Είναι αληθινά απίστευτη η συγκίνηση που προκάλεσε σε όλη την Ευρώπη ο θάνατος του Γιόχαν Κρόιφ. Δεν ήταν έκπληξη, αφού η κατάσταση της υγείας του από τον περασμένο Οκτώβριο είχε χειροτερέψει. Ωστόσο υπάρχουν άνθρωποι που πιστεύεις πως θα ντριπλάρουν και το θάνατο κι ο Κρόιφ ήταν τέτοιος. Τον είχε άλλωστε ντριπλάρει το 1993, όταν η δυο φορές εγχειρισμένη καρδιά του παραλίγο να τον προδώσει. Τώρα δεν τα κατάφερε.
Διάβασα πολλές δηλώσεις διάσημων ποδοσφαιριστών για τον Κρόιφ: όλες τις βρήκα ειλικρινείς. Ο σχεδόν καθολικός θαυμασμός που εκφράστηκε μαρτυρά ότι ο Ολλανδός σημάδεψε το ποδόσφαιρο πιο πολύ από όλους τους άλλους μεγάλους. Υπήρξε top class ποδοσφαιριστής, «προφήτης» προπονητής, χαρισματικός παράγοντας και τρομερά δηκτικός σχολιαστής: κάλυψε κάθε ρόλο στο ποδόσφαιρο με επιτυχία- δεν το κατάφερε άλλος κανείς. Ούτε ο αέρινος Πελέ, ούτε ο μοναδικός Μαραντόνα, ούτε κανείς άλλος από τους αληθινά χαρισματικούς δεν ήταν στη μόδα τόσα χρόνια όσα ο Κρόιφ. Που έφυγε στα 68 του και έζησε τρεις ζωές τουλάχιστον.

Σταρ

Το αντίθετο της χαρισματικότητας δεν είναι να χάσεις το ταλέντο σου – είναι να σε πνίξει η ρουτίνα. Ο ατάλαντος δεν γίνεται σταρ κι ο πραγματικά χαρισματικός δεν στερεύει από ταλέντο: οι δρόμοι των δυο δεν συναντιούνται. Το πρόβλημα του χαρισματικού είναι το (πρόωρο) σβήσιμο της λάμψης του – οι πιο πολλοί μεγάλοι αθλητές φεύγουν από το παλκοσένικο την ώρα που κρεμάνε τα παπούτσια τους, αφήνοντας μας αναμνήσεις που αρκούν για να τους εξασφαλίσουν την αθανασία. Μόνο που το να είσαι ήδη αθάνατος, ενώ έχεις μια ζωή μπροστά σου είναι πρόβλημα. Αυτό το πρόβλημα δεν το είχε ποτέ ο Κρόιφ.

Απόδειξη

Ο Κρόιφ την ποδοσφαιρική του αθανασία την εξασφάλισε σε χρόνο ρεκόρ. Στα πρώτα τριάντα χρόνια της ζωής του έκανε όσα άλλοι δεν μπορούν να φανταστούν. Ορφανός από τα δώδεκα, γιός μιας καθαρίστριας από μια φτωχογειτονιά του Αμστερνταμ, πλατύποδος και καχεκτικός τόσο πολύ ώστε ο ολλανδικός στρατός δεν τον δέχτηκε στην τάξεις του, έγινε σε χρόνο ρεκόρ το συνώνυμο της μεγαλύτερης ποδοσφαιρικής επανάστασης, που γνώρισε ποτέ ο πλανήτης. Δεν ήταν ο απλά καλύτερος Ολλανδός ποδοσφαιριστής, αλλά η ζωντανή απόδειξη ότι το ποδόσφαιρο μπορεί να παιχτεί πολύ διαφορετικά από αυτό που η ανθρωπότητα νόμιζε. Δεν είχε θέση, είχε τεχνική, δύναμη και παρατεταμένη ταχύτητα σε καιρούς που αυτά ήταν δύσκολο να τα δεις μαζί, έλεγε, ως ποδοσφαιριστής ακόμα, ότι «η αξιοποίηση του χώρου είναι σημαντικότερη από την άμυνα» και κυρίως ήταν το απόλυτο παράδειγμα της νέας εποχής: η αντίληψή του για το ποδόσφαιρο έγινε ο τρόπος παιγνιδιού των συμπαικτών του. Η εμφάνιση του ροκ σταρ, η ολλανδέζικη ανεμελιά του, η αντισυμβατική συμπεριφορά του, οι «Χρυσές Μπάλες», η αποθέωση του στην Εθνική, αλλά και η άρνησή της, η επιλογή της Μπαρτσελόνα και της Καταλονίας, η απόφαση να πάει στις ΗΠΑ στο πικ της καριέρας του ήταν η συνοδεία του μύθου: η ποδοσφαιρική καριέρα του Κρόιφ δεν ήταν μια ιστορία θριάμβων, αλλά ένα συναρπαστικό βιβλίο, στο οποίο οι σελίδες που μιλούσαν για επιτυχίες και παραδοξότητες ήταν εξίσου συναρπαστικές.

Κροϊφισμός

Ο Κρόιφ θα ήταν σημαντικός ακόμα κι αν χανόταν από την επικαιρότητα, όταν ολοκλήρωσε την ποδοσφαιρική καριέρα του. Ο Ολλανδός ήταν ένας διανοητής του ποδοσφαίρου που λάτρεψε: πίστευε ότι ανακάλυψε το δικό του ποδόσφαιρο κι ήταν αδύνατο να σταματήσει να το υπηρετεί επειδή κρέμασε τα παπούτσια του. Ως προπονητής και ως παράγοντας συνέχισε να είναι ο χαρισματικός ιδεολογικός εκπρόσωπος ενός ποδοσφαίρου στο οποίο στόχος δεν ήταν τόσο η νίκη, όσο η συνεχής βελτίωση, το θέαμα, η διασκέδαση, η επίθεση. Θα πρέπει κάποια στιγμή ο «Κροϊφισμός» να αναδειχτεί σε φιλοσοφικό ποδοσφαιρικό ρεύμα. Μόνο ο Μπεκενμπάουερ έχει ανάλογη διάρκεια στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας, αλλά αυτός δεν ήταν το ίδιο σταρ και δεν ταυτίστηκε με επαναστάσεις, αλλά μόνο με επιτυχίες.

Μονομανής

Δεν ήταν αλάνθαστος ο Κρόιφ, ούτε απόλυτα άψογος: ήταν παθιασμένος, μονομανής, υπέροχα ξεροκέφαλος και σχεδόν πάντα προκλητικός. Το 1994 φωτογραφήθηκε με το κύπελλο πρωταθλητριών τρεις μέρες πριν τον τελικό της Αθήνας για να δείξει ότι η Μίλαν δεν είχε τύχη απέναντι στην Μπαρτσελόνα του. Εχασε με 4-0 και είπε ότι ποτέ δεν θα θελε μια ομάδα του να παίζει όπως εκείνη η Μίλαν. Είχε αποκτήσει το δικαίωμα να σκέφτεται φωναχτά: κάποτε είπε ότι ο μόνος λόγος που υπάρχει στο ΔΣ του Αγιαξ ο Εντγαρ Ντάβιντς είναι το χρώμα του δέρματός του.

Αδιαπραγμάτευτα

Προκλητικός, εξωστρεφής, μανιακός, χαρισματικός και αλαζόνας ο Κρόιφ, που έχει ψηφιστεί ως ο έκτος σημαντικότερος Ολλανδός στον αιώνα, σημάδεψε το ποδόσφαιρο, όσο κανείς ίσως. Κυρίως γιατί το αγάπησε παράφορα. «Δυο αγάπες έχω» είπε κάποτε. «Η μία είναι το ποδόσφαιρο που μου δωσε τα πάντα, η άλλη το τσιγάρο που παραλίγο να μου τα στερήσει όλα». Όχι όλα Γιόχαν. Ο τίτλος του μεγαλύτερου ποδοσφαιρανθρώπου είναι αδιαπραγμάτευτα δικός σου.