Οι μικροί του Ολυμπιακού έτυχαν της καλύτερης υποδοχής επιστρέφοντας από την Ελβετία κι έχουν μια νέα μεγάλη πρόκληση μπροστά τους. Θα βρεθούν σε λίγο καιρό και στο Μαρακανά για τον τελικό του διηπειρωτικού των Νέων. Θα ζήσουν το μαγικό ταξίδι τους μέχρι το τέλος και πρέπει να το χαρούν, αλλά και να συνεχίσουν να βλέπουν αυτά τα μεγάλα ματς σαν απλές στάσεις στην διαδρομή μιας καριέρας που μόλις ξεκίνησε. Διότι όπως είπε ο προπονητής τους Σωτήρης Συλαϊδόπουλος το σημαντικό είναι τι θα συμβεί σε αυτά τα παιδιά από δω και πέρα. Το πόσοι από τους θαυματουργούς μικρούς θα καταφέρουν να κάνουν την σπουδαία καριέρα για την οποία μοιάζουν προορισμένοι είναι δύσκολο να το πεις. Μακάρι να τα καταφέρουν όλοι.
Η κατάλληλη στιγμή
Οσο έβλεπα το παιγνίδι του Ολυμπιακού με την Μίλαν θυμόμουν μια παλιά μου συζήτηση με τον Τεν Χενκ Κάτε τον καιρό που ήταν προπονητής στον Παναθηναϊκό. Τον Τεν Κάτε δεν τον ένοιαζε καθόλου η κριτική των δημοσιογράφων για το παιγνίδι του ΠΑΟ: καταλάβαινε πως στην Ελλάδα ήταν όλα υπερβολικά κι ανάλογα με το αποτέλεσμα. Αλλά έβγαινε από τα ρούχα του όταν του έγραφαν πως δεν μπορούσε να αξιοποιήσει τον Σωτήρη Νίνη, τότε μεγάλο ταλέντο του ΠΑΟ και του ελληνικού ποδοσφαίρου. Ο Τεν Κάτε ήταν Ολλανδός και είχε δουλέψει στις ακαδημίες της Μπαρτσελόνα. Είχε δει την πρόοδο όχι μόνο του Μέσι, αλλά και του Τσάβι και του Ινιέστα. Δικαιολογημένα πίστευε πως δεν μπορεί στην Ελλάδα να ισχυριζόμαστε πως δεν γνωρίζει πως εντάσσονται στην πρώτη ομάδα οι μικροί και πως αξιοποιούνται.
Υπάρχουν δυο τρόποι για να φτιάξεις ένα ποδοσφαιριστή: ο ευρωπαϊκός και ο λατινοαμερικάνικος. Ο λατινοαμερικάνικος είναι ο πιο απλός: ρίχνεις στην ηλικία των 17-18 χρόνων ένα παιδί στην πρώτη ομάδα και του ζητάς να παίζει καλά με την μπάλα. Το βραζιλιάνικο και το αργεντίνικο πρωτάθλημα έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό: οι καλοί παίκτες από 22 μέχρι 32 χρόνων σπανίζουν – αγωνίζονται στην Ευρώπη ή και οπουδήποτε αλλού. Οι μικροί παίζουν αντίπαλοι με άλλους μικρούς ή με βετεράνους που επέστρεψαν. Δέχονται καλές συμβουλές, μαθαίνουν στο γήπεδο κι αν είναι καλοί με τη μπάλα στα πόδια φεύγουν σε χρόνο ρεκόρ για την Ευρώπη: όποιος τους έχει χρυσοπληρώσει είναι υποχρεωμένος να τους δείξει προσοχή και να τους δώσει ευκαιρίες. Οι Ευρωπαίοι αρχίζουν πλέον να αποκτούν λατινοαμερικάνους σε ακόμα μικρότερες ηλικίες: η Ρεάλ απέκτησε τους Βινίσους και Ροντρίγκο στα 16 τους. Γιατί ξέρουν να τους μεγαλώσουν. Ενώ οι λατινοαμερικάνοι θέλουν απλά να τους πουλάνε.
Ο ευρωπαϊκός τρόπος είναι πιο σύνθετος. Ο Τεν Κάτε έλεγε πως υπάρχουν μερικά απαραίτητα στάδια για να φτιάξεις ένα ποδοσφαιριστή. Το πρώτο είναι να τον στείλεις στην πρώτη ομάδα την στιγμή που πρέπει κι αυτό δεν είναι εύκολο. Αν τον στείλεις πολύ νωρίς (στα 16 του, ας πούμε…) μπορεί να τον «κάψεις» λόγω βιασύνης. Αν τον κρατήσεις στην ομάδα πιο πολύ από όσο πρέπει, μπορεί πάλι τον μικρό να τον χάσεις γιατί θα απογοητευτεί. Η άνοδός του στην πρώτη ομάδα, έλεγε ο Ολλανδός, πρέπει να γίνεται από τους γυμναστές: αν σου πουν ότι μυοσκελετικά είναι έτοιμος μην τον φοβάσαι. Ωστόσο αυτό δεν αρκεί. Χρειάζονται κι άλλα πολλά.
Μια ομάδα έτοιμη
Κατά τον Τεν Κάτε η ομάδα πρέπει να είναι έτοιμη να παίξει με τον μικρό – να του εξασφαλίσει δηλαδή την καλύτερη προσαρμογή που μπορεί να έχει. Το παιδί πρέπει να χαρεί την προαγωγή του χωρίς ευθύνες, αλλά να ξέρει κι ότι στην ομάδα υπάρχει πάντα κάποιος έτοιμος να αγωνιστεί στην θέση του. «Κάθε νέος παίκτης πρέπει να έχει μπροστά του κάποιον να συναγωνιστεί, αλλιώς δεν βελτιώνεται» έλεγε κι έφερνε το παράδειγμα του Νταβίντ Ζουλί, που ήταν ο παίκτης που ο Μέσι έπρεπε να βγάλει από την ενδεκάδα της Μπαρτσελόνα. Ο Γάλλος, συμφωνά με τον Ολλανδό, ήταν εξαιρετικός διότι καταλάβαινε ότι το μέλλον ανήκει στον μικρό, αλλά για ένα τουλάχιστον χρόνο ήταν και πάντα έτοιμος να ξεκινήσει ως βασικός, αν του το ζητούσαν. Ο Ζουλί ήταν ιδανικός συμπαίκτης του Μέσι: ανταγωνιστής και μέντορας συγχρόνως. Ο Τεν Κάτε έλεγε ότι μια ομάδα πρέπει να μπορεί να ενσωματώσει ένα πιτσιρικά, δηλαδή να έχει παίκτες που θα τρέξουν για αυτόν, που θα τον καλύψουν, θα τον βοηθήσουν, θα τον μάθουν να συνεργάζεται αλλά και να ακούει. Ωστόσο, έλεγε, πως ούτε αυτά δεν αρκούν για να κάνει ο μικρός καριέρα.
Το συνηθισμένο λάθος
Για να τα καταφέρει ο μικρός, έλεγε, πρέπει η ομάδα να στήσει αρχικά γύρω του ένα μηχανισμό που να του επιτρέπει να δείξει το ταλέντο του κι ο μηχανισμός αυτός δεν είναι πάντα απλός. Η Μπαρτσελόνα το έκανε υποδειγματικά στην περίπτωση του Μέσι, φτιάχνοντας μια πολύ κινητική επίθεση στα μέτρα του με παίκτες όπως ο Ετό, ο Βίγια, ο Ανρί που τον διευκόλυναν στις συνεργασίες, αλλά σε πολλές άλλες περιπτώσεις δεν τα κατάφερε: για κάθε Πέδρι που μπήκε νωρίς υπάρχει πχ ένας Κρίκιτς που κάπου χάθηκε.
Το συνηθισμένο λάθος που γίνεται είναι ότι οι ομάδες περιμένουν από τους μικρούς να κάνουν την διαφορά χάρη στο ταλέντο τους – να αναλάβουν δηλαδή αμέσως ηγετικούς ρόλους, να ζητάνε πολύ την μπάλα κτλ. Ενώ οι μικροί αρχικά πρέπει να ενσωματωθούν δηλαδή να στηριχθούν από την ομάδα με τους κατάλληλους συμπαίκτες και να καταλάβουν πως το ποδόσφαιρο δεν είναι άθλημα επίδειξης. Αν αυτό συμβεί είναι βέβαιο πως σύντομα θα πάρουν τις τύχες της ομάδας στα χέρια τους. Αλλά πριν από αυτό χρειάζεται και να δημιουργηθεί ένας μηχανισμός για χάρη τους και να τον μάθουν κιόλας. Αυτή η έλλειψη μηχανισμού και προτεραιοτήτων είναι το πιο συνηθισμένο λάθος που γίνεται στην Ελλάδα: οι μικροί πολύ σύντομα καλούνται να σηκώσουν τα βάρη των άλλων. Ο Νίνης ήταν πολύ χαρακτηριστική τέτοια περίπτωση: έπρεπε να παίζει για τους άλλους από τα 17 του, ενώ έπρεπε οι άλλοι να παίζουν για αυτόν. Αλλά αυτό πρέπει να πω πως το βλέπουμε και γενικότερα. Ο Κουλιεράκης πχ θα έπρεπε να έχει δίπλα του κάποιον να τον βοηθά: αντίθετα είναι αυτός που πρέπει να παίζει και για τον Κεντζόρα που μάλιστα στόπερ έγινε στον ΠΑΟΚ – άλλη ήταν η θέση του. Αν το παιδί αυτό τα καταφέρει θα γίνει σπουδαίος στόπερ: θα ήμουν πιο σίγουρος όμως αν είχε μείνει ο Ινγκασον κι αγωνιζόταν ένα δύο χρόνια υπό την καθοδήγησή του. Όπως ο Κυργιάκος όταν είχε δίπλα του τον Χένρικσεν, ο Μπασινάς όταν είχε δίπλα του τον Σόουζα, ο Παπαδόπουλος όταν είχε τον Μέλμπεργκ κτλ.
Φυσικά υπάρχει κι ένας τρόπος απλούστερος. Τους βάζεις όλους τους μικρούς μέσα, κάνεις δυο-τρία χρόνια υπομονή και δεν κυνηγάς τίποτα αλλά στοχεύεις στην εξέλιξή τους και παίξε παίξε όλοι γίνονται πολύ καλοί. Αλλά αυτό μπορεί να το κάνει η AZ: για τον Ολυμπιακό το βλέπω δύσκολο. Κι όταν υποχρεώθηκαν να το κάνουν στην Ελλάδα ομάδες όπως ο ΠΑΟ ή η ΑΕΚ και πάλι μικρός δεν βγήκε σχεδόν κανένας: τα έφαγε τα παιδιά η μουρμούρα και οι απαιτήσεις.
Πως θα γίνει
Η δική μου απορία δεν είναι αν οι μικροί του Ολυμπιακού θα πάρουν ευκαιρίες: θα πάρουν γιατί μερικοί έχουν ταλέντο σπάνιο. Η απορία μου είναι αν θα δημιουργηθεί ένας μηχανισμός αξιοποίησης που για παίκτες όπως ο Παπακανέλος, ο Μπάμπης Κωστούλας, ο Μουζακίτης, είναι απαραίτητος. Όχι για να αγωνιστούν στον Ολυμπιακό. Αλλά για να γίνουν οι αυριανοί ηγέτες του.
