Η ερώτηση «που θα κάνετε Χριστούγεννα;» είναι σχετικά νέα – σε σχέση με την ερώτηση «που θα κάνετε Πάσχα;» (που αρχίζει να γίνεται από τον Φεβρουάριο…) είναι νεότατη. Παλιά – και δεν αναφέρομαι σε δεκαετίες πριν – δεν το ρωτούσε κανείς αυτό καθώς ήταν σχεδόν δεδομένο ότι όλοι Χριστούγεννα θα κάναμε στα σπίτια μας. Είναι το είδος της γιορτής τέτοιο που ενδείκνυται για οικογενειακό εορτασμό: προβλέπει χριστουγεννιάτικο δέντρο, γεύματα (κι όχι μόνο αυτό το μεγάλο το παραδοσιακό με την γαλοπούλα), κάλαντα δηλαδή παιδάκια που σου χτυπάνε κουδούνια από το πρωί γιατί ξέρουν πως είσαι οικογενειακώς σπίτι, βόλτες στην πόλη πάντα σχεδόν με παρέα και βέβαια δώρα στους δικούς σου. Αλλά έχω την αίσθηση πως όλα αυτά, χωρίς ευτυχώς να έχουν σταματήσει, έχουν αρχίσει κομμάτι να φθίνουν. Και τα Χριστούγεννα έχουν αρχίσει να γίνονται ευκαιρία για αποδράσεις. Και από ότι βλέπω για ταξίδια ακριβά.

Υπάρχει ένας αδιάψευστος  μάρτυρας που δείχνει την χριστουγεννιάτικη τρέλα για ταξίδια: οι τιμές των αεροπορικών εισιτηρίων. Ένα αεροπορικό εισιτήριο Αθήνα – Βιέννη (διάρκειας τεσσάρων ημερών του τύπου φεύγω Πέμπτη και γυρίζω Δευτέρα) κοστίζει γύρω στα 300 ευρώ, αν το κλείσεις έγκαιρα δηλαδή ένα μήνα πριν. Το ίδιο εισιτήριο, αν θες να ταξιδέψεις στις 21 Δεκεμβρίου και να επιστρέψεις στις 26 ή στις 27 κοστίζει περίπου 100 ευρώ περισσότερα! Το ίδιο συμβαίνει και με τις πτήσεις για Παρίσι, Ρώμη, Λονδίνο, Μαδρίτη κτλ. Δεν κάνω αναφορές σε τιμές ξενοδοχείων: αυτές είναι λογικό να είναι ακριβότερες καθώς η κάθε χώρα έχει και τον εσωτερικό τουρισμό της, αλλά και κόσμο που αυτές τις μέρες επιστρέφει για να κάνει Χριστούγεννα στον τόπο του κτλ. Οι τιμές των αεροπορικών εισιτηρίων μαρτυρούν την δική μας ζήτηση. Που είναι μεγάλη. Μεγάλες είναι και οι προσφορές των ταξιδιωτικών γραφείων για πολυήμερες και οργανωμένες εκδρομές. Προφανώς για να υπάρχουν πολύς κόσμος ενδιαφέρεται. Κατακλύζομαι εδώ και μέρες από προτάσεις για Χριστούγεννα στην Νέα Υόρκη, στο Λος Αντζελες, στη Σκανδιναβία, στο Τόκιο ακόμα και στο Νέο Δελχί. Ποιος άραγε κάνει Χριστούγεννα στην Ινδία; Και γιατί; Ποια παιδικά τραύματα άραγε οδηγούν σε τέτοιες επιλογές; Αλλά ας μην χαθούμε σε ψυχαναλυτικές προσεγγίσεις μέρες που είναι.

Την ίδια στιγμή ένας άλλος κόσμος διαμαρτύρεται για την ακρίβεια. Το ίδιο το χριστουγεννιάτικο τραπέζι του μοιάζει πανάκριβο: εννοώ το τραπέζι που θα κάνει σπίτι. Ψάχνει μανιωδώς το ίντερνετ για online προσφορές. Γκρινιάζει γιατί «ο μισθός δεν φτάνει για να βγει ο μήνας». Επισημαίνει ότι ακρίβυναν όχι μόνο τα σουβλάκια (οι τιμές των οποίων έγιναν και θέμα στις ειδήσεις) αλλά και ο ίδιος ο καφές: ειδικά όποιος ακόμα θυμάται τις δραχμές επισημαίνει ότι για ένα διπλό ελληνικό θες αυτό που ήταν κάποτε ένα μεροκάματο. Οσο πραγματικός είναι ο κόσμος που ρωτά που «θα πάτε τα Χριστούγεννα», άλλο τόσο πραγματικός είναι κι ο κόσμος που θεωρεί και την ερώτηση ακόμα μια πολυτέλεια που δεν τον αφορά.

Δεν χρειάζεται βέβαια να φτάσουμε στις γιορτές για να το καταλάβουμε αυτό: υπάρχει διάχυτο στην ατμόσφαιρα σχεδόν κάθε Σαββατοκύριακο. Οσο πιο ακριβό είναι ένα εστιατόριο τόσο πιο δύσκολα βρίσκεις τραπέζι. Τα νυχτερινά μαγαζιά είναι ίσως τα πιο ακριβά στην Ευρώπη: αλλού οι μουσικές σκηνές είναι για νέους καλλιτέχνες και νέα παιδιά που τους ανακαλύπτουν – εδώ έχουν είσοδο 40 και 50 ευρώ συν την κατανάλωση. Και δεν μιλάω για μπουζούκια, σπα, ακριβές μπουτίκ κτλ. Στο παρηκμασμένο κατά τα άλλα κέντρο της Αθήνας βρίσκεις περισσότερες μπουτίκ με ακριβά ρούχα από όσες στην Via Condotti. Και τα πάρτι που θα γίνουν χριστουγεννιάτικα στην καθόλου εορταστική εξαιτίας των έργων του μετρό πλατεία του Κολωνακίου θα είναι περισσότερα από αυτά που μπορεί να δεις όλες αυτές τις μέρες στη Βιέννη πχ.

Κι όμως ο κόσμος γκρινιάζει. Κι αν το κάνει δεν είναι μόνο γιατί όντως τρέχει και δεν φτάνει αλλά και γιατί παρακολουθεί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ένα τεράστιο παράξενο πάρτι από το οποίο νιώθει ότι μένει έξω. Παλιά υπήρχαν οι πορτιέρηδες στα κλαμπ που άλλους τους άφηναν να μπουν και άλλους όχι – και τώρα υπάρχουν αλλά είναι μάλλον για φιγούρα καθώς κάθε πελάτης είναι καλοδεχούμενος. Τώρα το μεγάλο κλαμπ είναι το κινητό σου και το Instagram κι ο πορτιέρης είναι αόρατος, αλλά υπάρχει και δεν σε αφήνει να έχεις πρόσβαση σε όσα χριστουγεννιάτικα σε θαμπώνουν. Βλέπεις πολλά τέτοια και αν τους δίνεις σημασία δυσφορείς. Βλέπεις εγχώριες influencer που έχουν μετατρέψει τα ταξίδια στο Ντουμπάι σε εκδρομούλες, ενώ εσύ δεν ξέρεις που πέφτει η Αράχοβα και ποιοι πάνε εκεί. Βλέπεις κυρίους και κυρίες να φωτογραφίζονται στην Trafalgar Square όπου πήγαν μόλις πέρυσι. Βλέπεις δεσποινίδες με μαγιό που έκαναν Χριστούγεννα στις Μαλδίβες. Βλέπεις και τι δεν βλέπεις! Και το χειρότερο είναι ότι έχεις την αίσθηση πως όλοι αυτοί δεν είναι πλούσιοι λεφτάδες, ούτε τυχεροί κληρονόμοι, ούτε «τζάκια», ούτε κάποιοι που έπιασαν το Τζόκερ. Moιάζουν απλοί άνθρωποι – σαν εσένα. Που ένας Θεός όμως ξέρει πως έχουν την ευκαιρία να επιδεικνύουν αυτές που κάποτε αποκαλούσες «στιγμές ξιπασιάς», αλλά τώρα έχεις αρχίσει να τις ζηλεύεις. Σου λέω ότι δεν θα έπρεπε. Αλλά σιγά μην με ακούσεις.

Σαφώς και υπάρχει ακρίβεια, σαφώς και υπάρχει πολύς κόσμος που περνάει δύσκολα. Αλλά αυτό που συμβαίνει είναι κομμάτι πιο σύνθετο. Οσο κρατούσε η κρίση η επίδειξη ξοδέματος και σπατάλης ήταν κάτι σαν κοινωνικό αδίκημα – αν υπάρχει κάτι τέτοιο. Οποιος είχε την ευκαιρία για καταναλωτικές υπερβάσεις τις χαιρόταν ιδιωτικά: δεν ήθελε να προκαλεί. Μόλις βγήκαμε κάπως από την κρίση (ο καθένας μόνος του περισσότερο και από όλοι μαζί) η επίδειξη έγινε ξανά κανόνας και τα Χριστούγεννα άρχισαν να προσφέρονται για λαμπερές στιγμές αξιοζήλευτης ματαιόδοξης λάμψης. Βοηθά το πλαστικό χρήμα, βοηθά και ότι ένας κόσμος έχει αποφασίσει να μην αφήσει τίποτα πίσω του, βοηθά και ότι πολλοί επενδύουν στην ελπίδα ότι όλα θα πάνε καλύτερα ή στην βεβαιότητα ότι όλα θα πάνε χειρότερα, οπότε ας χαρούμε ό,τι έχουμε. Υπόγεια αλλά δυναμικά επιστρέφει η Ελλάδα του life style, αυτή που βιαστήκαμε να κηδέψουμε. Η άλλη Ελλάδα, αυτή που ζορίζεται, νομίζω ήταν πάντα παρούσα. Είναι αυτή που λέμε ότι «δεν πεθαίνει». Απλά φλερτάρει με την δυσφορία σκολάροντας στις ζωές των άλλων περιμένοντας την ευκαιρία να τρυπώσει στο Instagram για να πάρει τα like της. Κι όλα αυτά είναι χριστουγεννιάτικος προορισμός – αλίμονό μας… 

(Βημαγκαζίνο, Δεκέμβριος 2025)