Συμπληρώθηκαν τέσσερα χρόνια από τον θάνατο του Τζίμη Πανούση και δεν κατάλαβα πως διάβολο πέρασαν. Με τις επετείους δεν τα έχω καθόλου καλά. Την συγκεκριμένη  δύσκολα θα την θυμόμουν μολονότι άθελά μου (κι άθελά του) συναντηθήκαμε με το Τζιμάκο στις τελευταίες του μέρες: ήμασταν στο ιατρικό κέντρο Metropolitan σε διπλανά δωμάτια και για διαφορετικούς λόγους – μπήκαμε τότε σχεδόν μαζί, αλλά δεν βγήκαμε μαζί. Τον τελευταίο καιρό αισθάνομαι ολοένα και περισσότερο την απουσία του κι αν αποφάσισα σήμερα να γράψω αυτές τις γραμμές, δεν είναι για την τετραετία χωρίς το Τζίμη που συμπληρώθηκε, αλλά γιατί ολοένα και περισσότερο ακούω από φίλους πως «ειδικά τώρα ο Πανούσης λείπει πάρα πολύ». Πέρασα τις μέρες των γιορτών βλέποντας κάμποσα από τα παλιά του προγράμματα στο YouTube, προσπαθώντας να φανταστώ τι θα έλεγε τώρα με όσα μας συμβαίνουν. Διασκέδασα πάλι με το «Προσεχώς Βουλγάρες», με το «Της Πατρίδας μου η σημαία», με το «Με λένε Πόπη», με το «Μουνιμόνιουμ» – είδα και κανα δυο συνεντεύξεις του στην Ελλη Στάη. Και μου λείπει ακόμα πιο πολύ.

Εκλεισε ένα κύκλο

Μετά το θάνατο του Τζιμάκου τον συζητούσαμε στις παρέες ολοένα και πιο πολύ. Φίλοι του, καλλιτέχνες και κοινοί μας  γνωστοί, μου απάλυναν ωραία την έλλειψή του, υποστηρίζοντας κάτι απλό: ότι ο Τζίμης έφυγε έχοντας ολοκληρώσει ένα σπουδαίο κι ανεπανάληπτο κύκλο προσωπικής πολύεπίπεδης δημιουργίας – κάτι που λίγοι που κάνουν την δική του δουλειά μπορούν πραγματικά να το ισχυριστούν.

Τα έβαζα κάτω και κομμάτι συμφωνούσα. Ο Πανούσης έγραψε τα τραγούδια που ήθελε να γράψει. Είπε τα τραγούδια των άλλων που ήθελε να πει (από το «Ποια θυσία;» και το «Σε έχω κάνει Θεό» μέχρι την «Περσεφόνη» του Χατζιδάκι). Σατίρισε ανελέητα τον πιο δημοφιλή Αρχιεπίσκοπο της Ελληνικής Εκκλησίας, δηλαδή τον Μακαριστό Χριστόδουλο. Πήγε στα δικαστήρια με τον δημοφιλέστερο τραγουδιστή της γενιάς του, δηλαδή τον Γιώργο Νταλάρα, ένα άνθρωπο που πριν τον Πανούση δεν είχε τολμήσει να τον πιάσει στο στόμα του κανείς. Μας έκανε να γελάσουμε με την εγχώρια σόου μπιζ όταν αυτή υπήρχε – όταν δηλαδή η Βίσση πουλούσε εκατομμύρια δίσκους και η ιδιωτική τηλεόραση παρήγαγε απίστευτες επιτυχίες. «Αγαπημένα θύματα» της ανελέητης σάτιράς του υπήρξαν πολιτικοί όπως ο Κωσταντίνος Μητσοτάκης ή ο Γιώργος Παπανδρέου ή ο Κώστας Σημίτης ή ακόμα κι ο Αλέξης Τσίπρας, όταν είχαν αέρα στα πανιά τους και τεράστιο. Εκανε πλάκα όσο κανείς ακόμα και στο ΚΚΕ, που κι αυτό σαν την Αρχιεπισκοπή μοιάζει μερικές φορές.

Ο Πανούσης έφυγε όταν όλα ήταν τελματωμένα – η πολιτική, το ελληνικό mainstream, τα πάντα. Ηταν επίσης και τυχερός ο Τζίμης: έκανε την υπέροχη πλάκα του σε μια εποχή που μπορούσε να γδύνει και να περιφέρει μια Ρωσίδα τραγουδίστρια ανάμεσα στα τραπέζια του μαγαζιού χωρίς να κατηγορηθεί από κανένα και καμία για σεξισμό. Μπορούσε να κυλιέται επί σκηνής μέσα σε μια πλαστική βάρκα (!) με μια γυμνόστηθη ή να βγαίνει στην σκηνή αγκαλιά με μιά πλαστική κούκλα χωρίς να ουρλιάζουν για τη συμπεριφορά του στα πρωϊνάδικα. Μπορούσε να παίζει με τα κουσούρια των ανθρώπων, χωρίς να απολογείται για το πάντα επιθετικό λεξιλόγιο του. Τώρα ίσως όλα να ήταν αλλιώς. Φυσικά δεν θα τον τρόμαζαν τα Social Media και οι υστερίες τους: ένας άνθρωπος που βγαίνει από μια δικαστική αίθουσα και φωνάζει «Λευτεριά στο Βιετναμέζο βελονιστή» δεν έχει τέτοια προβλήματα. Αλλά θα χρειαζόταν ακόμα περισσότερη δύναμη, ακόμα περισσότερη όρεξη κι ακόμα περισσότερη ετοιμόλογη αυθάδεια για να τα βάλει με ένα κόσμο που καθημερινά αγανακτεί με όλους και όλα.

Λίγο πριν το χάος      

Στην αρχή του 2018, όταν μας αποχαιρέτησε, η χώρα είχε στερέψει από προσωπικότητες, η αίσθηση μιας παρακμής (οικονομικής, αλλά και κοινωνικής και αισθητικής) ήταν διάχυτη και η όποια σάτιρά της έμοιαζε ολοένα και περισσότερο άσφαιρη: είχαμε τόση επίγνωση της γενικότερης θλίψης, ώστε ο Τζιμάκος (που ποτέ δεν σταμάτησε τις παραστάσεις) κινδύνευε να μετατραπεί από αποκαλυπτικός Αριστοφάνης (που τόλμαγε να πει δημόσια πολλά που πολλοί τρόμαζαν και να σκεφτούν) σε παράξενος γκρινιάρης που αναζητούσε υλικό. Ποτέ η έμπνευση δεν του έλειψε: απλά ήταν ολοένα και πιο δύσκολο να χτίσεις ένα θεατρικό δρώμενο με τη μουσική του Ζορμπά πχ όταν οι πιτσιρικάδες δεν την είχαν ακούσει ποτέ τους και δεν ήξεραν περί τίνος πρόκειται.

Ο Τζίμης υπήρχε για να σκανδαλίζει τους ηθικολόγους και να ξεμπροστιάζει τους υποκριτές, αλλά το 2018 η υποκρισία είχε γίνει life style και η ηθικολογία κανόνας – τη λένε political correct. Οι πρώτες υστερίες στα Social media έκαναν ακόμα και τα πιο σκληρά αστεία του Τζιμάκου να μοιάζουν γλυκόπικρα όπως και τα τραγούδια του. Και μετά ήρθε το χάος το κανονικό.

Συνομωσία του σύμπαντος

Τελευταία σκέφτομαι πως τα τέσσερα τελευταία χρόνια είναι σαν να υπήρξε μια συνομωσία του σύμπαντος για να στερήσει από το Τζίμη τις καλύτερες παραστάσεις του και τις καλύτερες εκπομπές του στο ράδιο. Σκέφτομαι τον Πανούση να ασχολείται με τις περιπέτειες του Λιγνάδη και του Φιλιππίδη π.χ και να κάνει δήθεν αποκαλύψεις και για άλλους διάσημους και λέω «τι χάσαμε». Τον σκέφτομαι να μιλάει για τις περιπέτειές των ομότεχνών του αγκαλιάζοντας το κίνημα Suρport Art Workers με τον τρόπο του – αποκαλύπτοντας πχ πως κατέβηκε σε μια πορεία με άλλους δώδεκα καλλιτέχνες και το Γιώργο Νταλάρα και μοιράζανε self test στα ΜΑΤ. Τον φαντάζομαι αρνητή του ιού (κάποτε έλεγε ότι οι πύραυλοι Κρουζ είναι άδειοι…) αλλά και αρνητή των αρνητών. Πιστεύω θα έγραφε ιστορία μιλώντας για τους Μητροπολίτες ή τους παλαιοημερολογίτες που δεν εμβολιάζονται και που κάνουν και κηρύγματα κατά των εμβολίων. Σίγουρα θα είχε κάποιο ειδικό σκετς για τον Αμβρόσιο, σίγουρα θα έκανε αποκαλύψεις για τους Κινέζους που έφτιαξαν τον ιό – ίσως και να διηγούταν μια ιστορία για το πώς τους συνάντησε προσωπικά. Πρόσωπα που άθελά τους εμφανίστηκαν τα τελευταία χρόνια μοιάζουν κομμένα και ραμμένα για να ανανέωναν το πρόγραμμα του Τζιμάκου. Ο Πολάκης με τον Αδωνη. Η κυρία Παγώνη και ο καθηγητής Βασιλόπουλος με τις ασταμάτητες τηλεοπτικές παρουσίες τους. Ο Πετράκος. Αλλά πέρα από τα πρόσωπα είναι βέβαιο ότι θα απογείωνε ένα σωρό άλλες ιστορίες. Τον φαντάζομαι να τηλεφωνεί νυχτιάτικα σε συνταξιούχους στου Παπάγου και να τους κάνει επίθεση, επειδή είναι ανεμβόλιαστοι. Γελάω και με τη σκέψη του τι θα έλεγε για τη Γιάννα και την Επιτροπή για τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821 ή για τον Στάθη τον Αρβίλα και τα βίτσια του. Η για την τραπ. Κρίμα που εξαιτίας της φυγής του ποτέ δεν θα ακούσουμε τις διασκευές στο Αεράκι της, στο Παλιόπαιδο, στο Μαμά, σε όλο αυτό το μοντέρνο trash που είναι πλέον το ελληνικό μας τραγούδι.

Απλά διαβάζεις τους τίτλους

Διάβαζα χθες απλά τους τίτλους της επικαιρότητας της μέρας. Ο κατώτερος μισθός θα αυξηθεί το Μάιο ίσως περισσότερο από 2%. Ο Τσίπρας είπε ότι αν πήγαινε στη Βουλή θα τους κολλούσε όλους κορωνοϊό. Ο Ερτογάν θέλει να αλλάξει το όνομα της Τουρκίας. Η Ελένη Μενεγάκη ρωτάει δέκα φορές τον Ματέο αν την αγαπάει. «Πάγωσε» η Ευρυδίκη Βαλαβάνη όταν ρωτήθηκε αν υπήρχε φλερτ με τον Γιώργο Αγγελόπουλο. Μια τίμια στριπτιζού που κάνει poll dancing υποδύεται η Ελένη Φουρέιρα στο νέο βίντεο κλιπ του Κωνσταντίνου Αργυρού. Βρέθηκε μετά από τέσσερα χρόνια στον Αγιο Δομίνικο το μαγιό του Χρανιώτη. Ο Βασίλειος Κωστέτσος αποκάλυψε πως ο πατέρας του είχε σχολή οδηγών κι έβγαλε δίπλωμα στην Ελένη Κουντουρά.

Που είσαι Τζιμάκο; Γιατί βιάστηκε ρε γαμώτο…