Φεύγοντας από τη Βαρκελώνη σκέφτομαι πως έχω δει τη Μπαρτσελόνα, την ομάδα της, πολύ περισσότερες φορές από δαύτη, ενώ κατά βάθος θα ήθελα το αντίθετο – απλά η ομάδα τα τελευταία χρόνια έχει ξεπεράσει κατά πολύ τα όρια της πόλης και την συναντάς παντού. Είναι κι αυτό ένα από τα πολλά γοητευτικά παράδοξα: οι Καταλανοί, σύμβολο αιώνιο του τοπικισμού και κυρίως της αυτονομίας για την οποία πολλές φορές έδωσαν το αίμα τους, μας πρόσφεραν και μια από τις πιο παγκοσμιοποιημένες ομάδες της ιστορίας, δηλαδή τη Μπαρτσελόνα του Μέσι στα παιγνίδια της οποίας στο Καμπ Νου υπάρχουν κάθε φορά πάνω από είκοσι χιλιάδες ξένοι! Η πόλη έχει κατακτηθεί εκ των έσω αδυνατώντας να σταματήσει ένα στρατό από τουρίστες που την καταλαμβάνουν δηλώνοντας πίστη στους Μπλαουγκράνα. Η Βαρκελώνη είναι πλέον μικρότερη από την ομάδα της.
Γιατί την αγαπούν οι έλληνες
Νομίζω πως η Βαρκελώνη είναι μια από τις πιο αγαπημένες πόλεις των Ελλήνων: για την ακρίβεια έχω δεκάδες γνωστούς που τη λατρεύουν και ως στατιστικό δείγμα το θεωρώ αξιόπιστο. Το γιατί πάντα με απασχολούσε – κυρίως γιατί εγώ αγαπάω λίγο περισσότερο τη Μαδρίτη: κάθε φορά που επιστρέφω στο Πράντο να ξαναδώ τους πίνακες του Ιερόνιμου Μπος νοιώθω ευλογημένος. Ενας λόγος που η Βαρκελώνη αρέσει πολύ στους Ελληνες είναι ότι δεν έχει ως πόλη ενιαία αισθητική – η διαφοροποίηση των εικόνων αρέσει στο ελληνικό κοινό που θέλει, όπου πάει να βλέπει πολλά και διαφορετικά. Στη Βαρκελώνη οι μεγάλες περιοχές που ο τουρίστας υποχρεωτικά επισκέπτεται δεν έχουν αισθητικά καμία σχέση: η Ράμπλα είναι λαϊκή αγορά και περασάδα, η Μπαρτσελονέτα με τα λιμάνια και τα σκάφη της λίγα έχει να ζηλέψει από το Μονακό, ο λόφος του Μονζουίκ με το μουσείο του Μιρό τα πάρκα και την υπέροχη θέα σε κάνει να ξεχνάς πως βρίσκεσαι σε μια πόλη δυο εκατομμυρίων κι όχι στην εξοχή και το κομμάτι με τα έργα του Γκαουντί (όχι μόνο την Σαγράδα Φαμίλια, αλλά και το εξίσου επιβλητικό πάρκο) είναι πιο Γκόθικ από την ομώνυμη περιοχή που συναντάς στο κέντρο. Αν προσθέσεις και ότι εδώ θα δεις και δυο από τους μεγαλύτερους ουρανοξύστες της Ευρώπης (τον θηριώδες Πύργο του Αγκμπαρ τον αποκαλούν κοροϊδευτικά «φαλλό») καταλαβαίνεις γιατί η πόλη γεμίζει με εικόνες τον τουρίστα. Αλλά δεν είναι ακριβώς αυτά η Βαρκελώνη – αυτά είναι μέρος των εκφράσεών της.
Πιστεύω πως ο Ελληνας γοητεύεται εδώ κι από κάτι άλλο: επειδή το κλίμα μοιάζει πολύ με αυτό της Ελλάδας νομίζει πως και η δική του πόλη θα μπορούσε να είναι μια μικρή Βαρκελώνη, αφού άλλωστε ομοιότητες με όσους εδώ ζουν έχουμε πολλές. Λυπάμαι, αλλά δεν είναι έτσι. Η όποια σχέση με την Ελλάδα υπάρχει μόνο μέσα στο κεφάλι μας: αυτοί πουλάνε γαστρονομία, εμείς πουλάμε καφέ και αραλίκι σε καφετέριες. Εμείς έχουμε ιστορία κι αυτό μας ξεχωρίζει και συγχρόνως μας φρενάρει, αφού μεγαλώνουμε νοιώθοντας πως τα καλύτερα πέρασαν. Ετούτοι ιστορία δεν είχαν και την έφτιαξαν. Υπάρχει διαφορά.
Ένα απερίγραπτο μωσαϊκό
Για να καταλάβεις λίγο όλο αυτό το μωσαϊκό που είναι η Βαρκελώνη και να ενώσεις τις κουκίδες πρέπει να γνωρίζεις λίγη από την ιστορία της. Η πόλη είναι τόσο καινούργια που καλά καλά κανείς δεν ξέρει πότε απόκτησε το όνομά της. Οι ετρουσκικοί και οι ρωμαϊκοί δρόμοι, που συναντάς στο κέντρο, μαρτυρούν πως στα ρωμαϊκά χρόνια κάτι υπήρχε και στο Μουσείο της Ιστορίας της μαθαίνεις πως κάποιοι έλληνες πέρασαν παλιά από δω. Σου λένε πως ίδρυσε τον πρώτο συνοικισμό της ο πατέρας του διάσημου Ανίβα – όμως όλα αυτά είναι περισσότερο δοξασίες παρά ιστορία. Η Βαρκελώνη εμφανίζεται ως λιμάνι σημαντικό πολύ μετά τα χρόνια της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και έχει μια σπάνια παράδοση συμμετοχής σε πολέμους πολύ πριν την βομβαρδίσουν τα στρατεύματα του Φράνκο και του Ντούτσε στον ισπανικό εμφύλιο. Βελτιώθηκε δε ως πόλη πάρα πολύ μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1992, που την άλλαξαν εντελώς. Ωστόσο η έλλειψη μιας μεγάλης ιστορίας καλύφθηκε εντυπωσιακά από την επένδυση στην αρχιτεκτονική: στη Βαρκελώνη η αρχιτεκτονική είναι σημαντικότερη από την ιστορία και δούλεψαν εδώ όχι μόνο Καταλανοί αρχιτέκτονες, αλλά και Γερμανοί, Ολλανδοί, Γάλλοι κτλ. Η πλούσια αρχιτεκτονική, που έχει ως αποτέλεσμα η πόλη να είναι γεμάτη από εικόνες, μαρτυρά και κάτι ακόμα: την αγάπη των κατοίκων για την επιτήδευση. Όλα εδώ περισσότερο και από ολοκληρωμένα είναι επιτηδευμένα: η Σαγράδα Φαμίλια πρώτα από όλα. Επιτηδευμένη, εκτός από την αρχιτεκτονική τους, είναι και η γαστρονομία τους (τα τάπας μοιάζουν περισσότερο με εκθέματα παρά με φαγητό και τα κρεμαστά χοιρομέρια είναι για φωτογραφίες), και η ζωγραφική τους και η τρέλα τους: μιλάμε για μια πόλη που ενώ είναι αρκετά ζωντανή και κοιμάται αργά, εν τούτοις αν κάνεις φασαρία άνετα οι κάτοικοί της μπορεί να σου πετάξουν κανένα αυγό ή κανένα κουβά νερό, αφού ενοχλείς.
Κοκκινομάλλα ή σγουρομάλλα
Κάθε φορά που περνάω από εδώ σκέφτομαι πως αν η Βαρκελώνη ήταν γυναίκα θα ήταν κοκκινομάλλα, ή σγουρομάλλα, θα δάγκωνε τα χείλη της, θα χόρευε, αλλά θα είχε να σου πει μόνο για χωρισμούς και βάσανα ή για την κακή σχέση με την μάνα της. Όχι τυχαία ο Γούντι Αλεν όταν πέρασε από εδώ έστησε μια ιστορία παράλληλων αισθημάτων - με πρωταγωνιστές ένα τρίο. Υπάρχει ένας παράξενος αέρας ελευθεριότητας, με κάτι λίγο από παράπονο που δημιουργεί η αίσθηση του ανολοκλήρωτου. Η Βαρκελώνη είναι πολλά και όμορφα, αλλά είναι και πολλά που δεν είναι: δεν είναι ευρωπαϊκή πρωτεύουσα όπως το Παρίσι, δεν έχει αγορά όπως το Μιλάνο πχ, δεν είναι ο απόλυτος τουριστικός προορισμός όπως η Βενετία πχ, δεν έχει Παρθενώνες και Κολοσσαία, δεν έχει ούτε καν την Γκουέρνικα ενώ έχει το καλύτερο μουσείο του Πικάσο. Σε αντιστάθμισμα των ελλείψεών της ωστόσο δημιούργησε το τωρινό σήμα κατατεθέν της: δηλαδή τη Μπαρτσελόνα του Μέσι.
Είναι παράξενο αλλά, ενώ στη Βαρκελώνη ο τουρίστας δεν ξεχωρίζει από τον ντόπιο, αν δεν είναι άραβας ή σχιστομάτης, εν τούτοις είναι απίθανο να νοιώσει κάτοικος της πόλης – ακόμα κι αν εδώ μείνει πολύ. Μπορεί να τρως στο «Πινόκιο» ή να περιπλανιέσαι στο Μπεν γιατί έχεις διαβάσει Πέπε Καρβάλιο ή μπορεί να πίνεις καφέ στη Μπαρτσελονέτα ή να βλέπεις την πόλη από ψηλά με το τελεφερίκ, αλλά και πάλι είναι δύσκολο να καταλάβεις τους ανθρώπους που εδώ κατοικούν: μην πεις στον κόπο, θα στεναχωρηθείς – οι αντιλήψεις τους είναι μόνο δικές τους. Μπορείς όμως πανεύκολα να θαυμάζεις και να χαίρεσαι τη Μπαρτσελόνα έστω και εξ αποστάσεως: έχει άλλωστε πολύ από την πόλη από την οποία προέρχεται στην ψυχή της. Η Μπαρτσελόνα του Μέσι είναι ένα αρχιτεκτονικό θαύμα όπως πολλά άλλα που υπάρχουν στη Βαρκελώνη. Είναι αλέγκρα όπως η Μπαρτσελονέτα, επιβλητική όσο η Σαγράδα Φαμίλια, φρέσκια όπως το Μονζουίκ, προορισμός όπως η Ράμπλα. Σε γεμίζει και σε διασκεδάζει - ίσως και πιο πολύ από την πόλη. Και είναι κι αυτή επιτηδευμένη, ίσως και να κουβαλάει λιγάκι αλαζονεία. Κάποιος μου είπε ότι το Καμπ Νου το αποκαλούν έτσι γιατί σ αυτό πάντα κάτι νέο γεννιέται. Περιφραστικά μου είπε δηλαδή, πως αυτή η τρέλα για τη Μπαρτσελόνα έχει ξεπεράσει την τρέλα για τη Βαρκελώνη και θα κρατήσει για πάντα…
