Ο Ολυμπιακός έκανε ένα καλό πρώτο ημίχρονο με την Ξάνθη κι αυτό του έφτανε να πάρει τη νίκη. Το δεύτερο ημίχρονο του κράτησε μόλις 15 λεπτά: μετά ο χρόνος χρησιμοποιήθηκε από τον Πέδρο Μαρτίνς για πειραματισμούς, που δεν νομίζω ότι τον ενθουσίασαν. Απλά πήρε λίγο χρόνο ο Φορτούνης, ξαναείδαμε ότι ο Λοβέρα δεν είναι ακραίος, ξαναπάτησε γήπεδο ο Χασάν. Και καταλάβαμε ότι χωρίς τον Ποντένσε ο Ολυμπιακός δεν θα είναι ίδιος με αυτόν που βλέπαμε ενάμισι χρόνο τώρα. Το αν θα είναι καλύτερος ή χειρότερος θα το δούμε προσεχώς: σίγουρα θα είναι διαφορετικός.
Το ξέρω ότι είναι κομμάτι δύσκολο να μιλήσεις για τακτική σε ένα πρωτάθλημα που δεν ξέρεις ποιος νόμος θα αλλάξει αύριο μπας και γλυτώσει κάποια ιστορική ομάδα (δηλαδή ομάδα με ιδιοκτήτη με λεφτά…), αλλά θα το κάνω για όσους μπορούν να κλείνουν τη μύτη τους από τη μπόχα και να παρακολουθούν το πρωτάθλημα. Υπάρχουν δυο πράγματα που έχουν σημασία στην ιστορία της αντικατάστασης του Ποντένσε: το σχήμα και ο ρόλος του παίκτη. Και τα δυο στον καλό προπονητή του Ολυμπιακού προκαλούν προβληματισμό – ευτυχώς γόνιμο. Ο Μαρτίνς κάνει ό,τι καλύτερο μπορεί, άλλος θα σήκωνε τα χέρια ψηλά. Ελπίζω να μην ξεχάσατε την ιστορία του Μπέντο π.χ που κάποτε, αντί να δουλέψει για να κερδίσει ένα πρωτάθλημα, άρχισε να κλαίει γιατί πωλήθηκαν τον Ιανουάριο το Ιντέγιε κι ο Μιλιβόγεβιτς και σηκώθηκε κι έφυγε. Ο Μαρτίνς αντίθετα και δεν γκρινιάζει και το ψάχνει.
Το κατάλληλο σχήμα
Πάμε πρώτα να δούμε τι σημαίνει ψάχνω ένα κατάλληλο σχήμα. Λέγεται συχνά (κι όποιος το λέει νομίζει ό,τι λέει κάτι σοφό, πανάθεμά τον…) ότι «κατάλληλο σχήμα για μια ομάδα είναι αυτό που ταιριάζει στους παίκτες της». Πρόκειται για κουταμάρα διότι αν π.χ μια ομάδα έχει τέσσερα καλά στόπερ δεν πρόκειται για να τα αξιοποιήσει να παίξει με έξι παίκτες στην άμυνα! Το κατάλληλο σχήμα χρειάζεται για να παίξεις σωστά (όχι θεαματικά – αυτό είναι κάτι άλλο) και να κερδίσεις. Χωρίς τον Ποντένσε ο Μαρτίνς παίζει συχνά 4-3-3 (με τρία χαφ που κάνουν σχεδόν όλες τις δουλειές – τον Γκιγιέρμε, τον Μπουχαλάκη και τον Καμαρά (κι όχι τρεις κόφτες όπως κακώς λέγεται), και λιγότερο συχνά κάτι σαν 4-4-2 (αυτό έκανε και χθες). Κάθε σχήμα είναι ένας μηχανισμός που για να δουλέψει, οι παίκτες πρέπει να αποδίδουν σωστά στο ρόλο τους. Και τα δυο σχήματα αυτά, χωρίς τον Ποντένσε, (και τον Φορτούνη φυσικά, που είναι το μεγάλο στοίχημα του Μαρτίνς), για να δουλέψουν χρειάζονται χρόνο, δουλειά και ακόμα μεγαλύτερη συγκέντρωση από τους παίκτες. Χθες την είχαν για 30 λεπτά περίπου. Στην αρχή του ματς.
Και ως εξτρέμ και σαν «δεκάρι»
Ας δούμε λίγο το γιατί των σχημάτων. Γιατί μια ομάδα παίζει 4-3-3; Για να καλύψει όλο το γήπεδο με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Αν στο σύστημα υπάρχουν δυο εσωτερικοί χαφ που μπορεί να φτάσουν σε θέση βολής και δυο εξτρέμ να δώσουν πλάτος μπορείς να παίζεις άμυνα πιέζοντας πολύ και επίθεση χωρίς μεγάλη κατοχή μπάλας: αρκεί η γνώση της θέσης του συμπαίκτη. Όταν μια ομάδα παίζει 4-2-3-1 ο βασικός λόγος που το κάνει είναι γιατί θέλει να κάνει κατοχή μπάλας: το σύστημα επιτρέπει να υπάρχουν πέντε παίκτες (τουλάχιστον) που κάνουν αυτή τη δουλειά. Επιτρέπει επίσης στο «δεκάρι» να βγαίνει σαν κυφός φορ: αυτό που μια ομάδα χάνει συνήθως σε αυτή την περίπτωση είναι το πρέσινγκ στην μεσαία γραμμή – οι δυο πίσω από το «δεκάρι» τρέχουν για χάρη του κι όχι πάντα για να κλέψουν μπάλα. Και υπάρχει πάντα και το παλιό 4-4-2 που καμιά φορά σε κάνει να υποφέρεις στη μεσαία γραμμή, που πάντα απαιτεί να ανεβεί πάρα πολύ η γραμμή της άμυνας για να υπάρξει σωστή επιθετική πίεση, αλλά που επιτρέπει στην ομάδα να πατήσει την αντίπαλη περιοχή με πολλούς παίκτες, αφού οι δυο κυνηγοί πάντα πλαισιώνονται.
Ποιο είναι το θέμα του Μαρτίνς; Ότι χωρίς τον Ποντένσε ψάχνει το σχήμα. Το 4-2-3-1, πάνω στο οποίο είχε στηθεί ο μηχανισμός του Ολυμπιακού μοιάζει δύσκολο. Ακόμα κι βαφτίσουμε τον καλό Βαλμπουενά «δεκάρι», 4-2-3-1 στο γήπεδο δεν υπάρχει γιατί ο Σουντανί καταλήγει πάντα στην περιοχή και δίπλα στον Ελ Αραμπί. Χθες ο Μαρτίνς έπαιζε κάτι σαν 4-3-2 κι ο Βαλμπουενά ελεύθερος – με αυτό τον τρόπο όμως χάνεις και το μοναδικό εξτρέμ που υπάρχει (ο Μασούρας κατέληγε κι αυτός να παίζει κοντά στον Ελ Αραμπί και στον Σουντανί για να έχει κάποια χρησιμότητα). Αλλά και όταν η ομάδα παίζει 4-3-3, όπως με την ΑΕΚ και τον ΟΦΗ π.χ, η επίθεσή της έχει θέματα, όχι γιατί υπάρχουν τρία πραγματικά χαφ, αλλά γιατί ο Ελ Αραμπί μένει πολύ μόνος.
Το δεύτερο θέμα είναι ο ίδιος ο ρόλος που είχε φέτος ειδικά ο Ποντένσε. Ο μικρόσωμος Πορτογάλος μετά τον τραυματισμό του Φορτούνη έπαιξε σε διαστήματα παιγνιδιών (σχεδόν όλων των παιγνιδιών) και ως «δεκάρι» δίνοντας τη δυνατότητα στον Βαλμπουενά να πάει στο πλάι και για να γλυτώσει για λίγο από το ξύλο του αντίπαλο κόφτη. Ο Γάλλος από την άλλη, παίζοντας κοντά στον Ποντένσε, όταν αυτός έπαιζε σαν εξτρέμ, δημιουργούσε χρήσιμες υπεραριθμίες – όταν κατέβαινε και το ακραίο μπακ ο αντίπαλος είχε συχνά πρόβλημα γιατί βρισκόταν με λιγότερους παίκτες απέναντι σε τρεις παίκτες του Ολυμπιακού με καλή τεχνική και ταχύτητα με τη μπάλα στα πόδια. Όλα αυτά η ομάδα θα τα κάνει πολύ πιο δύσκολα χωρίς τον Ποντένσε: πρέπει να βρει νέους μηχανισμούς. Το δύσκολο είναι να τους βρει μεσούσης της περιόδου, το καλό ό,τι ήδη φαίνονται. Ο Μαρτίνς ζητά π.χ από τον Ελ Αραμπί να βγαίνει πιο πολύ από την περιοχή και να πιέζει: ξέρει ότι ο μαροκινός είναι και καλός πασέρ κι αυτό με τον ΟΦΗ και την Ξάνθη έδωσε γκολ. Αλλά ο μηχανισμός θέλει δουλειά: δεν είναι κάτι απλό. Ιδανική μοιάζει η χρησιμοποίηση μιας τετράδας με Σουντανί, Ελ Αραμπί, Λάζαρο και Φορτούνη – αλλά αργεί. Και δεν ξέρω αν η κατάσταση του Φορτούνη και του Λάζαρου επιτρέπει να πιστεύει κανείς πως θα τους ξαναδούμε μαζί φέτος. Τώρα αν ο ντριπλομανής, «τρελάρας», μπουκαδόρος Εμρέ Μορ βρει τον εαυτό του και αποδείξει ότι μπορεί να κάνει τουλάχιστον τη δουλειά που έκανε ο Ποντένσε ως εξτρέμ, εδώ είμαστε να το καταγράψουμε. Αλλά δεν υπάρχει καμία βεβαιότητα.
Λύσεις και δυσκολίες
Η δική μου εντύπωση είναι ότι η αντικατάσταση του Ποντένσε αρχικά μπορεί να ρθει μόνο μέσα από συνολική δουλειά, όπως χθες στο πρώτο ημίχρονο: οι αλλαγές στην επίθεση, οι κούρσες του Τσιμίκα και του Ομάρ, τα καλά ανοίγματα του Βαλμπουενά, πανικοβάλανε αρκετά την Ξάνθη – το ματς θα μπορούσε να είναι εύκολα 2-0 στο 10΄, αλλά ας έχουμε στα υπόψιν μας ότι δεν βρίσκεις πάντα ένα γρήγορο γκολ. Ο Μαρτίνς αναζητεί, σχεδιάζει, ψάχνει το νέο μηχανισμό: κάθε φορά που τον κατηγορούμε ας μην ξεχνάμε ότι πρέπει να αλλάξει (και ριζικά μάλιστα) για τρίτη φορά την επίθεση του Ολυμπιακού σε ενάμισι χρόνο! Αλλά όταν έχεις μια ομάδα που ψάχνοντας ένα μηχανισμό βάζει τρία γκολ σε μια ώρα, λύσεις έχεις. Θα βρεις κι άλλες: όχι για να κερδίσει η ομάδα ένα πρωτάθλημα που αλλάζουν οι νόμοι για να μην εφαρμοστούν, αλλά για να παίξει ακόμα καλύτερο ποδόσφαιρο. Αυτό πρέπει να ζητάει ο κόσμος της.
