβλύνει τις εντάσεις. Είναι αυθεντική, απλή, αλλά υπέροχη καλοπέραση. Είναι κοινή εμπειρία από τις λίγες που μας έχουν απομείνει. Μπορεί να είναι διαδικασία εκτονωτική, τρόπος για να καλμάρουν τα νεύρα μετά από μια δύσκολη μέρα. Μπορεί να είναι επίσης μια μυσταγωγία ή απλά αφορμή για ωραίες πλάκες. Όπως και να χει είναι μια συνήθεια που ομορφαίνει την ζωή. Κι αλίμονο αν την θυσιάσουμε παίρνοντας χάπια ή κάνοντας ενέσεις για να γίνουμε όλοι αδύνατοι. Μπορεί αυτό το αδυνάτισμα να είναι χρήσιμο για την υγεία μας ή και την αυτοπεποίθησή μας: δεν το αποκλείω. Αλλά μέρες και νύχτες χωρίς φαγητό με ωραία παρέα οδηγούν αργά ή γρήγορα στην κατάθλιψη.

Ας μην πει κάποιος ότι τέτοιες χρόνιες συνήθειες δεν χάνονται: πανεύκολα χάνονται στην εποχή που ζούμε. Κάποτε ήταν συνήθεια ο οικογενειακός εκκλησιασμός την Κυριακή το πρωί: τώρα στις εκκλησίες βλέπεις κατά βάση γιαγιούλες και παππούδες που περιμένουν να σχολάσει η λειτουργία να πιούν τον καφέ τους. Κάποτε ήταν υποχρεωτικές οι κυριακάτικες εφημερίδες στην καφετέρια που μας περίμενε. Δεκαπέντε μόλις χρόνια πριν χιλιάδες Ελληνες αγόραζαν κάθε Κυριακή δυο τουλάχιστον εφημερίδες: σήμερα κοιτάζουν τα κινητά τους βλέποντας κατά βάση βίντεο με σαχλαμάρες. Κάποτε την πρωτοχρονιά χαρτοπαίζαμε όλοι: τώρα μόνο όσοι ψάχνουν άλλοθι στην λατρεία τους για το τζόγο. Κάποτε σε μικρές και μεγάλες πόλεις υπήρχε η βόλτα της Κυριακής: χιλιάδες άνθρωποι περπατούσαν σε συγκεκριμένους χώρους φλυαρώντας μεταξύ τους – το πράγμα λειτουργούσε και ως «νυφοπάζαρο», σήμερα ακόμα και η λέξη είναι χαμένη και δεν οφείλεται αυτό στην πολιτική ορθότητα. Κάποτε τηλεφωνούσαμε από περίπτερα ή με τηλεκάρτες: σήμερα, όποιος αυτό δεν το έχει ζήσει, δεν το πιστεύει. Κάποτε οι άντρες φορούσαν όλοι καπέλα – σήμερα όποιος το κάνει είναι περίεργος ή έχει πολύ καλό γούστο. Κάποτε τα παιδιά έπαιζαν κρυφτό ή κυνηγητό – σήμερα «λιώνουν» τα τάμπλετ. Κάποτε βλέπαμε τηλεόραση – τώρα συνεχώς και λιγότερο. Κάποτε είχαμε κασετόφωνα, γουόκμαν, πικ απ: σήμερα είναι όλα αυτά μουσειακό είδος. Δεν αναφέρομαι σε μόδες που αλλάζουν αλλά σε αληθινές συνήθειες: κάποτε πχ ήταν πολύ συνηθισμένο να επισκεπτόμαστε στο σπίτι του όποιον γιορτάζει. Σήμερα οι ωραίες τέτοιου είδους βενγκέρες είναι συνεχώς και λιγότερες. Και τα παλιά πάρτι πάνε κι αυτά για εξαφάνιση.

Η συνήθεια του φαγητού με παρέα δεν μπορεί να μπει σε κίνδυνο γιατί ξαφνικά έχουμε όλοι βρει μια ένεση που μας σβήνει την πείνα. Νομίζω μάλιστα ότι το πρόβλημα δεν είναι στην αναζήτηση της ένεσης, αλλά στην ίδια την ένεση. Από την στιγμή που κάθε παχύσαρκος αντιμετωπίζεται ως ασθενής (για να μην πω  βαριά άρρωστος) είναι λογικό να ψάξει την θεραπεία του. Θα κάνει ότι του πει ο γιατρός ή ο διατροφολόγος του. Το θέμα είναι τι κάνει η επιστήμη. Ένα χάπι ή μια ένεση που σε οδηγεί στο να κόψεις το φαγητό δεν είναι φάρμακο για θεραπεία αλλά τρομοκρατική πράξη με στόχο την πιο ωραία ίσως ανθρώπινη συνήθεια – το σεξ σε σύγκριση με το καλό φαγητό είναι μάλλον υπερτιμημένο. Από επιστήμονες που σέβονται τον ρόλο τους περιμένω χάπια, ενέσεις και σκευάσματα που δε θέτουν σε κίνδυνο το φαγητό με παρέα. Περιμένω από αυτούς να τιμήσουν τον ρόλο τους και να δημιουργήσουν αυτό το χάπι που είναι απαραίτητο σε όσους το έχουν ανάγκη και την ίδια στιγμή απαραίτητο για την ίδια την κοινωνική συνοχή και την ανθρώπινη καλοπέραση: το χάπι που θα σου επιτρέπει να αδυνατίζεις τρώγοντας ανθρώπινα. Το χάπι που δεν θα σου στερεί ώρες με φίλους, που δεν θα σε κάνει να αποστρέφεσαι ένα ωραίο πιάτο, που δεν θα σε κρατά απομονωμένο από φίλους γιατί δεν τρως.

Αυτό το χάπι μπορεί να γίνει μέχρι και υποχρεωτικό. Κι αν σε αδυνατίζει ενώ σου ανοίγει και την όρεξη θα είναι κάτι σαν θείο δώρο. Θείο επιστημονικό δώρο.