Τι θα έκανε η Ισπανία σε αυτό το μουντιάλ, αν ο πρόεδρος της ομοσπονδίας της δεν είχε την φαεινή ιδέα να απολύσει τον προπονητή Ζουλέν Λοπετέγκι μια μέρα πριν αυτό αρχίσει; Η ερώτηση θα μείνει αναπάντητη – θα είναι ένα ακόμα από τα δεκάδες what if που υπάρχουν στην ιστορία του παγκοσμίου κυπέλλου. Το ενδιαφέρον στην εξέλιξη της ιστορίας είναι ότι με την φυγή του Λοπετέγκι και την προαγωγή του Φερνάντο Χιέρο είδαμε τους Ισπανούς να παίζουν το αγαπημένο τους «τίκι τάκα φούτμπολ» – με τον Λοπετέγκι ίσως η Ισπανία αποκλειόταν από τον πρώτο γύρο, αλλά σίγουρα δεν θα έπαιζε ένα ματς σαν αυτό που έπαιξε με τους Ρώσους. Ο Βάσκος είχε φτιάξει μια ομάδα που έπαιζε πιο γρήγορα, πιο κάθετα, πιο πιεστικά χωρίς τη μπάλα – και για αυτό άλλωστε ανέλαβε και τη Ρεάλ Μαδρίτης. Εχει ενδιαφέρον ότι χωρίς αυτόν οι παίκτες έπαιξαν όπως ξέρουν κι αποκλείστηκαν δείχνοντας την αγάπη τους και την προτίμησή τους στο ποδόσφαιρο με το οποίο μεγάλωσαν: σε μια ανάλογη κατάσταση η Εθνική μας π.χ θα έπαιζε με δέκα παίκτες μέσα στην περιοχή και τον Μήτρογλου να κάνει τάματα περιμένοντας τη μπάλα.

Το πρόβλημα του Χιέρο ήταν ότι το ποδόσφαιρο που έπαιξαν χθες οι Ισπανοί έχει πεθάνει: δεν παίζει σχεδόν κανένας πια έτσι. Ούτε καν η Μάντσεστερ Σίτυ κι ας κάνει κατοχή μπάλας ανάλογη με αυτή που έκανε η Μπάρτσελόνα του Πεπ, η ομάδα που αυτό το ποδόσφαιρο το τελειοποίησε κάποτε και το εγκατάλειψε σήμερα.

Μια παλιά ιστορία

Η παρατεταμένη κατοχή μπάλας είναι μια πολύ παλιά ιστορία. Το ποδόσφαιρο αυτό το αγαπούσαν παραδοσιακά οι Λατίνοι, οι Βραζιλιάνοι και κυρίως μέχρι τα 90’ς οι Πορτογάλοι (που με την Βραζιλία είχαν σχέσεις). Το ερωτεύθηκε πιο πολύ από όλους ένας Σουηδός, ο Νινλς Λίντχολμ – πολλά χρόνια πριν τον Γκουαρντιόλα.

Ο Νίλς, που είχε κερδίσει ένα πρωτάθλημα με τη Μίλαν και ένα με τη Ρόμα ως προπονητής, είχε εντυπωσιαστεί μικρός από το ποδόσφαιρο που είχε να δει να παίζουν οι Βραζιλιάνοι στο μουντιάλ της Σουηδίας και το κοπιάρισε. Οι ομάδες του έπαιζαν ζώνη στην άμυνα, ώστε όλοι να συμμετέχουν στην κατοχή της μπάλας κι έκαναν ένα εκατομμύριο πάσες για ζέσταμα. Αυτός ο τρόπος, έλεγε, ήταν ο καλύτερος για να παίζουν και άμυνα: «αν τη μπάλα την έχεις εσύ συνέχεια, ο αντίπαλος δεν μπορεί να σου βάλει γκολ» τόνιζε. Πέρασε όλη του τη ζωή στην Ιταλία, είχε και αμπελώνες κι έφτιαχνε κρασιά – σαν τον Ευγένιο Γκέραντ. Τον είχα γνωρίσει από τον Σβεν Γκόραν Ερικσον τη δεκαετία του 90 και τον είχα ρωτήσει αν ήταν όντως αλήθεια ότι οι ομάδες του έκαναν τόσες πολλές πάσες. «Πιο πολλές από όσες φαντάζεσαι» μου χε πει. Και είχε προσθέσει κάτι που το θυμάμαι ακόμα και γελάω. «Κάποτε η Ρόμα έπαιζε ένα φιλικό με την Ιντερ στο Μιλάνο Αύγουστο μήνα. Κανείς δεν πρέσαρε, ήταν όλοι κουρασμένοι από την προετοιμασία. Σε μια φάση πρέπει να αλλάξαμε τη μπάλα  διακόσιες φορές – τόσες πολλές που ένας οπαδός της Ιντερ δεν άντεξε και κατέβηκε από την εξέδρα, μπήκε στο γήπεδο, την πήρε κι άρχισε να τρέχει». Αυτό θα μπορούσαμε να το δούμε και χθες, αν οι Ρώσσοι θεατές δεν ήταν απολύτως ευχαριστημένοι από το γεγονός ότι οι Ισπανοί άλλαζαν συνέχεια τη μπάλα χωρίς ποτέ να κάνουν σουτ. Κάποια στιγμή  η στατιστική υπηρεσία μας ενημέρωσε ότι είχαν κάνει 771 πάσες και 3 σουτ στην εστία. Απλά απίστευτο.

Για όλα υπάρχει λύση

Το τίκι τάκα του Γκουαρντιόλα είναι το τελευταίο καινοτόμο ποδόσφαιρο που είδαμε: ο Πεπ πάντρεψε την λατινική εμμονή  για τη μπάλα, με την άμυνα του χώρου, το πρέσινγκ, την διαρκή κίνηση των κυνηγών (ώστε η αντίπαλη άμυνα να μην έχει σημεία αναφοράς) και το χτίσιμο της επίθεσης από την άμυνα. Όλα αυτά η Μπαρτσελόνα τα έκανε με μεγάλη αγωνιστική ένταση και μας χάρισε ματσάρες που θυμόμαστε ακόμα. Η κλωνοποίηση αυτού του ποδοσφαίρου στην Εθνική Ισπανίας έκανε τους Φούριας Ρόχας πρωταθλητές Ευρώπης και κόσμου – αλλά στο ποδόσφαιρο όλα αναλύονται και για όλα υπάρχει λύση. Ο Μουρίνιο πρώτος κατάλαβε ότι το λάθος που έκανε όποιος έπαιζε με την Μπάρτσα ήταν ότι προσπαθούσε να χαλάσει το παιγνίδι της πιέζοντας τους μέσους της: δεν είχε νόημα διότι αυτοί ακουμπούσαν την μπάλα πολύ αλλά την κρατούσαν λίγο. Ετσι έκανε το απολύτως λογικό: τράβηξε κάποτε την Ιντερ όσο πιο πίσω μπορούσε και άφησε τη μπάλα στους παίκτες της Μπάρτσα φροντίζοντας να δυσκολέψει μόνο την τελική πάσα που μανιακά όλοι έψαχναν. Η Μπάρτσα για να λύσει το νέο πρόβλημα πρόσθεσε τον Νεϊμάρ και τον Σουάρες, δίπλα στο Μέσι, δηλαδή δυο παίκτες περιοχής: όποιος την άφηνε να φέρνει τη μπάλα στην περιοχή το πλήρωνε. Η Εθνική Ισπανίας όμως δεν μπορούσε να κάνει το ίδιο. Αν την περιμένεις, όπως οι Ρώσοι χθες (αλλά και οι Ιρανοί και οι Μαροκινοί) μπορείς να την βραχυκυκλώσεις αφήνοντας την να πιστεύει πως κάνει ένα μεγάλο ματς και πως το γκολ θα το βρει. Αν της πάρεις και τη μπάλα και ξέρεις να τρέχεις στις αντεπιθέσεις, μπορείς να την αποκλείσεις ακόμα πιο εύκολα (όπως η Ιταλία του Κόντε στο Euro του 2016) ή να της βάλεις και κάμποσα γκολ, όπως η Ολλανδία το 2014 στη Βραζιλία.

Οι προπονητές σκότωσαν το τίκι τάκα κάνοντας το – παραδόξως – ακόμα πιο εύκολο! Είναι σαν να λένε στους Ισπανούς «κάντε το αφού σας αρέσει, αλλά μακριά από την περιοχή μας – σε αυτή θα φτύσετε αίμα». Κι αυτή η απλή ιδέα, όταν υπηρετείται με πάθος και μεγάλη πίστη, αρκεί. Χθες οι Ρώσοι αμυντικοί ήταν γίγαντες, λέοντες κτλ. Απλά ούτε τη μπάλα κατέβαζαν, ούτε έπαιζαν: μόνο έκοβαν. Και προκρίθηκαν.

Ανυπόφορα τα επόμενα

Πολλοί το βαριούνται το τίκι τάκα των Ισπανών και τους καταλαβαίνω: το να βλέπεις μια ομάδα να αλλάζει πάσες απέναντι σε μια ομάδα που απλά την περιμένει είναι σαφώς βαρετό, μόνο που για το σενάριο της βαρεμάρας ευθύνη έχει κι ο συμπρωταγωνιστής. Θέλω να πω ότι αν είναι βαρετό το χωρίς αντίπαλο τίκι τάκα των Ισπανών, για μένα τουλάχιστον δεν είναι ποδόσφαιρο αυτό που έπαιξαν (;) οι Ρώσοι χθες. Οι Νοτιοκορεάτες ή οι Μεξικάνοι, ακόμα και οι Σουηδοί που αντιμετώπισαν με τον ίδιο τρόπο άμυνας το tiki taken των Γερμανών, έκαναν τουλάχιστον κάποιες καλές αντεπιθέσεις σώζοντας τα προσχήματα. Οι Ρώσοι, στηριγμένοι στο πλάνο της καταστροφής του τίκι τάκα, δεν έκαναν απολύτως τίποτα, πέρα από αρκετά καλές προπονήσεις στα πέναλτι όπως αποδείχτηκε. Θέλω να πω ότι αν αυτό που έπαιξαν οι Ρώσοι είναι μοντέρνο ποδόσφαιρο, θρηνώ για το θάνατο του τίκι τάκα. Κυρίως γιατί κάτι μου λέει πως το αν το Ισπανία – Ρωσία ήταν βαρετό, τα επόμενα  ματς των Ρώσων θα είναι ανυπόφορα…