Πότε πέρασε ένας χρόνος χωρίς το Σάββα Θεοδωρίδη δεν το κατάλαβα, αυτό που κατάλαβα πολύ σύντομα είναι ότι ο Σάββας θα λείψει πολύ. Μετά την φυγή του αυτό που υπήρχε ως υποψία αποδείχτηκε πραγματικότητα: ο Σάββας ήταν αδύνατο να αντικατασταθεί γιατί άλλος σαν αυτόν είναι αδύνατο να υπάρξει.

Πικρή γλυκιά αίσθηση

Μας λείπουν οι άνθρωποι που φεύγουν; Οι δικοί μας άνθρωποι σίγουρα. Οσα χρόνια κι αν περάσουν, κι ακόμα κι αν όποιος έφυγε, έφυγε «πλήρης ημερών», η σκέψη της απώλεια (που ακολουθεί την συνειδητοποίησή της) αφήνει μια γλυκόπικρη αίσθηση – γλυκιά γιατί έχεις κρατήσει στο μυαλό σου μόνο τις καλές στιγμές του εκλιπόντα και πικρή γιατί αυτό από μόνο του επιτείνει το παράπονο που η ίδια η απουσία προκαλεί. Εχεις πάντα να πεις μια ιστορία για τον πατέρα που έχασες ή για τη μάνα ή για κάποιο φίλο, αλλά μέσα από αυτές τις ιστορίες δεν βρίσκεις παρηγοριά: στην καλύτερη των περιπτώσεων νιώθεις μια κάποια αγαλλίαση, πιστεύοντας ότι όλοι αυτοί που έχεις αγαπήσει ζουν – κατά κάποιο τρόπο – μαζί σου κι επανέρχονται στην επικαιρότητα της καθημερινότητας χάρη σε σένα. Αλλά οι άνθρωποι με τους οποίους δεν ζεις καθημερινά συνήθως παύουν σύντομα να σου λείπουν – κακά τα ψέματα. Αν είναι καλλιτέχνες κι έχουν αφήσει πίσω το έργο τους έχουν εξασφαλίσει ένα είδος αθανασίας που είναι συνώνυμο της αποδοχής της απώλειάς τους: ανατρέχοντας στο έργο τους αν τους αγαπάς, αποδέχεσαι ταυτόχρονα το τέλος του κύκλου τους – σε πολλές περιπτώσεις κατανοείς ότι έφυγαν αφού τα είπαν και τα έκαναν όλα όσα ήθελαν κι αυτό από μόνο του σου αρκεί για να μη σου λείπουν. Ο Μαραντόνα δεν θα έβαζε περισσότερα γκολ. Ο Τσιώλης δύσκολα θα γυρνούσε άλλες ταινίες. Ο Κρόιφ δεν θα έφτιαχνε άλλες ομάδες καλύτερες. Ο Μάνος Ελευθερίου δεν θα ξαναέγραφε τη «Μαρκίζα». Κι ο Σάββας; Α, ο Σάββας αν υπήρχε θα χε ακόμα πολλά να πει. Και πολλά να κάνει. Και πολλά να προσφέρει. Δεν το νομίζεις. Είσαι σίγουρος.

Νόμιζαν πως τον γνωρίζουν όλοι  

Γιατί ο Σάββας λείπει; Πρώτα από όλα γιατί πολλοί άνθρωποι, ακόμα κι αν δεν του ‘χαν μιλήσει ποτέ τους, τον έβλεπαν ως δικό τους άνθρωπο – η απουσία του μάλιστα μεγαλώνει γιατί δεν έχουν για αυτόν και πολλές ιστορίες να διηγηθούν, ώστε να παρηγορηθούν δια μέσω της ανάμνησης για την απουσία του: όσοι τέτοιες έχουν, είναι τυχεροί, γιατί ο Σάββας χάρη σε αυτές ξαναζωντανεύει, δυνατός και τεράστιος. Ο Σάββας ήταν και δεν ήταν στην καθημερινότητα πάρα πολλών ανθρώπων: ήταν γιατί τον είχαν ταυτίσει με τον Ολυμπιακό (που πάντα αποτελεί μέρος της ζωής τους) και δεν ήταν γιατί η συναναστροφή τους μαζί του ήταν στην πραγματικότητα ελάχιστη κι απλά όλοι έβλεπαν σε αυτόν ένα δημόσιο πρόσωπο που νόμιζαν πως γνωρίζουν – όπως ακριβώς όλοι νομίζουμε πως γνωρίζουμε τους αθλητές, τους καλλιτέχνες, τους προβεβλημένους επιχειρηματίες, τους παράγοντες κτλ. Ετσι ο Σάββας, ένα χρόνο μετά, λείπει από όλους και ως μορφή και ως σύμβολο. Κυρίως όμως λείπει γιατί μέσα σε αυτό το χρόνο έγινε κατανοητό πως είναι αδύνατο να αντικατασταθεί.     

Υπεράνω ρόλου και κανόνων  

Ένα χρόνο πριν, στα αντίο που γράφτηκαν όλοι συμφώνησαν πως άλλος σαν αυτόν δεν θα υπάρξει επισημαίνοντας το πάθος του για τον Ολυμπιακό, τη μακρόχρονη προσφορά του, την καθημερινή σχεδόν παρουσία του, το δέσιμό του με τον οργανισμό και τον κόσμο. Τότε, ίσως και λόγω της θλίψης, κανείς σχεδόν δεν επεσήμανε ότι η έλλειψη του Σάββα θα ήταν μεγαλύτερη ακόμα κι από την τεράστια προσφορά του για ένα κυρίως λόγο: διότι ο Σάββας ανήκει στην σπάνια κατηγορία των ανθρώπων που υπηρέτησε μια ομάδα υπεράνω του όποιου ρόλου του. Δεν κάλυπτε μια διοικητική θέση, δεν είχε μια συγκεκριμένη δουλειά, δεν χρειαζόταν για να μην υπάρχει κάποιο κενό στο οργανόγραμμα, δεν έκανε καν κάτι που οριζόταν με τρόπο σαφή: έκανε απλά τόσα πολλά που δεν θα μπορούσε ποτέ να κάνει άλλος και ακόμα κι αν κάποιος συγκέντρωνε το σύνολο των δραστηριοτήτων του και έκανε τα ίδια και πάλι δεν θα μπορούσε να τα κάνει όπως αυτός! Για αυτό άλλωστε και κανείς δεν το επεδίωξε.

Ο πατέρας όλων

Πολλοί έχουν ταυτίσει το Σάββα με μια σειρά από δηλώσεις μετά από τα ματς – δηλώσεις που συχνά έβγαζαν τους αντιπάλους του Ολυμπιακού από τα ρούχα τους. Όμως αυτό ήταν το ελάχιστο που έκανε: από τον Ολυμπιακό δεν έλειψαν τα τρία λεπτά που μιλούσε μετά τα ματς και θα ήταν κουτό κάποιος να έλεγε ότι η προσφορά του στην ομάδα ήταν μια σειρά από τηλεοπτικές επιθετικές παρεμβάσεις που στο σύνολό τους διαρκούσαν 15 λεπτά το μήνα.

Ο Σάββας ήταν στο Ρέντη ο πατέρας όλων: ένας πατέρας αυστηρός, αλλά και γενναιόδωρος, ένας πατέρας τρελός και παλληκάρι. Ηταν ο άνθρωπος που εξηγούσε στον καθένα που βρίσκεται και ποιες απαιτήσεις υπάρχουν από αυτόν. Ηταν ο παράγοντας που θύμιζε υποχρεώσεις και απαιτούσε προσοχή. Ηταν ο γνώστης της ψυχολογίας του ποδοσφαιριστή και του προπονητή, αλλά και του απλού οπαδού του οποίου υπήρξε απλός αλλά δυναμικός εκπρόσωπος. Ο Σάββας ήταν η ασπίδα στην ομάδα – σε προκαλούσε σχεδόν να τσακωθείς μαζί του, αφήνοντας τον Ολυμπιακό κατά μέρους. Ηταν ο άνθρωπος που άνοιξε το Ρέντη μετά την πανδημία, που ταξίδευε σε όλη την Ευρώπη με ένα σχεδόν θεατρικό τρόμο για τις πτήσεις και τα αεροπλάνα, που πήγαινε στα εκτός έδρας ματς με το δικό του αυτοκίνητο δείχνοντας στην ομάδα ότι τη συνοδεύει. Ο Σάββας απαιτούσε με τη στάση του από όλους να είναι επαγγελματίες, να σέβονται την ομάδα όπως αυτός, να θυμούνται ότι αυτή είναι πάνω από όλους. Ο Σάββας ήταν εκφραστής μιας ιστορικής συνέχειας δεκαετιών – και μόνο οι απαντήσεις που έπαιρναν οι ξένοι παίκτες στην ερώτηση «ποιος είναι αυτός», έφταναν για να καταλάβουν που βρίσκονται και ποια είναι η αποστολή τους. Κυρίως ο Σάββας ήταν αυτός που κανένας αντίπαλος του Ολυμπιακού δεν είχε και δεν θα αποκτήσει ποτέ. Όχι ένα απλό σύμβολο πάθους, αλλά ένας κοινωνός αυτού του πάθους. Ενας στρατηγός που ποτέ δεν αποστρατεύτηκε. Και που συγχρόνως ήταν εμψυχωτής, παρηγορητής, ψυχολόγος, μαχητής, παίκτης πάντα στην καρδιά και παράγοντας στο μυαλό. Και νικητής στη ζωή την ίδια: σε όλα τα ντέρμπι που έδωσε με τον καρκίνο έμεινε αήττητος. Εφυγε πέρυσι τέτοια μέρα πλήρης ημερών.

Όλα εκτός από αυτόν

Ένα χρόνο μετά στον Ολυμπιακό μιλάνε για «λουριά που πρέπει να σφίξουν», για τρέλες παικτών, για τρόπους που πρέπει να βρεθούν ώστε οι παίκτες να καταλάβουν πως υπάρχουν απαιτήσεις και υποχρεώσεις κτλ. Πολλά από αυτά κατά καιρούς τα συζητούσαν κι όταν υπήρχε ο Σάββας. Μετά ο Σάββας αναλάμβανε τις αγαπημένες του πρωτοβουλίες: αναλάμβανε να μιλήσει με τον προπονητή και τα «παιδιά», αναλάμβανε να εξηγήσει στους δημοσιογράφους τι συμβαίνει και τι θα κάνει, αναλάμβανε να καθησυχάσει προέδρους και να στηρίξει προπονητές. Με ένα απίθανα δικό του τρόπο έφερνε τα πάντα στα μέτρα του: συζητούσαμε τι θα κάνει ο Σάββας. Που απλά δημιουργούσε χρόνο και συνθήκες για να ρθουν νίκες και όλα να ξεχαστούν. Γιατί όλα ξεχνιούνται. Εκτός από το γίγαντα το Σάββα….