Κάθε χρόνο παραμονές των Χριστουγέννων σας δίνω μια λίστα με βιβλία για όλο το χρόνο. Είναι συνήθως βιβλία που έχω διαβάσει την χρονιά που σιγά σιγά φεύγει και βιβλία που έχω στο ράφι μου και περιμένω να βρω χρόνο να τα διαβάσω. Είναι βιβλία που κυκλοφόρησαν την χρονιά που φεύγει, αλλά και παλιότερα. Είναι η συμβουλή μου – κατά κάποιο τρόπο - και για δώρα που θα θέλατε αυτές τις μέρες να κάνετε, αν και πιστεύω πως το βιβλίο είναι κυρίως ένα ωραίο δώρο στον εαυτό μας. Σας δίνω τα φώτα μου με την παρότρυνση να ξεκολλήσετε από τα κινητά και να διαβάσετε κάτι που δεν υπάρχει στο Instagram και στο FaceBook. Νισάφι πια.

Εχουμε και λέμε.

Ιανουάριος. Τζο Νέσμπο, Η ώρα του Λύκου (εκδόσεις Μεταίχμιο). Εμείς οι φανατικοί του Νέσμπο περιμένουμε τον νέο του βιβλίο με ήρωα τον Χάρι Χόλε, αλλά και την σειρά στο Netflix που είναι έτοιμη και θα την δούμε τον Μάρτιο και βασίζεται στα βιβλία του – την έχει επιμεληθεί σεναριακά ο ίδιος. Στο μεταξύ μας ήρθε ένα ακόμα αστυνομικό του από την μεγάλη πλέον σειρά χωρίς τον Χόλε.  Έχει ένα ενδιαφέρον ήρωα (για την ακρίβεια αντιήρωα) τον Μπομπ Οζ, ένα ωραίο κακό (πολύ κακό…) κι όλο το ηλεκτρικό κλίμα του Νέσμπο που σε κάνει να μην το αφήνεις από το χέρι σου. Ωραίο για να αρχίσεις την χρονιά.   

Φεβρουάριος. Ντειβιντ Πις, Μετά το Μόναχο (εκδόσεις Τόπος). Ο Πις είναι ικανότατος στο να δραματοποιεί και να αφηγείται αληθινές ιστορίες. Δεν καταπιάνεται μόνο με αθλητικές – μολονότι ότι καλύτερο έχει γράψει είναι ένα προηγούμενο βιβλίο του που αποτελεί ένα είδος βιογραφίας του μεγάλου Μπράιν Κλαφ. Εδώ το δράμα είναι τόσο μεγάλο που ο συγγραφέας μάλλον το λειαίνει και ευτυχώς. Θέμα είναι η τραγωδία του Μονάχου, η πτώση του αεροπλάνου που μετέφερε την μεγαλύτερη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ όλων των εποχών – κυρίως το τι συνέβη μετά. Περιγράφεται ως «ένας επιδέξιος συνδυασμός δράματος, κοινωνικής ιστορίας και αθλητικής βιογραφίας». Μοιάζει ένα γιγάντιο ρεπορτάζ. Ο,τι πρέπει για Φεβρουάριο.    

Μάρτιος. Σώτη Τριανταφύλλου, Φασισμός, η ιστορία μιας ιδεολογίας (εκδόσεις Πατάκη). Η Σώτη Τριανταφύλλου γράφει μυθιστορήματα και μερικά από αυτά έχουν υπάρξει σταθμός στην μεταπολιτευτική ελληνική πεζογραφία. Τώρα καταπιάνεται με την μελέτη του Φασισμού και το κάνει με μια άνεση στην αφήγηση που κάνει το βιβλίο να μοιάζει διήγημα παρά το σαφώς βαρύ του θέμα. Δεν λείπουν δύσκολες συγκρίσεις με τον ναζισμό, τον σοσιαλισμό, τον συντηρητισμό, τον λαϊκισμό και το ριζοσπαστικό ισλάμ, αλλά κυρίως υπάρχει μια προσπάθεια απάντησης των λόγων που ως ιδεολογία ο επικίνδυνος φασισμός απασχολεί πολλούς παρά τις ήττες του. Ο Μάρτιος είναι καιρός για σοβαρότερα πράγματα.

Απρίλιος. Φρέιντ Μακ Φάντεν, Η Αγγελία (εκδόσεις Διόπτρα). Πρόσφατα κυκλοφόρησε η ταινία που είναι βασισμένη στην Αγγελία και θυμήθηκα το σουξέ της. Το βιβλίο είναι σαφώς ανώτερο φυσικά. Είναι η ιστορία της Μίλι, που έχει περάσει τα τελευταία δέκα χρόνια της ζωής της στη φυλακή, όπου βρέθηκε στα δεκαεφτά της. Αναζητά μια ευκαιρία για μια δουλειά που θα της επιτρέψει να έχει μια φυσιολογική ζωή πέφτει πάνω σε μια αγγελία που της δίνει την δυνατότητα να δουλέψει ως οικιακή βοηθός για ένα είδος τέλειας οικογένειας. Που όμως δεν είναι έτσι ακριβώς…   

Μάιος. Σταύρος Θεοδωράκης, Αρης Βουρβούλιας, 14 Σκιές κι αλήθειες της Ελλάδος (εκδόσεις Μεταίχμιο). Στην χρονιά που φεύγει έγινε μεγάλη συζήτηση για πολιτικά βιβλία. Τι είναι όμως πολιτικό βιβλίο; Μια αυτοβιογραφία; Μια κατάθεση οραματικών προτάσεων; Ενας απολογισμός ο σκοπός του οποίου είναι ο θόρυβος; Κατά την γνώμη μου τίποτα από αυτά. Πολιτικό βιβλίο είναι αυτό του Θεοδωράκη και του Βουρβούλια: μια μελέτη δεκατεσσάρων πληγών της Ελλάδας, κοινωνικών και οικονομικών, που παρουσιάζει σχεδόν σοκαριστικά την ίδια την χώρα που ζούμε μεγαλώνοντας την γνώση μας και τον προβληματισμό μας. Μεταξύ των πληγών υπάρχουν η υπερκατανάλωση φαρμάκων (κυρίως αντιβιοτικών), η παχυσαρκία, το δημογραφικό, το κυκλοφοριακό, η φοροδιαφυγή, φυσικά και ο ΟΠΕΚΕ και άλλα πολλά. Όχι δεν αποτελεί rebranding του Σταύρου.     

Ιούνιος. Πολ Χέιγουορντ Η Ιστορία των Τριών Λιονταριών, (εκδόσεις Μvpublications). Θα είναι καλοκαίρι θα έχει μουντιάλ, θα βλέπουμε στις ΗΠΑ την Εθνική Αγγλίας, θα συζητάμε πάλι αν επιτέλους θα το σηκώσει. Καλό είναι να ξέρουμε την ιστορία της: το βιβλίο του Χέιγουορτν είναι πιο θεαματικό από τις μέχρι τώρα εμφανίσεις της στα παγκόσμια κύπελλα και κυρίως είναι γεμάτο από πολλές άγνωστες ιστορίες – αυτές τις αγγλικές που νομίζουμε πως υπάρχουν μόνο στα κόμικς. Επίμετρο φυσικά του Χρήστου Σωτηρακόπουλου.   

Ιούλιος. Ρίλεϊ Σάγκερ, Η μόνη που απόμεινε (εκδόσεις Μεταίχμιο). Εχει μπει το καλοκαίρι και ψάχνεται πάντα αστυνομικά. Κατά πολλούς αυτό είναι το θρίλερ της χρονιάς: ένα μυθιστόρημα που υπερβαίνει τον όρο «αστυνομικό». Βρισκόμαστε στο 1983. Η ηρωίδα του βιβλίου, η Κιτ ΜακΝτίρι καταφτάνει στο Χόουπς Εντ για να αναλάβει τη φροντίδα της Λενόρας, μιας καθηλωμένης σε αμαξίδιο γιαγιάς που δεν μπορεί πια να μιλήσει πια και που το μακρινό 1929 έχει κατηγορηθεί, χωρίς να καταδικαστεί, για την δολοφονία της οικογένειας της. Ο μόνος τρόπος επικοινωνίας των δύο είναι μια παλιά γραφομηχανή: η Λενόρα δεν μιλάει πλέον. Ωσπου μια νύχτα…

Αύγουστος. Νταν Μπράουν, Το Μυστικό των μυστικών (εκδόσεις Ψυχογιός). Η έκτη περιπέτεια του καθηγητή Ρόμπερτ Λάγκτον διαδραματίζεται στην Πράγα, έχει δηλαδή ένα από τα ωραιότερα σκηνικά που έχουν οι ιστορίες του. Η πλοκή είναι η γνωστή: ο Λάγκτον που αυτή την φορά είναι και ερωτευμένος, πρέπει να σώσει το κορίτσι, που είναι μια ωραία σαραντάρα επιστήμονας. Μπλέκει με οργανώσεις, βρίσκει απροσδόκητους συμμάχους, κυρίως πάλι ανακαλύπτει κρυμμένα μυστικά και ντοκουμέντα. Δυο είναι οι εποχές που τα βιβλία του διαβάζονται: χριστουγεννιάτικα και τον Αυγουστο. Αν δεν προλαβαίνετε τώρα ο απόλυτος ήρωας παραλίας σας περιμένει.    

Σεπτέμβριος. Στάθης Καλύβας, Nατάσα Τριανταφύλλη Bing Bang 1970-73 (εκδόσεις Μεταίχμιο). Το ογκωδέστατο βιβλίο – ντοκιμαντέρ του Τριανταφύλλη ξεκινά από μια ενδιαφέρουσα παρατήρηση: η τριετία 1970-73 είναι μια από τις πιο εντυπωσιακές παραγωγικά για την ελληνική διανόηση, αλλά και για τον ελληνικό κινηματογράφο, το τραγούδι, την πεζογραφία, την ποίηση, την Τέχνη γενικότερα. Οι δυο ερευνητές προσπαθούν να καταλάβουν και να εξηγήσουν πως η ελληνική Τέχνη άνθισε μέσα στον ζόφο της χούντας. Μερικά κεφάλαια, βασισμένα σε μαρτυρίες και μια απέραντη βιβλιογραφία, είναι απολαυστικά.    

Οκτώβριος. Μάνος Χατζιδάκις, Ο Καθρέφτης και το Μαχαίρι (Εκδόσεις Ικαρος). Τον Οκτώβριο του 2025 συμπληρώθηκαν εκατό χρόνια από την γέννηση του Μάνου Χατζιδάκι. Τον Οκτώβριο του 2026 μπορείτε να αποδώσετε ένα φόρο τιμής στη μνήμη του. Μας άφησε πίσω πολλά ο Χατζιδάκις. Μεταξύ αυτών και ένα βιβλίο στο οποίο έχουν συγκεντρωθεί τριάντα έξι κείμενά του δημοσιευμένα σε προσωπικές στιγμές του όχι πάντα εύκολες. Αφορούν την Δημιουργία και την Τέχνη, την μουσική και την επίδρασή της, αλλά και την πολιτική (με την ευρεία έννοια…). Κυρίως είναι ένας οδηγός που επιτρέπει στον καθένα να τον καταλάβει και να χαρεί το ίδιο το έργο του περισσότερο.    

Νοέμβριος. Ας περιμένουν οι γυναίκες (εκδόσεις Μικρός Ηρωας). Ο Σταύρος Κιουτσιούκης και ο Κλήμης Κεραμιτσόπουλος έβγαλαν σε Graphic Novel την τεράστια ταινία του Σταύρου Τσιώλη που εμπνέει και θα εμπνέει πάντα τις νέες γενιές. Γράφει ο Γιάννης Ζουγανέλης στο οπισθόφυλλο. «Υμνος στη ζωή. Αποθέωση στο ελληνικό καλοκαίρι. Ανεκπλήρωτοι έρωτες και πίστη στη ζωή. Προσμονές. Αναβολές με ήχους και μουσικές. Η βόρεια Ελλάδα βρίσκει έκφραση. Η κωμικότητα απαντά στην πολιτική. Όλα χάρη στην ποίηση του Σταύρου Τσιώλη». Λέω πάντα σε αυτόν και στην Κατερίνα ότι είναι καιρός για το νούμερο 2. Αν δεν το κάνουμε θα πάω στα παιδιά να το βγάλουμε σε αλμπουμάκι.  

Δεκέμβριος. Τοσικάζου Καβαγκούτσι, Πριν κρυώσει ο καφές (εκδόσεις Κλειδάριθμος). Αποχαιρετήστε την χρονιά που θα ξεκινήσει με ένα διαμαντάκι γιαπωνέζικο. Η πλοκή είναι απλή. Σε ένα μικρό δρόμο στο Τόκιο, υπάρχει ένα καφέ που σερβίρει καφέ εδώ και περισσότερα από εκατό χρόνια. Αυτό το μαγαζί όμως προσφέρει μια μοναδική εμπειρία στους πελάτες του: τη δυνατότητα να ταξιδέψουν πίσω στον χρόνο. Στο βιβλίο τέσσερις άνθρωποι επισκέπτονται το καφέ ελπίζοντας ο καθένας τους να αξιοποιήσει αυτή την δυνατότητα και να ξαναπάει πίσω για να βρει ανθρώπους που του λείπουν ή και που δεν κατάφερε να γνωρίσει. Αλλά το ταξίδι στο παρελθόν ενέχει κινδύνους: οι πελάτες δεν κάνει να φύγουν από το καφέ και, το σημαντικότερο, πρέπει να επιστρέψουν στο παρόν πριν κρυώσει ο καφές, αλλιώς…

Θυμίζω ότι μέσα στη χρονιά κυκλοφόρησαν η Πανδώρα, του Χρήστου Χωμενίδη, και το βιβλίο της χρονιάς, «Γιατί τα χρόνια τρέχουν χύμα», η αυτοβιογραφία του Διονύση Σαββόπουλου, το τελευταίο δώρο που μας έκανε πριν φύγει. Για αυτά σας έχω γράψει όταν βγήκαν στα βιβλιοπωλεία. Κυρίως γιατί συμβαίνει να γνωρίζω το μεράκι με το οποίο γράφτηκαν. Α, και οι Τόποι της εξουσίας που ένα κεφάλαιο έχω γράψει κι εγώ. Τιμήστε τα.