Οι οργανωμένοι οπαδοί του Ολυμπιακού μπούκαραν στο γήπεδο στο τέλος του ματς της ομάδας τους με την ΑΕΚ. Για την διοίκηση του Ολυμπιακού, που έβγαλε σχετική ανακοίνωση, αυτό συνέβη εξαιτίας της αγανάκτησης του κόσμου για τα όσα έχουν συμβεί – ο ίδιος ο κόσμος που μπούκαρε δεν ξέρω τι σκέφτεται. Αυτό που ξέρω είναι ότι οι οργανωμένοι οπαδοί στην Ελλάδα, όταν τα πράγματα δεν πάνε όπως θα ‘θελαν, εισβάλουν στον αγωνιστικό χώρο.

Οι οπαδοί του ΠΑΟΚ μπήκαν τελευταία φορά πέρυσι στο ματς με τον Αρη στην Τούμπα, οι οπαδοί του ΠΑΟ είχαν φροντίσει τα προηγούμενα χρόνια μερικά ντέρμπι με τον Ολυμπιακό να μην αρχίσουν κι άλλα να μην τελειώσουν. Οι οπαδοί της ΑΕΚ έχουν κάνει την πιο ιστορική μπούκα από όλους: σταμάτησαν κάποτε ένα ματς με τον Πανθρακικό κι έστειλαν την ΑΕΚ στη Β’ Εθνική. Θέλω να πω πως όλοι κάνουν τα ίδια γιατί όλοι είναι ίδιοι: έχουν ακριβώς την ίδια γνώμη για το τι είναι το πρωτάθλημα και το ποδόσφαιρο. Είναι για όλους ένα παλκοσένικο για να δείχνουν ότι είναι πανίσχυροι σε σημείο να σταματάνε το παιγνίδι, ότι ξέρουν να αντιδρούν και κυρίως ότι μπορούν να παρεμβαίνουν κτλ κτλ.

Είναι παντού στον κόσμο ίδιοι οι οργανωμένοι οπαδοί; Υπάρχουν διάφορα ντου οπαδών σε πολλές και διάφορες χώρες και παντού οι οργανωμένοι οπαδοί έχουν κάνει και κατά καιρούς επεισόδια, όπου τους επιτρέπεται. Πουθενά όμως δεν συμβαίνει η μπούκα στο γήπεδο να είναι μια διαδικασία προβλεπόμενη, όπως είναι εδώ, και να θεωρείται και κατά κάποιο τρόπο μέρος ενός τελετουργικού – συνήθως ενός θλιβερού και ντροπιαστικού τελετουργικού τέλος της διεκδίκησης ενός πρωταθλήματος. Υποτίθεται ότι με αυτό τον τρόπο οι οργανωμένοι οπαδοί δείχνουν την δυσφορία τους ή ό,τι άλλο ανάλογο. Εγώ πάλι λέω πως απλά δείχνουν μια απόλυτη έλλειψη οπαδικής κουλτούρας. Δείχνουν δηλαδή ότι δεν είναι ακριβώς οπαδοί – είναι κάτι άλλο. Απροσδιόριστο. Δικό μας.

Φανατική τυφλή αγάπη

Τι είναι ο οπαδός; Ας πάρουμε την χειρότερη ερμηνεία του όρου – αυτή που δίνουν οι Ιταλοί: ο οπαδός είναι ένας άρρωστος, ωραίος ενδεχομένως, αλλά άρρωστος. Αυτό είναι ο tifoso: άρρωστος και μάλιστα ικανός να μεταδίδει και την ασθένεια του. Το ακούς και αναρωτιέσαι πως υπάρχει κόσμος που δέχεται να τον αποκαλούν έτσι – κι όμως αυτή η ετικέτα γίνεται αποδεκτή, γιατί επιτρέπει μια δεύτερη ανάγνωση που δεν είναι και τόσο αξιώτική. Ο οπαδός είναι άρρωστος με την ομάδα ή με το σπορ γιατί αγαπάει παράφορα. Ζει με ένα πυρετό που του προκαλεί η ίδια η φανατική, δηλαδή τυφλή, αγάπη. Την οποία μεταδίδει και μοιράζεται. Είναι κομμάτι γλυκερό. Αλλά είναι ωραίο.

Στην Ελλάδα οι ομάδες προσπαθούν να ελέγχουν τους οπαδούς – άλλες το κάνουν γιατί το θέλουν, άλλες γιατί έτσι όπως είναι ο νόμος είναι υποχρεωμένες να το κάνουν διότι αν δεν ασχοληθούν κινδυνεύουν με χειρότερα. Οι οργανωμένοι οπαδοί κατηγορούνται παραδοσιακά για δυο πράγματα εντελώς αντιφατικά: κατηγορούνται ότι παρεμβαίνουν και διοικούν ομάδες (και για αυτό λίγο πολύ όλοι έχουν πάψει να κάνουν κριτική) και κατηγορούνται και ότι τους ενδιαφέρει κυρίως ο σύνδεσμός τους, η αυτόοργάνωσή τους, το «πέταλο» που διαφεντεύουν. Οι ίδιοι που τους κατηγορούν ότι είναι ένα με τις διοικήσεις, τους κατηγορούν κι ότι μπουκάροντας κάνουν κακό στις ομάδες και στις διοικήσεις τους: πρώτα από όλα στην εικόνα τους. Τι πραγματικά συμβαίνει; Κάτι απλό: οι οπαδοί των ελληνικών ομάδων δεν ξέρουν ακριβώς ποιο πρέπει να είναι το modus vivendi τους. Ακόμα κι αυτό που αληθινά λαχταρούν, να είναι δηλαδή παρεμβατικοί υπέρ της ομάδας τους στέλνοντας μηνύματα αγανάκτησης, συνήθως το κάνουν λάθος.

Παράδειγμα για συζήτηση

Θα φέρω ένα παράδειγμα για το τι είναι δημόσια οπαδική παρέμβαση: τους οπαδούς της Μπάγερν Μονάχου. Οι οπαδοί αυτοί δεν είναι βίαιοι και μάγκες, δεν βγαίνουν τα βράδια παγανιά για να μαχαιρώνουν κόσμο ρωτώντας τον τι ομάδα είναι, δεν κυνηγιούνται με μηχανάκια και αυτοκίνητα και δεν συντηρούν ταμεία για να προσλαμβάνουν ακριβούς δικηγόρους όταν μπλέκουν σε αθλιότητες, αλλά δεν βλέπουν και τα ματς τρώγοντας ποπ κόρν. Εχουν βγάλει πανό εναντίον της FIFA για το μουντιάλ του Κατάρ, έχουν επανειλημμένα στηρίξει δημοσίως εγχειρήματα άλλων οπαδών, έχουν επιτεθεί στη γερμανική λίγκα για τις τιμές των εισιτηρίων, έχουν εκφράσει την διαφωνία τους ακόμα και με την εισβολή Αράβων επιχειρηματιών με πανό εναντίον των διοικήσεων της Μάντσεστερ Σίτι και της Παρί στα γήπεδα τους! Αλλά ξέρουν τα όρια. Και ξέρουν και το ρόλο τους.  

Η Μπάγερν έχει μια κακή χρονιά. Ισως χάσει το πρωτάθλημα μετά από δέκα χρόνια. Αν αυτό συμβεί θα το έχει κάνει δώρο στην Μπορούσια Ντόρτμουντ στην οποία πρόσφατα έβαλε τέσσερα γκολ. Η Μπάγερν απέτυχε για τρίτη συνεχόμενη χρονιά να φτάσει στα ημιτελικά του Τσάμπιονς λιγκ και δεν βρήκε γιατρειά μολονότι αντικατέστησε τον κόουτς Νάιγκελσμαν με τον Τούχελ, που από πολλούς θεωρείται ο κορυφαίος προπονητής του καιρού μας. Οι συζητήσεις για διοικητικά λάθη είναι στο Μόναχο στην ημερήσια διάταξη: ο γενικός διευθυντής Ολιβερ Καν πρώτος από όλους αλλά και ο τεχνικός διευθυντής Σαλιχάμιζιτς σταυρώνονται από παλαίμαχους με άποψη όπως ο Λόταρ Ματέους. Αλλά την πιο σκληρή κριτική την έκαναν οι ίδιοι οι οπαδοί. Όχι εκδίδοντας ανακοινώσεις του τύπου «φύγετε από δω», και «παραιτηθείτε» και αλλά τέτοια, αλλά βγάζοντας στο τελευταίο δεκάλεπτο του ματς με την Μάντσεστερ Σίτυ ένα πανό που έγραφε το εξής απλό: «Οι στόχοι μπορεί να χαθούν, όχι όμως και οι αξίες της ομάδας μας. Θέλουμε με πράξεις απαντήσεις σε ερωτήσεις». Με είκοσι λέξεις οι τύποι υπενθύμισαν ότι μια ομάδα πρέπει να έχει αξίες και ζητάνε σοβαρότητα και εξηγήσεις από τη διοίκησή της. Χωρίς μακροσκελείς ανακοινώσεις, χωρίς επιθέσεις, χωρίς μπούκες, χωρίς «πετάξτε τις φανέλες και φύγετε από εδώ», χωρίς απαράδεκτα πανό στα γήπεδα με τα οποία ζητάνε λευτεριές για τους φυλακισμένους συντρόφους και υπόσχονται βεντέτες για όσα έγιναν στα Γιάννινα. Αλλά με λόγο ξεκάθαρο και θέση που δεν σηκώνει ερμηνείες. Υπενθυμίζοντας απλά ποιοι είναι. Είναι οργανωμένοι οπαδοί. Αρρωστοι και φανατικοί. Αλλά με αξίες.   

Οι μεγάλες ομάδες 

Εκαναν επίσης και κάτι άλλο οι συγκεκριμένοι: ήρθαν σε επαφή με τον ίδιο τον απολυμένο Νάιγκελσμαν λίγες μέρες μετά την φυγή του. Μια αντιπροσωπεία τους τον επισκέφτηκε, τον άκουσε, κατάλαβε την θέση του και την οπτική του. Του εξήγησαν οι οπαδοί πως δεν θα έπαιρναν δημοσίως θέση κατά της απόλυσής του διότι αυτό την δεδομένη στιγμή θα έκανε κακό στην ομάδα, αλλά ότι από την άλλη λυπούνται για τον τρόπο που η δική του σχέση με την ομάδα τελείωσε γιατί αυτό δεν ταιριάζει στην Μπάγερν.

Η Bild που αποκάλυψε την απόλυσή του προπονητή μια μέρα πριν την ανακοίνωσή της γράφει ότι όλο αυτό έγινε όχι για να μεθοδευτεί φυσικά με κάποιο τρόπο η επιστροφή του Νάιγκελσμαν (το κεφάλαιο έκλεισε), αλλά γιατί οι ίδιοι οι οπαδοί θέλησαν να τον ευχαριστήσουν για την προσφορά του, μετά μάλιστα από μια σεζόν που τίποτα δεν ήταν όπως το περίμεναν! Το έκαναν επίσης γιατί στην επικείμενη συζήτηση που θα έχουν με τους διοικούντες της Μπάγερν θα πρέπει να κάνουν τις σωστές ερωτήσεις. Γιατί θέλουν, όπως έγραψαν στην δημόσια παρέμβασή τους με το πανό, και κάποιες απαντήσεις. Που δεν έχουν να κάνουν με πρωταθλήματα και τίτλους, αλλά με τις ίδιες τις αξίες. Μια από τις οποίες πρέπει να είναι ο σεβασμός της δουλειάς ενός προπονητή – πόσο μάλλον ο σεβασμός κάποιου που έφερε στον σύλλογο τίτλους.

Εγώ πιστεύω ότι η διοίκηση της Μπάγερν θα απαντήσει στις ερωτήσεις τους και θα πάρει πολύ στα σοβαρά τις ενστάσεις τους. Ο Τούχελ είπε ήδη ότι ο σεβασμός στις αξίες είναι υποχρεωτικός και σίγουρα σημαντικότερος από τις νίκες, συμφώνησε δηλαδή με τους οργανωμένους της ομάδας. Όχι από φόβο. Ούτε γιατί «με τους οργανωμένους δεν τα βάζεις». Αλλά γιατί καταλαβαίνει πως οι αξίες που οι οπαδοί υπερασπίζονται κάνουν τις ομάδες μεγάλες…