Στο μυαλό μου, αυτό που συμβαίνει τις τελευταίες ημέρες είναι το Μεγάλο Ανοιγμα - ένα είδος γιορτής που καθιερώθηκε από πέρυσι και σηματοδοτεί την επιστροφή στη ζωή όπως την ξέρουμε. Τώρα ο πιο μεγάλος κίνδυνος δεν είναι μια νέα διασπορά του ιού, αλλά το να λειτουργήσουμε πάλι με την ξεγνοιασιά του παιδιού που πιστεύει πως όλα πέρασαν. Αυτό έγινε πέρυσι μετά τον πρώτο εορτασμό της γιορτής του Μεγάλου Ανοίγματος. Το κόστος του ήταν ένας χειμώνας σε συνθήκες κλεισούρας.

Την καραντίνα θα την ξεχάσουμε. Πρώτον, γιατί καραντίνα εφέτος δεν ήταν. Και δεύτερον, γιατί η χαρά της επιστροφής για το Μεγάλο Ανοιγμα είναι ακριβώς όπως η ανάρρωση μετά από ασθένεια: δημιουργεί μια τόσο μεγάλη ανακούφιση που σε κάνει να ξεχνάς το κακό που σε βρήκε. Για αυτό το κακό μιλήσαμε πολύ. Προτιμώ να σας υπενθυμίσω τα λάθη τα περσινά, αυτά που κάναμε όταν οι πόρτες άνοιξαν και πήραμε τους δρόμους πιστεύοντας πως νικήσαμε τον κορωνοϊό: κούνια που μας κούναγε...

Τα ξέραμε αλλά…

Ποιο ήταν αυτό που δεν καταφέραμε πέρυσι το καλοκαίρι; Επειδή δεν αγαπάμε τα χαμένα στοιχήματα και τα διαγράφουμε από τη μνήμη μας θα σας το θυμίσω: ξεχάσαμε πως έπρεπε να μάθουμε να ζούμε με τον ιό, ο οποίος δεν είχε εξαφανιστεί, αλλά ετοιμαζόταν να μεταλλαχθεί και να μας επιτεθεί - και το έκανε. Τι ήταν απαραίτητο; Να μην ξεχνάμε τα βασικά. Πρώτα, τις μεταξύ μας αποστάσεις. Μετά, την υγιεινή των χεριών και την καθαριότητα. Και τέλος, την αποφυγή του συνωστισμού, δηλαδή τους τρόπους που δεν θα επέτρεπαν να προκύψουν συνθήκες πολυκοσμίας. Ολα τα είχαμε στο μυαλό μας. Και ελάχιστα κάναμε καλοκαιριάτικα.   

Η αλήθεια είναι ότι το προσπαθήσαμε κομμάτι. Αρχικά τα τραπεζάκια των εστιατορίων ήταν μακριά το ένα από το άλλο. Στα café δεν καθόμασταν πέντε-πέντε. Μερικές συναυλίες διοργανώθηκαν με τρόπους υποδειγματικούς. Τα θερινά σινεμά δούλεψαν όπως έπρεπε: ο κόσμος έμπαινε στη σειρά για εισιτήρια, όπως οι φαντάροι που περίμεναν τον δίσκο για το πρωινό υπό την επίβλεψη του επιλοχία. Αλλά αυτή ήταν η μία πλευρά του νομίσματος, γιατί γρήγορα ακολούθησε ξεσάλωμα. Κανονικό.

Στα επιβατηγά πλοία, όσο πλησιάζαμε το καλοκαίρι, τα υγειονομικά μέτρα χαλάρωναν, όχι με τις ευλογίες των λοιμωξιολόγων, αλλά με την ανοχή των εταιρειών. «Είναι κουτσουρεμένη η σεζόν, ας αφήσουμε τους ανθρώπους να δουλέψουν» άκουγες. Στα νησιά τα μπιτσόμπαρα λειτουργούσαν όπως λειτουργούσαν πάντα. Οι εκπρόσωποι μιας άμυαλης ελληνικής «νεολέρας» χοροπηδούσαν κανονικά πανηγυρίζοντας, γιατί «κορωνοϊός δεν υπήρχε»: με το κεφάλι τίγκα στο αλκοόλ στις 3 το πρωί δεν υπάρχει έτσι κι αλλιώς καμία έγνοια για το παραμικρό - σιγά μην υπήρχε ο ιός.

Περάσαμε ένα καλοκαίρι με ξεσαλωμένους πιτσιρικάδες και ανέμελους μεγάλους.  Οι δήμαρχοι απαγόρευαν τα πανηγύρια, αλλά όχι και τους συνωστισμούς που δημιουργούνταν στα μαγαζιά με live καλοκαιρινά προγράμματα: το συμπέρασμα ήταν ότι από την «Ιτιά Ιτιά, λουλουδιασμένη» του Δεκαπενταύγουστου κινδύνευες, ενώ με τις διασκευές της «Πριγκηπέσσας» του Μάλαμα που κάποιοι τραγουδούσαν γρατζουνώντας κιθάρες μπροστά σε μεθυσμένα πλήθη, δεν υπήρχε πρόβλημα. Οι τουρίστες, μάλλον απορούσαν με την άνεσή μας: τους λέγαμε ότι στην Ελλάδα δεν έχει κορωνοϊό, ενώ τα τσιπουράδικα άκουσαν ιστορίες για το lockdown «βογκώντας» από κόσμο και δεν υπήρχε σε τραπέζι όχι αντισηπτικό για τα χέρια, αλλά ούτε χαρτομάντιλο.

Το χειρότερο έγινε μετά

Όταν γυρίσαμε από τις διακοπές, αφού ρίξαμε το ανάθεμα στους τουρίστες οι οποίοι μας ξανάφεραν τον ιό που εμείς είχαμε εξαφανίσει, άρχισαν τα χειρότερα. Θέατρα μετατράπηκαν σε υπαίθρια μπουζουξίδικα και τραγουδίστριες ευχαριστούσαν το μέγα πλήθος των φανς που δεν τους ξέχασε στην καραντίνα. Οι αποστάσεις στα εστιατόρια είχαν πάει περίπατο, ενώ στα café είχαμε γίνει όλοι πάλι μια ωραία παρέα. Εμειναν άδεια τα γήπεδα για να μας θυμίζουν όσα προηγήθηκαν, αλλά και γιατί ο Πρωθυπουργός ακύρωσε προσωπικά μια απόφαση για το άνοιγμά τους. Αυτό είχε αποφασιστεί στο όνομα μάλλον της αγάπης για την ομάδα - όποιος την έχει, καμιά φορά νιώθει έτσι κι αλλιώς άρρωστος.

Στο μεταξύ, γέμιζαν οι πλατείες, έγιναν της μόδας τα πάρτι στα πανεπιστήμια (λες και ξαφνικά σε αυτά έχουμε «αμερικανικές αδελφότητες») και άρχισε η φαγωμάρα για το πού κολλάει και πού δεν κολλάει ο ιός. Για άλλους κολλούσε μόνο στις διαδηλώσεις, αλλά όχι στις εκκλησίες και για άλλους στις εκκλησίες, αλλά όχι στα πεζοδρόμια. Και το χειρότερο; Οταν άρχισαν κάποιες πρώτες απαγορεύσεις (π.χ. όταν ζητήθηκε από τα μαγαζιά να κλείνουν τα μεσάνυχτα), αντί να μείνουμε λίγο σπίτι, παίρναμε τα αυτοκίνητα και τρέχαμε σε πόλεις που απαγορεύσεις δεν υπήρχαν, μεταφέροντας τον ιό και την ξιπασιά μας παντού. Θλιβερά πράγματα.

Ψάχναμε φωτογραφίες

Είχαμε ξεχαστεί όλοι; Ναι, είχαμε ξεχαστεί. Η κυβέρνηση δεν φρόντισε να προσθέσει λεωφορεία για να κάνει πιο ανθρώπινες τις συνθήκες στις αστικές συγκοινωνίες. Το άνοιγμα των σχολείων δεν έγινε με τον καλύτερο τρόπο. Για τη χρήση της μάσκας υπήρχαν παλινωδίες που επέτρεψαν να προκύψει μέχρι και «κίνημα αρνητών μάσκας», που υποστήριζαν πως τα παιδιά τους κινδυνεύουν γιατί δεν αναπνέουν σωστά. Τον Σεπτέμβριο παρά πολλοί έψαχναν φωτογραφίες πολιτικών, δημάρχων, ακόμα και γιατρών, που δεν έβαζαν τις μάσκες σωστά: δεν το έκαναν για να καταδείξουν το λάθος, αλλά για να δικαιολογήσουν τη δική τους απροθυμία να συμμορφωθούν. Το παιχνίδι το χάσαμε γιατί προτιμήσαμε αντί να μάθουμε να ζούμε με τον ιό, να παριστάνουμε αυτούς που τον νίκησαν. Η έλλειψη φόβου έφερε όλα τα υπόλοιπα - νομίζω τα θυμόσαστε.

Το νέο στοίχημα

Ποιο είναι το νέο στοίχημα; Να μη βιαστούμε. Παρά την πρόοδο του εμβολιασμού, η ανοσία ακόμα αργεί. Η προσοχή μας δεν πρέπει να είναι στο πώς θα κάνουμε τις επόμενες ημέρες όσα δεν κάναμε όλον τον χειμώνα, αλλά στο πώς θα πείσουμε ανθρώπους που γνωρίζουμε να ξεπεράσουν τους φόβους τους και να εμβολιαστούν. Αυτή πρέπει να είναι τώρα η πρώτη προτεραιότητα. Αν πέρυσι ήταν χρήσιμο να κρατούσαμε κάπου μέσα μας ένα κομμάτι άγιου φόβου, εφέτος αυτό που χρειάζεται είναι να βάλουμε ως στόχο να ξεπεράσουμε πραγματικά τον σκόπελο με τα όπλα που έχουμε: τα τεστ, τα εμβόλια, τη γνώση της αποτελεσματικότητας των μέτρων. Και των λαθών μας.

Πέρυσι δεν καταφέραμε να μάθουμε να ζούμε με τον ιό. Εφέτος ας μην ξεχάσουμε τι ζημιά μάς έκανε το χειμώνα: ας μην ξεχάσουμε τους θανάτους, την ταλαιπωρία, την κλεισούρα. Αφού δεν τα καταφέραμε να συνυπάρξουμε μαζί του, ας τον τσακίσουμε. Αλλά χωρίς βιασύνες: με σχέδιο, προσοχή και στόχευση. Ακούγοντας τους ειδικούς το καλοκαίρι πιο πολύ από όσο τους ακούγαμε τον χειμώνα. Επιχείρηση Ελευθερία φέτος. Για τη λευτεριά στα μπιτσόμπαρα...