Σήμερα γιορτάζει ο Θωμάς και έχει όλη την συμπάθειά μου. Διότι ανήκει στην κατηγορία των ανθρώπων που έχουν και δεν έχουν ονομαστική γιορτή. Πράγμα που γενικά είναι ένα ωραίο παράξενο θέμα.

Μια από τις διαφοροποιήσεις μας σε σχέση με τον Δυτικό κόσμο είναι ότι εμείς εξακολουθούμε να γιορτάζουμε την ονομαστική μας γιορτή περισσότερο από τα γενέθλια μας. Τα γενέθλια παλιότερα, ειδικά μετά από μια ηλικία, δεν τα γιορτάζαμε ποτέ. Οσο μεγαλώνεις η ερώτηση «πόσο χρονών είσαι» γίνεται για πολλούς  ολοένα και περισσότερο άβολη. Τι διάβολο να γιορτάσεις; Μια απάντηση που δίνεις ανόρεχτα απλά περιμένοντας να ακούσεις «φαίνεσαι μικρότερος»; Η το βλέμμα του άλλου που σε κοιτάζει και σκέφτεται «μεγάλωσες κι εσύ»;

Πριν τον ερχομό των Social Media τα γενέθλια ήταν μια γιορτή που σταματούσε να σε απασχολεί μετά τα τριάντα – σαράντα στην καλύτερη. Αν τα γιόρταζες είναι γιατί ήσουν βέβαιος ότι θα σου πουν «καλά κρατιέσαι». Μετά η παγκόσμια μαρτυριάρα που λέγεται Facebook αποφάσισε να υπενθυμίζει στους πάντες ποια μέρα γεννήθηκες. Ετσι δεν μπορείς να κρυφτείς πια, αλλά από την άλλη δεν χρειάζεται και να γιορτάζεις πραγματικά: βάζεις μια φωτογραφία του από τα χρόνια που ήσουν μικρό παιδί, γράφεις μια εξυπνάδα του τύπου «που ήσουν νιότη που έδειχνες πως θα γινόμουν άλλος» και κολυμπάς για μια μέρα στα like ή στις καρδούλες. Η διαδικτυακή γιορτή είναι σαν τον διαδικτυακό έρωτα: όλοι οι εμπλεκόμενοι θα ήθελαν κάτι άλλο- δεν λειτουργεί ούτε ως υποκατάστατο. Η ονομαστική γιορτή όμως παραμένει γιορτή. Κι ας μην είναι αποκλειστική γιορτή, κι ας γιορτάζουν με σένα κάτι χιλιάδες άλλοι (ή κάτι εκατομμύρια αν σε λένε Γιάννη πχ): έτσι κι αλλιώς ούτε και τα γενέθλια τα έχεις σε αποκλειστικότητα, όσο κι αν η ματαιοδοξία σε κάνει να πιστεύεις πως αυτή την ειδική μέρα έχεις γεννηθεί μόνο εσύ.

Συμπαθώ τον Θωμά γιατί έχει και δεν έχει ονομαστική γιορτή. Εχει, διότι όλοι ξέρουν ότι γιορτάζει την Κυριακή του Θωμά. Μπορεί η γιορτή του να είναι κινητή, αλλά όλοι την θυμούνται αφού ακολουθεί το Πάσχα. Όμως πόσοι την γιορτάζουν αληθινά; Ούτε καν οι Θωμάδες που γιορτάζουν. Το πρόβλημα δεν έχει να κάνει με το ό,τι το όνομα παραπέμπει στην δυσπιστία, αλλά είναι καθαρά διαδικαστικό. Ποιος έχει όρεξη να γιορτάσει το ο,τιδήποτε αμέσως μετά το Πάσχα;

Το ελληνικό Πάσχα είναι γιορτή με όλη την σημασία της λέξης. Πρώτα από όλα δεν κρατάει μια μέρα αλλά όλες τις μέρες που διαρκεί η έξοδος. Όταν ρωτάς κάποιον «πως πέρασε το Πάσχα» δεν σου μιλάει για την Κυριακή κατά την οποία αυτό γιορτάζεται, αλλά για όλα όσα έκανε από την ώρα που έφυγε για να πάει στις εξοχές. Η διήγηση έχει μέγεθος θεατρικού μονόπρακτου και είναι γεμάτη από λεπτομέρειες που μπορεί να αφορούν τα πάντα. Αφορούν πχ τα προσωπικά του ζητήματα και την ανάγκη του να ξεκουραστεί. Τα θέματα της οικογένειάς του. Την κατάσταση στην οποία βρήκε το σπίτι στο χωριό μετά από το χειμώνα που μας πέρασε. Το ίδιο το ταξίδι – όπως και αν το έχει κάνει. Φυσικά την γαστρονομία, τα κρασιά που καταναλώθηκαν, τα αστεία στις παρέες – την πεθερά του ή τους γείτονες. Το ελληνικό Πάσχα είναι μια διαδικασία εκτόνωσης – δεν είναι ακριβώς κραιπάλη κι ας έχει πολλά από δαύτη , όπως πχ πολύ φαγητό. Φαγητό ιδιαίτερο έχει και η Τσικνοπέμπτη και η καθαρή Δευτέρα ακόμα και η Κυριακή των Βαϊων – κι αν το μενού είναι διαφορετικό η ποσότητα είναι πάντα σεβαστή. Στην περίπτωση του Πάσχα είναι λάθος να περιορίζει κανείς την συζήτηση στην κουζίνα: η γιορτή του έχει να κάνει με πολλά άλλα και πρώτα από όλα με την ίδια την ατμόσφαιρα των ημερών. Το Πάσχα μοιάζει με ένα μεγάλο παραμύθι που το ζεις πάντα από μέσα γιατί είναι αληθινό κι όχι όπως αυτά που σου διηγούνταν η γιαγιά σου: αν δεν το σχεδιάσεις καλά δεν το ζεις. Κουβαλά προσδοκίες. Απαιτεί  οργάνωση και προσοχή στις λεπτομέρειες. Ξεκινά την ώρα που θα φύγεις, διαδραματίζεται μεγαλοπρεπώς και δυστυχώς ολοκληρώνεται: η μεγάλη γιορτή του Αη Γιώργη που ακολουθεί (όχι πάντα…) είναι κάτι σαν bonus track – επιβράβευση και επιδόρπιο συγχρόνως, ένα είδος ανκόρ μετά το φινάλε. Αλλά η γιορτή του Θωμά, μια ολόκληρη εβδομάδα αργότερα, σε βρίσκει χορτασμένο ή μέσα στα νεύρα γιατί Πάσχα δεν το γιόρτασες. Δεν σηματοδοτεί καν ένα είδους τέλους καθώς ακόμα κι αυτό έχει συμβεί προηγουμένως.

Η γιορτή του Θωμά μου θύμιζε πάντα κάτι στιγμές που διαδραματίζονται σε ένα βρώμικο από όσα έχουν προηγηθεί σαλόνι μετά από ένα μεγάλο πάρτι. Είσαι εκεί συνήθως γιατί γνωρίζεις αυτόν που το οργάνωσε. Δεν έχεις φύγει γιατί δεν σε σηκώνουν τα πόδια σου. Σπανίως θυμάσαι τι έχει ακριβώς προηγηθεί –ίσως έχουν συμβεί πράγματα για τα οποία έχεις μετανιώσει, είτε τα έκανες, είτε όχι. Εχεις πονοκέφαλο. Εχει χαράξει. Δεν υπάρχει καν η πιθανότητα να βρεθεί ένα party animal που θα προτείνει να πάτε να συνεχίσετε όλοι αλλού. Αν κάτι τέτοιο υπάρχει, έχει ξαναγυρίσει στον ζωολογικό του κύκλο. Και ποιοι όλοι; Εχεις μείνει εσύ κι αυτός που το γιόρτασε. Για μένα αυτή την ώρα αυτός ο ένας λέγεται πάντα Θωμάς. Πρέπει να καθαρίσει το σαλόνι ενώ ελάχιστοι από όσους χάρηκαν το πάρτι θα θυμηθούν την επόμενη να του πουν ευχαριστώ που τους κάλεσε. Ζαλισμένοι, έχουν πιεί δυο ασπιρίνες ο καθένας και προσπαθούν να θυμηθούν τι έγινε. Κι ο Θωμάς είναι σπίτι του. Και θέλει απλά να το δει σε τάξη – τίποτα άλλο.

Πάντα πίστευα πως τα μικρά ονόματα μας καθορίζουν. Άλλος άνθρωπος είναι κάποιος που τον λένε Κώστα κι άλλος κάποιος που ζητά να τον φωνάζεις Κωνσταντίνος. Άλλο να μεγαλώσεις ως Αλέξης κι άλλο ως Αλέξανδρος. Αν σε βαφτίζουν Αντιγόνη ή Ηλέκτρα ή Ιφιγένεια δεν υπάρχει περίπτωση να μην ψάξεις να δεις ποιες ήταν αυτές και να μην σου μπει στο μυαλό ότι σε κάτι τους μοιάζεις. Ο Θωμάς είναι ωραίος. Αν το Πάσχα ήταν ένας λογαριασμός στο Instagram αυτός θα ήταν ο πιο πιστός follower. Και συγχρόνως δύσπιστος για το τι σχέση έχει με δαύτο. Μορφή πραγματική… 

(Βημαγκαζίνο Μάιος του 2024)