Θα ρθουν φέτος το καλοκαίρι οι τουρίστες; Μέχρι φέτος τους θεωρούσαμε κάτι σαν αναγκαίο κακό τους τουρίστες. Κοροϊδεύαμε τους Γερμανούς που κυκλοφορούσαν με πέδιλο και κάλτσα, τις Αγγλίδες που γυρνούσαν στα σοκάκια των νησιών μεθυσμένες, τους Κινέζους που πήγαιναν στη Σαντορίνη για να παντρευτούν, τους Ιταλούς που έκαναν διακοπές κουβαλώντας τις πεθερές τους, τους Γάλλους που είναι τσιγγούνηδες. Πολλοί από μας βλέπαμε τους τουρίστες σαν ένα ασταμάτητο στρατό που εισβάλει στη χώρα μας και την κατακτά χωρίς να βρει την παραμικρή αντίσταση.

Ξέρω κατοίκους περιοχών στην Ελλάδα που δεν ήθελαν τους τουρίστες γιατί στο μυαλό τους, τους στερούσουν καλοκαιριάτικα το δικαίωμα να χαίρονται τις παραλίες του τόπου τους μόνοι τους και αποκλειστικά – φέτος αρκετοί από αυτούς πεθαίνουν από την αγωνία για το τι θα γίνει. Καταλαβαίνουν ότι τον τουρίστα δεν τον έχει τελικά ανάγκη μόνο το ξενοδοχείο, το κάμπινγκ ή το τοπικό εστιατόριο. Τον χρειάζεται και το καράβι, κι αυτός που νοικιάζει αυτοκίνητα, και η κυρία που διατηρεί μαγαζί με είδη λαογραφικής τέχνης κι ο τύπος που απλά πουλάει τσολιαδάκια. Τον χρειάζονται καλοκαιριάτικα οι περιπτεράδες και οι σερβιτόροι, οι φουρνάρηδες και οι καφετζήδες, οι ξεναγοί και οι βαρκάρηδες που οργανώνουν βόλτες στα νησιά, οι διαχειριστές των οργανωμένων παραλιών κι όσοι πουλάνε νερά και αναψυκτικά έξω από τα μουσεία. Και πάνω από όλα τον χρειάζονται οι κάτοικοι των περίφημων τουριστικών περιοχών, που νοιώθουν, χάρη στον τουρίστα, κάθε καλοκαίρι ξαφνικά στο κέντρο του κόσμου: φέτος μπορεί να καταλάβουν πως αυτός ο άγνωστος τύπος (με τον οποίο κατά τα άλλα γελάνε όταν οι ταξιτζήδες τον κλέβουν ή όταν κάπου του πουλάνε χωριάτικες σαλάτες με χρυσόσκονη), δεν είναι ένας ασήμαντος περαστικός, αλλά ο άνθρωπος που καταθέτει στην περιοχή που επισκέπτεται, πέρα από τα λεφτά του και κάμποση από την αγάπη του. Χωρίς αυτή, η κοσμοπολίτισσα, εξωστρεφής, ευρωπαία και ακομπλεξάριστη Ελλάδα θα ήταν μια φοβισμένη, εσωστρεφής φουκαριάρα – μια γειτονιά της Βαλκανικής όπου κανείς δεν θα μιλούσε ξένες γλώσσες, κανείς δεν θα καταλάβαινε την αξία του καλοκαιριού, κανείς δεν θα ένοιωθε ότι ζει έχοντας την τύχη της απόλαυσης ενός τοπίου που όλοι αναζητούν.

Ακούω τελευταία ότι πρέπει η χώρα να στραφεί προς άλλες δραστηριότητες, να πάψει να εξαρτάται από τον τουρισμό, να σταματήσει να πιστεύει πως το μέλλον της είναι να γίνει μια Εδέμ αναψυχής για Ευρωπαίους, Κινέζους, Λιβανέζους και Ρώσσους. Δεν έχω αντίρρηση. Αλλά χωρίς τουρισμό η Ελλάδα θα ήταν μια Πηνελόπη χωρίς μνηστήρες, μια φτιασιδωμένη χωριατοπούλα που κανείς δεν θα φλέρταρε, μια βαλκανική επαρχεία πνιγμένη στη γκρίζα θλίψη. Ας πούμε ότι σε αυτή τη χώρα θα είχαμε επενδυτές, βιομηχανία, παραγωγή, ε και; Τι να τα κάνεις όλα αυτά αν δεν νοιώθεις ότι ζεις σε μια χώρα επιθυμητή, κουκλάρα και υπέροχη; Πάντα με ενθουσίαζε καλοκαιριάτικα να ανακαλύπτω ότι υπάρχουν άνθρωποι από άλλες χώρες που ξέρουν τον τόπο μου καλύτερα από μένα. Ξέρω Γερμανούς που γνωρίζουν παραλίες στο Πήλιο, που εγώ δεν έχω ποτέ μου πατήσει. Ξέρω Άγγλους που έχουν φτάσει με σκάφος σε λιμανάκια των Δωδεκανήσων που ξέρουν μόνο οι μερακλήδες ντόπιοι. Ξέρω Ιταλούς που μπορεί να μου πουν που να πάω να φάω στην Αμοργό, γιατί έχουν προσωπική πείρα από το που μπορείς να βρεις σκάρους π.χ. Με γοήτευε επίσης πάντα η ικανότητα των ξένων να κρύβουν πίσω από τη στολή του τουρίστα ιδιότητες και βιογραφικά που ήταν αδύνατο να φανταστείς. Ο φίλος μου ο Γουίλι είναι διευθυντής συμφωνικής ορχήστρας, ενώ εγώ νόμιζα πως το πιο μεγάλο του πάθος είναι η πεζοπορία. Στην Κάλυμνο οι ντόπιοι έβλεπαν ένα λιπόσαρκο Νορβηγό να σκαρφαλώνει στα βραχώδη όρη του νησιού χωρίς ποτέ να φανταστούν ότι είναι ένα συγγραφέας που πουλά εκατοντάδες χιλιάδες βιβλία σε όλο τον κόσμο και τον λένε Τζο Νέσμπο. Στο Πόρτο Χέλι κυκλοφορούσε ένας τύπος με καπελάκι που έλεγαν ότι είναι ίδιος ο Σον Κονερι: ήταν ο Σον Κόνερι.       

Η κυβέρνηση προσπαθεί να στηρίξει τις τουριστικές επιχειρήσεις – αυτό τουλάχιστον υπόσχεται. Αλλά κι αυτές οι επιχειρήσεις πρέπει τώρα να κάνουν κάτι γενναιόδωρο: να αντιμετωπίσουν τον εφετινό τουρίστα ως ένα είδος ορκισμένου φίλου – ή για να το πω σωστότερα ως ένα σπάνιο πιστό και εξαιρετικό πελάτη από αυτούς που δεν επιτρέπεται να χάσεις. Περιμένω ακόμα ν ακούσω ότι φέτος όποιος έρθει θα εξασφαλίσει μια έκπτωση για να επιστρέψει του χρόνου, ένα voucher (για να πω μια λέξη της μόδας…) που θα το χρησιμοποιήσει για να μειώσει τα έξοδά του, όποτε στην Ελλάδα μας ξαναρθεί. Το εφετινό καλοκαίρι οι τουριστικές μας επιχειρήσεις, (ιδιαίτερα τα μαγευτικά μας ξενοδοχεία), έχουν την ευκαιρία να χτίσουν σχέσεις ζωής με ένα συγκεκριμένο κόσμο: οφείλουν να τιμήσουν με τον τρόπο τους, όποιον αψηφώντας υποδείξεις, θα ρθει εδώ. Πρέπει να το κάνουν, όχι μόνο προσφέροντάς του τις καλύτερες υπηρεσίες, αλλά και προσυμφωνώντας μαζί του ότι θα του κάνουν μια μεγάλη έκπτωση την επόμενη φορά που θα ξαναρθεί. Δεν είναι ζήτημα καλών λογαριασμών: είναι ζήτημα καλών φίλων.

Ομολογώ πως με ενοχλεί που ακούω διαρκώς για φόβους που έχουν να κάνουν με την πιθανότητα κάποιος τουρίστας να μας έρθει με τον ιό (χωρίς να το γνωρίζει…) χωρίς από την άλλη να ακούω πως με κάποιο τρόπο θα ανταμείψουμε ως χώρα αυτόν που θα μπει στο αεροπλάνο και θα ρθει καλοκαιριάτικα στα μέρη μας. Φοβάται κι αυτός να ξέρετε: κι οφείλουμε με κάποιο τρόπο να τον ευχαριστήσουμε γιατί για χάρη μας ξεπέρασε το φόβο του. Κι αν χωρίς να το ξέρει μεταφέρει τον ιό; Μπορεί να έχουμε κι εμείς το ίδιο πρόβλημα ξέρετε. Κι αν με τον τουρίστα έχουμε μοιραστεί την ίδια αγάπη για τα μέρη μας, φέτος θα μοιραστούμε και την ίδια αγωνία: ο ιός θα μας φέρει πιο κοντά, αρκεί να κρατάμε τις αποστάσεις.

Θα ρθουν φέτος οι τουρίστες; Περισσότερο και από τις ερωτήσεις έχουν σημασία οι πράξεις. Κάποιοι θα το τολμήσουν και θα ρθουν: αυτοί πρέπει κυρίως να μας ενδιαφέρουν κι όχι να θρηνούμε για τους άλλους που δεν θα ρθούν. Ας συνάψουμε φέτος ένα συμβόλαιο με όσους τιμήσουν την χώρα μας. Δείχνοντας ότι εμείς οι Ελληνες είμαστε άνθρωποι που δεν ξεχνάμε όσους την πατρίδα μας την αγαπούν. Οι τουρίστες που θα δούμε φέτος το καλοκαίρι, αυτοί οι μοντέρνοι φιλέλληνες, ίσως αγαπούν τη χώρα μας πιο πολύ από πολλούς από μας…

(Βημαγκαζίνο Ιούνιος του 2020)