Θυμάμαι ότι από πιτσιρικάς έψαχνα να βρω κάθε χρόνο ποιος είχε κερδίσει στο εξώφυλλο του περιοδικού Time τον τίτλο του ανθρώπου της χρονιάς. Γιατί; Πρώτα από όλα γιατί έβρισκα τον τίτλο αυτό τεράστιο – ίσως τον μοναδικό για τον οποίο πραγματικά κάποιος μπορεί να νοιώθει κολακευμένος. Κι έπειτα γιατί είχα αποκτήσει τη βεβαιότητα πως με τα πρωτοσέλιδα του το Time δημιουργεί ένα είδος εικονογραφημένης ιστορίας της ανθρωπότητας: αν τα δεις το ένα δίπλα στο άλλο καταλαβαίνεις σχεδόν τα πάντα για το τι ήταν αληθινά σημαντικό την χρονιά που έφυγε. Αν, όπως λένε οι σοφοί κινέζοι «μια φωτογραφία αξίζει χίλιες λέξεις», ένα πρωτοσέλιδο του αμερικάνικου περιοδικού με τον άνθρωπο της χρονιάς διηγείται την ίδια την ιστορία της χρονιάς με ένα πλήθος από λεπτομέρειες. Αλλωστε από το 1927 μέχρι σήμερα εξώφυλλα έχουν γίνει όχι μόνο πολιτικοί, όπως ο Τσόρτσιλ, ο Τρούμαν, ο Ομπάμα και ο Τραμπ, αλλά και θρησκευτικοί ηγέτες και απλοί διαδηλωτές – ακόμα και στρατιώτες.
Ήθελα να σας τα πω όλα αυτά γιατί η επιλογή του σπουδαίου περιοδικού να αφιερώσει το εφετινό του πρωτοσέλιδο στον δισεκατομμυριούχο Ιλον Μασκ κομμάτι με προβλημάτισε.
Εντάξει, ο Μασκ είναι ο πιο πλούσιος άνθρωπος στον κόσμο. Όπως έκανε γνωστό πριν λίγες μέρες σε μια από τις σπάνιες συνεντεύξεις του οι εταιρίες του θα πληρώσουν φέτος στο αμερικάνικο κράτος 11 δισεκατομμύρια δολάρια – ναι σωστά διαβάσατε! Είπε στην ίδια συνέντευξη, με μια δόση παράξενης υπερηφάνειας, ότι δεν έχει χρήματα κρυμμένα, ότι οι εταιρίες του δεν έχουν έδρες σε εξωτικές χώρες, ότι τη φορολογική του δήλωση την κάνει μόνος του – «χωρίς λογιστές με ειδικότητα στη φοροκλοπή». Ωραία είναι αυτά, αλλά δεν νομίζω ότι δικαιολογούν το εξώφυλλο του TIME και τον τίτλο του «ανθρώπου της χρονιάς». Σκεφτόμουν ότι ίσως οι επικεφαλής του περιοδικού θέλησαν να αφιερώσουν το εξώφυλλο σε ένα επιχειρηματία σε μια χρονιά που γίνονται λογιών λογιών επιχειρηματικοί πόλεμοι, αλλά αν ίσχυε κάτι τέτοιο ο Μπιλ Γκέιτς που μας προειδοποιούσε για τον ερχομό της πανδημίας - και δεν τον ακούγαμε - θα ήταν καλύτερος. Συγκίνησε τους ανθρώπους του περιοδικού ο πλούτος του Μασκ; Δεν νομίζω. Οι περιουσίες και τα κέρδη ενθουσιάζουν το περιοδικό Forbes, όχι το Τime. Και μετά κοίταξα το βιογραφικό του Μασκ: και νομίζω τα κατάλαβα όλα.
Ο Μασκ, ο πάμπλουτος, γεννήθηκε στη Πρετόρια στις 28 Ιουνίου του 1971 - έχει νοτιοαφρικανική, καναδική και αμερικανική υπηκοότητα. Δηλώνει μηχανικός όπως επίσης και εφευρέτης. Είναι επίσης άνθρωπος που σέβεται τις παραδόσεις και αγαπά τις συνταρακτικές ιστορίες – μάλλον για αυτό έδωσε το όνομα του αδικημένου ιδιοφυούς εφευρέτη Νίκολα Τέσλα στην δική του διάσημη πλέον αυτοκινητοβιομηχανία. Στη εταιρία αυτή ο Μασκ είναι και γενικός διευθυντής και επικεφαλής τεχνολογικού σχεδιασμού – έχει τον τελικό λόγο πριν την παραγωγή των ακριβών αυτοκινήτων της και όχι μόνο. Είναι επίσης πρόεδρος της εταιρείας φωτοβολταϊκών συστημάτων SolarCity, αλλά και ιδρυτής της εταιρείας Neuralink, που διερευνά τη συμβίωση ανθρώπου και μηχανών και ασχολείται με την έρευνα της τεχνητής νοημοσύνης. Αλλά κυρίως ο Μασκ είναι ο γενικός διευθυντής και επικεφαλής τεχνολογικής ανάπτυξης της εταιρείας διαστημικής τεχνολογίας SpaceX, της οποίας είναι επίσης ο ιδρυτής.
Τον περασμένο Ιούνιο η εταιρία αυτή, σε συνεργασία με τη ΝΑSA, διοργάνωσε την πρώτη πτήση στο διάστημα για λίγους τυχερούς που απόλαυσαν ένα ταξίδι στα άστρα, χωρίς να είναι εκπαιδευμένοι αστροναύτες. Και για αυτό νομίζω το Time τον τίμησε. Όχι για την διοργάνωση του πανάκριβου αυτού ταξιδιού (που στοίχισε πάνω από 200 εκατ δολάρια), ούτε γιατί έδωσε την ευκαιρία σε μη εκπαιδευμένους σε διαστημικά ταξίδια να το κάνουν. Του χάρισε το πρωτοσέλιδο γιατί η πρωτοβουλία του αυτή λογικά κάνει πολλούς ανθρώπους να νιώθουν αισιόδοξοι ότι σύντομα θα φύγουν από τον πλανήτη γη και θα πάνε κάπου μακριά στα αστέρια. Που; Οπουδήποτε. Αρκεί να μην υπάρχει εκεί ο κορωνοϊός κι όλη αυτή η τρέλα που προκάλεσε στην ανθρωπότητα.
Το Time δεν έβαλε εξώφυλλο ένα πάμπλουτο επιχειρηματία, ούτε ένα δαιμόνιο εφευρέτη: έβαλε ένα σύγχρονο Νώε – αυτόν που μπορεί να φτιάξει μια μεγάλή διαστημική κιβωτό στην οποία να τρυπώσουν οι καλύτεροι εκπρόσωποι του ανθρώπινου είδους και να φύγουν για αλλού. Ο πλανήτης γη είναι φανερό ότι τον άνθρωπο δυνάστη του, αυτό το θηλαστικό που αντί να τον ευγνωμονεί τον καταστρέφει, τον βαρέθηκε.
Ενώ έφευγε το 2021 και όλος ο κόσμος συζητούσε για την μετάλλαξη Ομικρον, (περιμένοντας τις μεταλλάξεις Π,Ρ,Σ, Τ, Υ,Φ,Χ, Ψ, Ω που ακολουθούν) σκεφτόμουν ότι όλο αυτό που τα δυο τελευταία χρόνια ζούμε είναι μια τιμωρία. Εξαντλήσαμε τους ενεργειακούς πόρους της γης χωρίς να μπορούμε να συμφωνήσουμε στα στοιχειώδη. Μολύναμε το περιβάλλον (της) ανεπανόρθωτα. Καίμε τα δάση της κάθε καλοκαίρι. Αδιαφορούμε για το γεγονός ότι οι πάγοι λιώνουν κι αυτό από μόνο τους θα φέρει μια χωρίς προηγούμενο καταστροφή. Δεν μπορούμε να καταλάβουμε τι σημαίνει «κλιματική αλλαγή» και πόσο επικίνδυνη είναι. Δεν μπορούμε ούτε καν να χτίσουμε απέναντι στον ιό, που δυο χρόνια εξολοθρεύει τους πιο αδύναμους, μια κάποια άμυνα που να βασίζεται στην συμπεριφορά μας. Είναι απολύτως λογικό η φύση να θέλει να μας αποβάλει – εμείς είμαστε ο μολυσματικός ιός του πλανήτη. Κανονικά θα πρεπε να περιμένουμε το τέλος μας ωραία και ήσυχα, αλλά πάντα εμφανίζεται ένας Μασκ έτοιμος να σώσει την ανθρώπινη ράτσα. Εστω και σαλπάροντας από το ακρωτήριο Κανάβεραλ για άλλους πλανήτες.
Εχει δίκιο το Time για την επιλογή του, αλλά μην νομίζετε ότι κάνοντας αυτή την επιλογή θα μας αφυπνήσει. Το προσπάθησε κάνοντας εξώφυλλο τη μαχητική Γκρέτα Τούνμπεργκ το 2019: αδιαφορήσαμε πλήρως! Για τους ανθρώπους του αμερικάνικου περιοδικού είμαστε μάλλον μια χαμένη υπόθεση. Δεν μοστράρουν τον Μασκ για να τιμήσουν την πίστη του στην επιστημονική έρευνα – σιγά μην τους απασχολούν κι αυτούς τα αυτονόητα. Οι άνθρωποι κάνουν κομμάτι δημόσιες σχέσεις μαζί του. Του χαρίζουν ένα εξώφυλλο μπας και την ώρα της κρίσης τρυπώσουν στο διαστημόπλοιο του και φύγουν μαζί του. Κούνια που τους κούναγε. Στο νέο κόσμο, που κάπου αλλού ο Μασκ θα δημιουργήσει σώζοντας το ανθρώπινο είδος από την εξαφάνιση, δεν νομίζω πως θα υπάρχει χώρος για δημοσιογράφους. Ούτε καν για όσους κάνουν ωραία αβανταδόρικα εξώφυλλα…
(ΒΗΜΑγκαζίνο Ιανουάριος 2022)
