Με την γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου κάνω πλάκα χρόνια τώρα. Νομίζω ότι για κάποιο λόγο δικό μας, όλοι οι άντρες κάνουμε πλάκα – ίσως για να κρύψουμε την αμηχανία μας. Οσο υπέροχος κι αν έχει υπάρξει στη ζωή μας ο έρωτας, τον οποίο γιορτάζουμε, άλλο τόσο έχει υπάρξει και ζόρι μεγάλο: τα ζόρια μας θέλουμε να τα χαιρόμαστε μόνοι μας, κυρίως γιατί πάντα υποπτευόμαστε ότι οι άλλοι δεν τα καταλαβαίνουν και κατά συνέπεια τα κοροϊδεύουν.
Υπάρχει ένα κακό με τον έρωτα: όποιο επιθετικό προσδιορισμό και να του αποδώσεις είναι πάντα ο ίδιος. Είτε τον λες παράφορο, είτε κεραυνοβόλο, είτε ανεκπλήρωτο, είτε παραπονιάρη, είτε μοναδικό, είτε αγιάτρευτο αυτός είναι πάντα ίδιος. Όταν φτάνει η μέρα να τον γιορτάσεις νομίζεις ότι στη ζωή σου είχες να κάνεις με πολλούς και διαφορετικούς έρωτες κι ως εκ τούτου μπερδεύεσαι. Αναρωτιέσαι ποιον θα πρεπε να αξίζει να γιορτάζεις και ποιον όχι και κυρίως αν ο τωρινός σου είναι ο μεγαλύτερος. Κουταμάρες. Ο έρωτας είναι πάντα ο έρωτας. Το αν αυξομειώνουμε την έντασή του έχει να κάνει με μας, όχι με αυτόν.
Εμένα μου λείπει
Δεν πίστευα ποτέ πως θα έγραφα κάτι για τον έρωτα την μέρα του Αγίου Βαλεντίνου μιλώντας σοβαρά, αλλά φέτος είναι όλα αλλιώς: ακόμα και η μέρα αυτή, που στο μυαλό των πιο πολλών είναι συνώνυμο της κατανάλωσης και της ελαφρότητας, εμένα σήμερα μου λείπει – υπάρχει και συγχρόνως δεν υπάρχει. Και είναι παράξενο γιατί έχω την εντύπωση πως τον τελευταίο χρόνο, και εξαιτίας της πανδημίας, των lockdown αλλά και των τελευταίων άθλιων ιστοριών που έχουν να κάνουν με την εξουσία και την παρενόχληση, συζητήσαμε για τον έρωτα πολύ περισσότερο από κάθε άλλη χρονιά. Είναι λογικό. Οσο μειώνονται οι δυνατότητες να συναντήσουμε τον έρωτα κυκλοφορώντας, όσο δυσκολευόμαστε να τον χαρούμε όπως θα θέλαμε, όσο προβληματιζόμαστε για το πώς γίνεται να τον βρεις κλεισμένος σε ένα σπίτι, όσο γελάμε ακούγοντας από διάφορους να δικαιολογούν τις διαστροφές τους με αυτάρεσκες αναφορές, τόσο περισσότερο νιώθουμε την ανάγκη να μιλάμε, όχι για τον έρωτά μας (όπως παλιότερα) αλλά για τον ίδιο τον έρωτα, τη δυσκολία του, την πολυπλοκότητα του και ίσως και τον ευτελισμό του.
Ξαφνικά ο έρωτας έπαψε να έχει προσδιορισμούς κι απόκτησε τόπο και χώρο δράσης. Ο έρωτας στην καραντίνα, o έρωτας στην πανδημία, o έρωτας στην εποχή του Metoo, o έρωτας που γεννιέται στα social media, στα dating club, και που φουντώνει ή πεθαίνει στα pc και στα smartphone είναι ένας έρωτας χωρίς προσδιορισμούς, πριν μερικά χρόνια θα ήταν ακατάληπτός – δεν θα ήταν καν έρωτας. Κι όμως είναι. Ισως το επίθετο «αμήχανος» να είναι ο μόνος του προσδιορισμός, αλλά και πάλι δεν υπήρχαν και πριν τον τωρινό χαμό αμήχανοι έρωτες; Μήπως δεν ήταν τέτοιοι οι πιο πολλοί; Ηταν, αλλά ήταν διαφορετικό το πλαίσιο και ως εκ τούτου δεν δίναμε και πολύ σημασία.
Το όχι, ίσως, το ίσως ναι
Διαβάζω διάφορα τον τελευταίο καιρό για την διαφοροποίηση που έρχεται στη ζωή μας μετά από όλα αυτά που συνέβαιναν συμβαίνουν και πλέον καταγγέλλονται, όχι μόνο στο θέατρο ή στον αθλητισμό, αλλά παντού. Υπάρχει ένας προβληματισμός για το αν αυτό που ζούμε είναι μια νέοφεμινιστική αντεπίθεση ή το τέλος μιας εποχής όπου η γυναίκα ήταν κάτι σαν λάφυρο ή το μεγάλο σημάδι ότι ο ανδροκρατούμενος κόσμος σιγά σιγά τελειώνει. Φίλοι μου προβληματίζονται αν στο μεταξύ (και εξαιτίας της πανδημίας) πεθαίνει το φλερτ, αν κάθε πρόταση σε μια γυναίκα μπορεί να είναι τελικά παρενόχληση, αν και πως γίνεται να τσεκάρει κανείς αν οι γυναικείες αντιδράσεις είναι προσχεδιασμένες και ψεύτικες – τα ακούτε κι εσείς όλα αυτά, είμαι βέβαιος. Ας μην ξεχνάμε ότι όπως λέει κι ο Χρήστος Χωμενίδης, μεγαλώσαμε σε μια εποχή που το «ίσως» της γυναίκας σήμαινε «ναι» και το «όχι» «ίσως» – έτσι μας μάθανε να πιστεύουμε. Εμένα πάλι πιο πολύ από όλα αυτά με προβληματίζει ότι ένα πλήθος από αθλιότητες γίνονταν πάντα στο όνομα του έρωτα: όχι τυχαία αυτόν αποκαλούνται, όσοι απολογούνται. Άλλος μιλάει για τον έρωτα του παλιού αρσενικού σαν να πρόκειται για αρρώστια, άλλος για τον έρωτα του για την Τέχνη και το Θέατρο, άλλος για τον έρωτά που του πήρε το μυαλό.
Δεν υπάρχει μεγαλύτερος φερετζές από τον έρωτα – ακόμα και τις διαστροφές μας πίσω του τις κρύβουμε. Αλλά αν κάτι καταλαβαίνω είναι ότι και το παραμυθάκι αυτό τελειώνει: επειδή η πανδημία μας έβαλε σε μια γυάλα, υποχρεώνοντάς μας να παίρνουμε αποστάσεις από όλα, νομίζω ότι το τρικ του έρωτα «που είναι παραμορφωτικός καθρέφτης» δεν πιάνει πια. Ολοι μας εξ αποστάσεως βλέπουμε καλύτερα τι είναι έρωτας και κυρίως τι δεν είναι. Κι από όλη αυτή τη γνώση θα βγει κάτι καινούργιο: δεν έχω την παραμικρή αμφιβολία.
Ζωή που δεν μοιράζεται
Ο έρωτας θα παραμείνει πάντα ίδιος, όπως και η γιορτή του που πάντα θα προκαλεί το χαμόγελο της αμηχανίας μας. Αλλά ίσως αλλάξει με τον καιρό η έκφραση του – και μάλλον θα αλλάξει προς το καλύτερο. Το διαδίκτυο, τα dating chat, τα tinder, επί της ουσίας ξαναγράφουν τους κανόνες και τη δυνατότητα επιλογής. Οι μέρες που η γυναίκα διάλεγε κι ο άντρας κυνηγούσε θα τελειώσουν, όχι απότομα αλλά σιγά σιγά. Οι γυναίκες θα μάθουν να είναι πολύ πιο διεκδικητικές για να μην είναι μόνες, οι άντρες θα τραβήξουν ένα χειρόφρενο – δεν θα είναι εύκολο ούτε για το κάθε απόλυτο αρσενικό να την πέφτει σε όλο τον κόσμο, κυρίως γιατί κανείς δεν δίνει πια συγχωροχάρτι στην αδιακρισία και στο θράσος. Θα είναι λιγότερο άντρες αυτοί οι καινούργιοι άντρες που θα μάθουν υποχρεωτικά να ελέγχουν την συμπεριφορά τους; Δεν είμαι ο κατάλληλος για να απαντήσω. Εχω όμως τη βεβαιότητα ότι θα είναι πολύ περισσότερο γυναίκες όλες αυτές οι συνειδητοποιημένες ως προς τα θέλω τους νέες κουκλάρες, που δεν περιμένουν τον μάγκα που θα τους ρίξει δυο χαστούκια για να τους αγοράσει μετά το δαχτυλιδάκι της παρηγοριάς.
Δεν θα τον προλάβω αυτό το νέο κόσμο γιατί αργεί πολύ. Αλλά σας συνιστώ να μην τον φοβάστε. Ο έρωτας, που σήμερα γιορτάζει και γιορτάζεται, θα βρει τον τρόπο να είναι πάντα στη ζωή. Γιατί χωρίς αυτόν ζωή δεν υπάρχει: «ζωή που δεν μοιράζεται είναι ζωή κλεμμένη…».
