Λίγο από διαστροφή, λίγο από περιέργεια, κοιτούσα τα πρωτοσέλιδα που είχαν οι εφημερίδες ένα ακριβώς χρόνο πριν τέτοιες μέρες. Λένε ότι πλέον ο χρόνος τρέχει γρήγορα, οι εποχές αλλάζουν χωρίς να το καταλάβουμε και μαζί και οι αντιλήψεις και οι άνθρωποι. Ποτέ όμως, ένα μόλις χρόνο πριν, όλα δεν έμοιαζαν τόσο διαφορετικά.
Πριν ακριβώς από ένα χρόνο οι ειδήσεις των πρωτοσέλιδων αφορούσαν τα αναδρομικά των συνταξιούχων, τις αντικειμενικές αξίες των κατοικιών, τις φοροαπαλλαγές που θα έρχονταν, την ταχύτητα της υλοποίησης της μεγάλης επένδυσης στο Ελληνικό. Μια εφημερίδα, που δεν υπάρχει πια, πρόβλεπε ότι «το πρόβλημα του 2020 θα ήταν η υπογεννητικότητα». Υπήρχαν ακόμα πρωτοσέλιδες απορίες για το ποιος θα είναι ο νέος πρόεδρος της Δημοκρατίας κι αναφορές στους καυγάδες των κομμάτων για το πως θα ψηφίζουν οι Ελληνες του εξωτερικού. Πολλοί αναρωτιόντουσαν ποιος θα δεχτεί να κατεβεί υποψήφιος των Δημοκρατικών για να ηττηθεί από τον Ντόναλντ Τραμπ! Κι αν αυτά μας άφηναν κομμάτι ασυγκίνητους, είχαμε πάντα τις μικρές ειδήσεις της καθημερινότητας που λατρεύουμε, τις αναφορές π.χ στην πληρότητα των ξενοδοχείων στην Αράχοβα, στο Πήλιο και στην Αρκαδία όλα τα Σαββατοκύριακα του Δεκεμβρίου ή τις συμβουλές για ξενοδοχεία με χριστουγεννιάτικο ρεβεγιόν. Α, είχαμε και τα ρεπορτάζ για τα αθηναϊκά θέατρα στα οποία δυσκολευόσουν να βρεις εισιτήρια, (ίσχυε μόνο για τρεις – τέσσερις παραστάσεις), αλλά και τη χαρά των κριτικών κινηματογράφου, γιατί ο κόσμος έτρεχε για να δει την «Ευτυχία», την κινηματογραφημένη βιογραφία της Ευτυχίας Παπαγιαννοπούλου, που είχε αυτό το «έθνικ μπαρόκ», που ως χώρα λατρεύουμε. Α, να μην το ξεχάσω: τσακωνόμασταν και για τα εορταστικά φωτάκια της Αθήνας…
Δεν υπήρχε σε κανένα πρωτοσέλιδο η είδηση ότι στην Κίνα υπήρχε ένα ιός που έσπειρε αναστατώσεις και δεν υπήρχαν πολλές αναφορές στον κωρονοϊό ούτε στο διαδίκτυο. Οι λέξεις που οι Έλληνες χρησιμοποίησαν για να κάνουν τις αναζητήσεις τους στο Google δεν παρέπεμπαν πέρυσι σε επιδημίες και πανδημίες: οι πιο πολλοί έψαχναν πληροφορίες για το ποιος ήταν ο Στέφανος Τσιτσιπάς (κατακτητής τον Δεκέμβρη του 2019 του Μάστερ του Λονδίνου), ποια είναι η Γκρέτα Τούνμπεργκ (που είχε βγει πρόσωπο της χρονιάς στο περιοδικό TIME) και πως μπορείς να φτιάξεις αστακομαρονάδα – αυτό το τελευταίο ήταν σημάδι πως πιστεύαμε σε καλύτερες μέρες.
Τον Δεκέμβριο του 2019 περιμέναμε τα Χριστούγεννα χωρίς ποτέ να μπορούσαμε να φανταστούμε πως οι εκκλησίες θα είναι ανοιχτές για εννέα μόνο άτομα. Τα περιμέναμε χωρίς να μας περνά από το μυαλό ότι τα πάρτι θα ήταν απαγορευμένα και πως θα αποτελούσε ένα είδος παραχώρησης του Κράτους το να βρεθούν όλα μαζί τα μέλη μιας μεγάλης οικογένειας γύρω από το χριστουγεννιάτικο τραπέζι. Τα περιμέναμε χωρίς από κάπου να προκύπτει ότι θα χρειαζόταν το click away για να αγοράσουμε χριστουγεννιάτικα δέντρα και στολίδια. Το Δεκέμβρη του 2019 περιμέναμε να κάνουμε ωραία Χριστούγεννα κι αυτό δεν ήταν είδηση: ενώ αποδείχτηκε πως έπρεπε να είναι.
Αν θέλει κανείς να καταλάβει πόσο ασύλληπτα περίεργη χρονιά ήταν αυτό το 2020 που σιγά σιγά τα μαζεύει και φεύγει θα του πρότεινα να κάνει το ίδιο: να βρει κάπου στο διαδίκτυο και να δει απλά τα πρωτοσέλιδα του τελευταίου μήνα της περσινής χρονιάς - περιγράφουν ένα κόσμο, που χωρίς να είναι ο καλύτερος, έμοιαζε τουλάχιστον κανονικός. Οποιος το κάνει θα ξαναθυμηθεί πόσο στην Ευρώπη συζητούσαν για το Brexit, πόσο βέβαιοι δήλωναν όλοι για τον ερχομό της ανάκαμψης μετά από μια δεκαετία οικονομικής φθοράς, πόσο ωραία ήταν τελικά τα πράγματα, όταν μας απασχολούσε το αν θα υπάρξει φόρος στα διαμερίσματα, που νοικιάζονται με τη διαδικασία του AirBNB. Tο μόνο που μοιάζει ίδιο σε σχέση με ένα χρόνο πριν είναι η τουρκική επιθετικότητα – το 2020 κράτησε ό,τι χειρότερο μπορούσε να πάρει από το 2019, που μπροστά του μοιάζει η ωραιότερη χρονιά στην ιστορία του κόσμου.
Δεν ξέρω αν σας συμβαίνει κι εσάς αλλά καθώς η χρονιά φεύγει πιστεύω όλο και περισσότερο ότι από αυτή δεν απομένει απολύτως τίποτα – κι αυτό είναι ίσως το χειρότερο. Όλα αυτά που κάποια στιγμή μέσα στο 2020 μας άφησαν με το στόμα ανοιχτό (οι έρημοι δρόμοι, οι άδειες πλατείες, οι κλειστές πόλεις, τα βουβά γήπεδα κτλ) μου μοιάζουν σαν σκηνοθετημένες εικόνες, που απλά προκάλεσαν ένα είδος παγκόσμιου σοκ – το είδος του σοκ, που σε κάνει να αναρωτιέσαι πως διάβολο το έκαναν αυτό το εφέ ο διευθυντής φωτογραφίας, ο σκηνοθέτης και οι συνεργάτες τους. Είναι ένα σοκ μοναδικό που όμως επειδή βασίζεται σε μια ψευδαίσθηση περνά γρήγορα. Είναι σαν να βλέπεις εικόνες της Ερμού στην οποία περπατάνε δεινόσαυροι – ε και;
Το εντυπωσιακό των εικόνων της χρονιάς μειώνει κατά κάποιο τρόπο την αλήθεια τους: στο τέλος του 2020 αισθάνομαι ότι ζήσαμε ένα ψέμα - την πιο απερίγραπτη, αλλά συγχρόνως και την πιο βαρετή χρονιά. Το αστείο είναι ότι η ανάμνησή της θα μας μείνει αξέχαστη. Είναι η χρονιά που ηττηθήκαμε από ένα αόρατο εχθρό, την ύπαρξη του οποίου αγνοούσαμε λίγους μόλις μήνες πριν μας επιτεθεί. Ενός εχθρού που ήρθε να καταστρέψει την ζωή, όπως την ξέραμε κι όπως ένα χρόνο πριν την βλέπαμε στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων, που την περιέγραφαν με τρόπους που ήταν δύσκολο να μας βοηθήσουν να καταλάβουμε πόσο γλυκιά ήταν.
Ένα χρόνο πριν δεν υπήρχε πουθενά σχεδόν στην επικαιρότητα ο ιός, που θα δημιουργούσε την μεγαλύτερη αναστάτωση που γνώρισε η ανθρωπότητα μετά από τους μεγάλους πολέμους. Ας ελπίσουμε πως δεν θα υπάρχει κι ένα χρόνο μετά και πως όχι απλά θα έχουμε εξουδετερώσει αυτόν και τις μεταλλάξεις του, αλλά θα έχουμε πάρει κι εξαιτίας του ένα μεγάλο μάθημα – αυτό που σε βοηθά να καταλάβεις ότι πρέπει ν αγαπάς ακόμα και τα ασήμαντα. Ένα σαββατοκύριακο στο Πήλιο, ένα δώρο που διάλεξες αφού έκανες άνω κάτω ένα πολυκατάστημα με τις απαιτήσεις σου, ένα φιλί χωρίς να αναρωτιέσαι αν η αγάπη σου είναι ασυμπτωματική. Τα επόμενα Χριστούγεννα πέρνα ένα lockdown μόνο μαζί της. Στο οποίο θα στέλνετε sms μεταξύ σας σε ανάμνηση του 2020, της πρώτης χρονιάς που αντί φεύγοντας να αφήνει γλυκές αναμνήσεις, αφήνει μόνο απορίες για το τι ακριβώς θα γίνει στη συνέχεια.
Αν ποτέ τελειώσει νικηφόρα η αναμέτρηση με τον κορωνοϊό προσδοκώ να δω του χρόνου ως είδηση στα πρωτοσέλιδα τον ερχομό των Χριστουγέννων, όχι ως επισήμανση (δηλαδή ως ευκαιρία για κατανάλωση…) αλλά ως ευκαιρία για κάποιες στιγμές πραγματικής ανθρώπινης ευτυχίας. Για την ώρα σας συνιστώ να ευχηθείτε από καρδιάς καλές γιορτές σε όποιον αγαπάτε. Του χρόνου μπορεί και για αυτό ακόμα να χρειάζεται ειδική άδεια…
*(BHΜΑγκαζίνο, Δεκέμβριος του 2020)
