Ενω ο κόσμος ολόκληρος συζητά για τις συζητήσεις του Τραμπ με τον Πούτιν εγώ θυμάμαι πως τελείωσε ο προηγούενος μεγάλος πόλεμος καθώς αυτές τις μέρες είχαμε την επέτειο του τυπικά τέλους του με την παράδοση των Ιαπώνων. Πριν λίγες μέρες συμπληρώθηκαν ογδόντα χρόνια από τις μέρες που βομβαρδίστηκαν η Χιροσίμα και το Ναγκασάκι. Η απόφαση αυτή των Αμερικάνων σηματοδότησε το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και την αρχή μιας νέας εποχής, αυτής στην οποία ο πυρηνικός όλεθρος έπαψε να είναι θεωρία. Φέτος οι Γιαπωνέζοι αφιέρωσαν στο γεγονός μια μέρα μνήμης με τον τρόπο τους. Στη Χιροσίμα το πρωί της Τετάρτης 6 Αυγούστου τηρήθηκε απόλυτη σιγή  για ένα λεπτό – ακριβώς στις 8.15 όταν η πόλη βομβαρδίστηκε. Τη μέρα αυτή ο δήμαρχος της πόλης Καζούμι Ματσούι ζήτησε να υπάρξει πλήρης καταστροφή των πυρηνικών όπλων σε μια εκδήλωση στην οποία πήραν μέρος πολιτικές αντιπροσωπίες από 145 χώρες ενώ ο Γιαπωνέζος πρωθυπουργός Σιγκέρου Ισίμπα κάλεσε τον Ντόναλντ Τραμπ να επισκεφτεί το Μνημείο Ειρήνης της Χιροσίμα, δηλαδή το ειδικά διαμορφωμένο πάρκο στον οποίο υπάρχει και το Μουσείο καταστροφής της ιστορικής πόλης. Αυτό επισκέφτηκε ως πρόεδρος των ΗΠΑ ο Μπάρακ Ομπάμα ζητώντας συγνώμη από τους Ιάπωνες – ο Τραμπ ούτε που απάντησε.

Η Χιροσίμα είναι δυστυχώς πολύ μακριά από την Ευρώπη αλλά και τις ΗΠΑ. Αν ήταν πιο κοντά θα έπρεπε να είναι υποχρεωτικό πέρασμα για όλα τα παιδιά – κι όχι μόνο του δυτικού κόσμου. Υπάρχει μια μικρή μεγάλη διαφορά ανάμεσα στον βομβαρδισμό της Χιροσίμα και αυτόν του Ναγκασάκι που ακολούθησε. Στην Χιροσίμα έπεσε ατομική βόμβα, ενώ στο Ναγκασάκι βόμβα πλουτωνίου. Η βόμβα πλουτωνίου προκάλεσε χιλιάδες θανάτους, η βόμβα στη Χιροσίμα ωστόσο πέρα από αυτό κατέστρεψε και την μισή πόλη που ισοπεδώθηκε από το ωστικό κύμα. Στο Μουσείο του Πάρκου του μνημείου της Ειρήνης έχεις την δυνατότητα να δεις, μεταξύ πολλών άλλων, μια τρισδιάστατη προβολή των γεγονότων εκείνης της ημέρας. Βλέπεις τον ήλιο να ανατέλλει, την πόλη να αποκτά την καθημερινή της ζωή, ακούς το θόρυβο των αεροπλάνων που πλησιάζουν και βλέπεις (για την ακρίβεια νοιώθεις) την βόμβα να πέφτει. Μετά την έκρηξη που έγινε πριν η βόμβα ακουμπήσει την γη τα πάντα μαυρίζουν και τα πάντα καταρρέουν. Κι όταν το σύννεφο φύγει αυτό που μένει είναι ερείπια και μια εικόνα διάλυσης που δεν περιγράφεται – αν υπάρχει κόλαση είναι κάπως έτσι. Η προβολή αυτή, οι φωτογραφίες των καμένων ανθρώπων, οι ιστορίες πολλών που πέθαναν από καρκίνους χρόνια αργότερα και τα γοερά κλάματα όσων επισκέπτονται το Μουσείο σήμερα και διαβάζουν ονόματα παππούδων και γιαγιάδων τους, είναι ένα σπάνιο μάθημα που θα πρεπε να είναι υποχρεωτικό για όλα τα παιδιά γιατί χτίζει μια αντιπολεμική συνείδηση. Φυσικά κάνει κατανοητό και τι σημαίνει πυρηνικό όπλα. Δεν θεωρητικολογώ: το Μουσείο το έχω δει. Με το στομάχι δεμένο κόμπο.

Υπάρχει μια διάσταση αυτής της ιστορίας που με γοητεύει και δεν είναι δυνατόν να αποδοθεί ούτε από λογοτέχνες, ούτε από άλλου τύπου παραμυθάδες – τραγουδοποιούς, σκηνοθέτες, σεναριογράφους κτλ. Αφορά όχι την καταστροφή αλλά την ίδια την συνέχεια της πόλης. Μετά τον βομβαρδισμό η Χιροσίμα άδειασε για δυο λόγους. Πρώτα από όλα οι κάτοικοι φοβήθηκαν ότι μπορεί να υπάρξει και δεύτερος βομβαρδισμός όσο ο Αυτοκράτορας Χιροχίτο δεν υπέγραφε την στρατιωτική παράδοση: η Χιροσίμα δεν επιλέχτηκε τυχαία από τους Αμερικάνους – την διάλεξαν γιατί υπήρχε εκεί η πιο μεγάλη στρατιωτική ακαδημία  της Ιαπωνίας. Ο δεύτερος και πιο σημαντικός λόγος ήταν η ραδιενέργεια. Μπορεί η ατομική βόμβα να μην είχε ξαναχρησιμοποιηθεί ωστόσο οι θανατηφόρες επιπτώσεις της ήταν γνωστές και οι Γιαπωνέζοι γιατροί τις υπενθύμισαν: η πόλη θα ήταν επικίνδυνη για καιρό. Κι όμως οι πιο πολλοί από όσους άρον άρον εγκατέλειψαν την Χιροσίμα επέστρεψαν μετά από πολύ λίγο καιρό: άλλοι μετά από μέρες, άλλοι μετά από εβδομάδες, άλλοι μετά από μήνες. Αρχικά έψαξαν τους νεκρούς τους: περίπου 30 χιλιάδες είχαν εντελώς εξαϋλωθεί – τους αποκαλούν ακόμα και σήμερα «ανθρώπους- σκιές». Εσβησαν όπως οι σκιές από την λάμψη του πρωϊνού και έμεινε μόνο η ανάμνησή της ύπαρξής τους μαζί με το όνομά τους στο μνημείο. Στη συνέχεια οι επιστρέψαντες ξαναέφτιαξαν την πόλη τους. Απομάκρυναν τα μολυσμένα ερείπια, ξαναέχτισαν το βομβαρδισμένο κέντρο της, καθάρισαν τον ποταμό. Σκεφτόμουν ότι όλο αυτό είναι σαν να σου έχουν δώσει ένα οικόπεδο στην κόλαση και να το χεις αγοράσει από ένα εργολάβο διάβολο με αντιπαροχή. Χιλιάδες από αυτούς που επέστρεψαν αρρώστησαν τα επόμενα χρόνια. Οι μετρήσεις ραδιενέργειας στην περιοχή γίνονταν για δεκαετίες: ακόμα και το νερό του ποταμού Οτα, στον οποίο τη στιγμή του βομβαρδισμού πολλοί έπεσαν για να γλυτώσουν χωρίς να τα καταφέρουν αφού αυτός έβραζε, ήταν μολυσμένο για δεκαετίες από εκείνο το πρωϊνό του Αυγούστου του 1945. Κι όμως οι κάτοικοι της Χιροσίμα γύρισαν εκεί. Γιατί άλλη γενέθλια γη δεν είχαν. Και γιατί δεν ήθελαν να αφήσουν την πόλη τους να πεθάνει – ο σκοπός τους ήταν να την αναστήσουν, δηλαδή να πάψει να μοιάζει με την κόλαση. Δεν μοιάζει πια: η Χιροσίμα που εγώ γνώρισα ήταν όμορφη και ηλιοκαμένη, λαμπερή και ανθρώπινη, πολύβοη – αληθινά ζωντανή. Ηδη το 1949 ήταν μια λειτουργική πόλη με μεγάλο λιμάνι και αεροδρόμιο – σήμερα διεθνές. Και το 1955, δέκα μόλις χρόνια μετά τον βομβαρδισμό είχε ακριβώς τον πληθυσμό που είχε και το 1945 πριν τον μερικό αφανισμό της: περίπου 400 χιλιάδες άνθρωποι ζούσαν εκεί. Μεταξύ των οποίων χιλιάδες καρκινοπαθείς που έφυγαν νέοι. Αλλά υπερήφανοι γιατί μετά την επιστροφή τους στην πόλη τους, η πόλη τους έζησε. Και δεν έγινε ένα μνημείο θανάτου.

Δεν ξέρω καμία άλλη πράξη ανάλογου ηρωϊσμού. Σε όλες τις ιστορίες των κρατών υπάρχουν ήρωες. Ανθρωποι απλοί που εξεγέρθηκαν κι αντιστάθηκαν. Κατακτητές που μεγάλωσαν τις χώρες τους και στρατιώτες που έπεσαν στο καθήκον. Αξιωματικοί που έδωσαν την ζωή τους στην άμυνα  της πατρίδας τους ή που συνέδεσαν τα κατορθώματα τους με νίκες ιστορικές. Ολους αυτούς τους συναντάς σχεδόν παντού γιατί όλες οι ιστορίες είναι γεμάτες από επαναστατικά και στρατιωτικά κατορθώματα. Αλλά αυτοί που γύρισαν στην Χιροσίμα μετά τον βομβαρδισμό της είναι ήρωες της ζωής κι όχι των πολέμων. Είναι άνθρωποι που πλήρωσαν την απόφασή τους να σώσουν την πόλη τους – ατρόμητοι πατριώτες που ανοικοδόμησαν την ίδια την κόλαση υποφέροντας.

Είναι ωραίες οι εκδηλώσεις μνήμες για τον πιο σκληρό, αιματηρό, απάνθρωπο βομβαρδισμό της ιστορίας. Είναι κρίμα που ποτέ καμία εκδήλωση δεν γίνεται για τον θρίαμβο της ζωής. Που πιστεύω πως είναι η αληθινή συγκλονιστική ιστορία που χάρισε στην ανθρωπότητα η Χιροσίμα.        

(Βημαγαζίνο Αυγουστος του 2025)