Ευτυχώς που το ματς της Εθνικής το μετέδωσε ο Σκάι, γιατί αν δεν μετέδιδε το ματς το συγκεκριμένο κανάλι, θα μετέδιδε απέναντι στο παιγνίδι της ομάδας του Σκίμπε ένα ακόμα επεισόδιο του Survivor και θα τρίβαμε τα μάτια μας κοιτάζοντας τη διαφορά στην τηλεθέαση: θα ήταν συντριπτικά περισσότεροι αυτοί που θα προτιμούσαν από το ηρωϊκό ματς της Εθνικής στις Βρυξέλλες το γνωστό ριάλιτι. Είναι δεδομένο ότι αυτοί που μπορεί να βρίσκουν συναρπαστικό το Survivor είναι περισσότεροι από όσους βρίσκουν συναρπαστικό το ποδόσφαιρο. Το κοινό του Survivor είναι γιγάντιο. Οι γυναίκες πρώτα πρώτα. Μετά οι πιτσιρικάδες – και βέβαια όλοι αυτοί που θα γούσταραν να είναι σε ένα νησί και να κωλοβαράνε παίζοντας διάφορα ανόητα παιγνίδια, ενώ όλη η Ελλάδα ασχολείται μαζί τους.

Η επιτυχία του ριάλιτι

Το ποδόσφαιρο έχει κανόνες- επίσης μιλάμε για ένα σπορ όπου όλα καταναλώνονται γρήγορα: η χαρά για τις νίκες τελειώνει πριν καλά καλά το καταλάβεις και η πίκρα για τις ήττες κρατά ελάχιστα. Εχοντας για χρόνια δει τηλεοπτικές μετρήσεις σημαντικών αγώνων παρατηρούσα πάντα ότι η τηλεθέασή του ματς, ακόμα κι αν πρωταγωνιστούσε η Εθνική μας ή μια άλλη ελληνική ομάδα, ήταν ανάλογη με τη διακύμανση του σκορ: αν η ομάδα έχανε, ένα 25% αυτών που παρακολουθούσαν τον αγώνα άλλαζαν κανάλι. Πολλοί άνθρωποι δεν κάνουν κέφι να υποφέρουν βλέποντας μια ήττα να πλησιάζει – ειδικά αν ταυτίζονται με την ομάδα: οι πρώτοι που την εγκαταλείπουν είναι αυτοί που την αγαπάνε χωρίς κάποιο φανατισμό – ακολουθούν οι απαισιόδοξοι και όσοι εύκολα απογοητεύονται και στο τέλος μένουν μόνο οι πιστοί (που ευτυχώς είναι πολλοί) και οι περίεργοι, που θέλουν να δουν πως το ματς θα τελειώσει. Αντίθετα αυτοί που παρακολουθούν το Survivor ούτε γοητεύονται, ούτε απογοητεύονται, ούτε γκρινιάζουν. Απλά θέλουν να έχουν λόγο για τα δρώμενα. Και να μπορούν να κουτσομπολεύουν: αυτή είναι η επιτυχία των ριάλιτι. Η κριτική της παρακμής. Το θέμα συζήτησης μιας Ελλάδας που μπορεί να παίρνει στα σοβαρά τα ασήμαντα, αρκεί να μπορεί να τα σχολιάζει.

Μια φορά ένας Ολλανδός

Πριν από μερικά χρόνια είχα γνωρίσει ένα Ολλανδό που ήταν στην ομάδα που δημιούργησε το πρώτο Big Brother. Μου είχε πει ότι, όταν πρωτοσυζητήθηκε η ιδέα μιας τέτοιας παραγωγής, εκφράστηκαν αντιρρήσεις για το πόσο συναρπαστικό τηλεοπτικό προϊόν μπορεί να είναι αυτό το πράγμα. «Τι θα κάνουν οι παίκτες;» ρώτησε ένας από τους έχοντες αντιρρήσεις. «Τίποτα», του απάντησαν. «Και γιατί θα βλέπω κάποιους που δεν κάνουν τίποτα» ρώτησε. «Για δυο λόγους» του απάντησαν. «Πρώτον γιατί το να μην κάνεις τίποτα είναι εύκολο και μπορεί να το κάνει ο καθένας: ο κόσμος θα ταυτιστεί με κάποιους που δεν κάνουν τίποτα. Και δεύτερον γιατί στη δουλειά σου πιο πολύ συζητάς για κάποιους που δεν κάνουν τίποτα, παρά για όσους κάνουν τη δουλειά τους καλά» του είπαν και όπως αποδείχτηκε τον έπεισαν. Τα ριάλιτι γίνονται για να συζητάς ακόμα και το τίποτα. Κυρίως αυτό.

Τραβάνε την προσοχή

Στο Survivor ως παίκτης κάτι κάνεις – είναι αλήθεια. Ωστόσο αυτό που κάνεις είναι συνήθως μια ανοησία: τα περισσότερα παιγνίδια στα οποία οι παίκτες παίρνουν μέρος είναι για παιδιά του δημοτικού και οι ερωτήσεις που γίνονται μπορεί απλά να εκθέσουν, όποιον δεν τις απαντάει. Οι δε περιγραφές έχουν το είδος της γελοιότητας που δεν προκαλεί γέλιο! Αλλά ό,τι γίνεται, γίνεται για να προκαλεί συζητήσεις κι αυτές είναι που ανεβάζουν την τηλεθέαση. Το προηγούμενο Survivor είχε επίσης σημαντική επιτυχία και είχε μεταδοθεί πριν την έκρηξη των Social Media: τώρα τα Social Media μπορούν να μεγαλώσουν κι άλλο το θόρυβο – η επιτυχία είναι ευκολότερη. Ο τηλεθεατής παρακολουθεί κυρίως καταστάσεις που θεωρούνται ιντριγκαδόρικες: μετράνε κυρίως τα λόγια, οι μπηχτές, οι καυγάδες, οι χαρακτήρες, που όσο πιο μονοδιάστατοι είναι τόσο πιο πολύ τραβάνε την προσοχή. Προφανώς και το θέμα δεν είναι οι δοκιμασίες: αν ήταν αυτές θα έσκιζαν σε τηλεθέαση τα ιστορικά «Παιγνίδια χωρίς σύνορα» με τη Τζιοβάνα Φραγκούλη. Οι δοκιμασίες γίνονται για να προηγηθεί και να ακολουθήσει ένα ξεκατίνιασμα. Κάποτε έλεγαν τα ριάλιτι «παιγνίδια για ηδονοβλεψίες»: συγνώμη αλλά μολονότι έχουν μαζέψει στο Survivor διάφορες ωραίες, και μολονότι όλα εξελίσσονται σε παραλίες εξωτικές, εγώ δεν είδα τίποτα που να γοητεύει τα μάτια μου. Το καθημερινό ξεκατίνιασμα κάνει τις ωραίες να μοιάζουν κιράτσες και τους ωραίους να μοιάζουν σαν ναυαγοί, που αν δαγκώσουν τη γλώσσα τους θα πεθάνουν από δηλητηρίαση. Χωρίς τη δυνατότητα να παρακολουθείς κακίες, θαψίματα και γκρίνιες, δεν θα στηνόσουν μπροστά στην οθόνη, παραδέξου το.

Απίστευτα βαρετά όλα

Τα υπόλοιπα προγράμματα αδυνατώντας να πουλήσουν το τι συμβαίνει ανάμεσα στους συντελεστές τους, πριν να βγουν στον αέρα, είναι χαμένα από χέρι. Αυτό που παραμονεύει είναι να γίνουν τα πάντα ένα γιγάντιο ριάλιτι, όπως σε εκείνη την ωραία ταινία με τον Τζιμ Κάρεϊ, που τον παρακολουθούσε να μεγαλώνει όλη η Αμερική εν αγνοία του. Αν π.χ είχαμε τη δυνατότητα να δούμε τι λέγανε οι παίκτες της Εθνικής στα ξενοδοχεία και στα αποδυτήρια όταν ήταν μεταξύ τους (μιλώντας με την ειλικρίνεια των ανθρώπων, που δεν ξέρουν ότι τους παρακολουθούνε κάμερες…) το ματς της Εθνικής θα είχε άλλο ενδιαφέρον. Αν μπορούσαμε να δούμε και τι έλεγαν οι Βέλγοι πριν και μετά τον αγώνα, σίγουρα η τηλεθέαση του ματς θα απογειωνόταν. Ο ίδιος κανόνας ισχύει για όλα και για όλους. Οι πληκτικές ιστορίες του Eurogroup θα είχαν άλλο ενδιαφέρον, αν βλέπαμε τον Ευκλείδη Τσακαλώτο ντίρλα ένα βράδυ πριν από αυτό να συζητά με τον Χουλιαράκη αν είναι καλύτερη η Σκάρλετ Γιόχανσον ή η Σαρλίζ Θερόν: πάντα τις μπερδεύω – ο Ευκλείδης θα με καταλάβει. Ακόμα και τα δελτία ειδήσεων θα τα έβλεπες με άλλο ενδιαφέρον, αν ήξερες πως ο Νίκος Χατζηνικολάου π.χ έχει προειδοποιήσει ότι θα απολύσει ένα μετεωρολόγο, αν κάνει λάθος πρόβλεψη. Και σίγουρα θα είχε τηλεθέαση ακόμα και η εκπομπή των Ενόπλων Δυνάμεων, που έφτιαξε ο Καμμένος, αν στο τέλος οι παρουσιάστριες ψεκάζανε η μία την άλλη και διάφοροι γιατροί τις παρακολουθούσαν για να δουν αν θα αποκτήσουν ιδιότητες όπως οι Χ men. Όλα αυτά τα κόλπα μπορείς να τα κάνεις για να φτάσεις σε μεγάλες τηλεοπτικές επιτυχίες, αλλά κάπου υπάρχει ένα λάθος σε όλα αυτά. Το οποίο μπορεί να το κάνω κι εγώ που θεωρώ απίστευτα πιο βαρετό το Survivor και από το πιο βαρετό ματς της Εθνικής…