Είχα γράψει παλιά ότι αν η προεκλογική περίοδος είναι για τους πολιτικούς μια δοκιμασία, η μέρα των εκλογών είναι ένα είδος «ημέρας της κρίσης» – η στιγμή που όλα αποκτούν σχήμα. Δεν υπάρχουν ποια φήμες, δημοσκοπήσεις κρυφές ή φανερές, δηλώσεις και συνθήματα: υπάρχει μόνο το αποτέλεσμα. Αποτέλεσμα υπάρχει και στις Ευρωεκλογές, αλλά απουσιάζει εντελώς η δραματικότητα – ειδικά μάλιστα όταν αυτές γίνονται ένα χρόνο μετά τις εθνικές εκλογές όπως φέτος. Ένας λόγος που το πράγμα είναι πολύ διαφορετικό είναι ότι έχουμε να κάνουμε με ελάχιστους νικητές: αυτοί που εκλέγονται συνολικά είναι μόλις 21, λιγότεροι από όσους βουλευτές εκλέγονται στο Νότιο Τομέα της Αθήνας. Ο κόσμος τους αντιμετωπίζει σαν είκοσι ένα τυχερούς – σαν κάποιους που κατά καιρούς πιάνουν το λότο. Όταν λέω ότι από δαύτους κάποιοι μπορεί και να προσφέρουν υπηρεσίες στην πατρίδα μου απαντούν ότι το βέβαιο είναι ότι θα καταλάβει την νίκη τους η τσέπη τους: στον κόσμο έχει δημιουργηθεί η εντύπωση ότι το να εκλεγείς ευρωβουλευτής είναι ένας τρόπος για να γίνει πάμπλουτος. Όταν λέω ότι το νούμερο όσων εκλέγονται είναι μικρό και πως για να τα καταφέρουν να εκλεγούν κάποια ικανότητα έχουν, μου απαντούν ότι αυτά ακριβώς ισχύουν και για τους πάμπλουτους. Εχω την εντύπωση πως ο κόσμος πιστεύει πως όσοι κατεβαίνουν για ευρωβουλευτές μοιάζουν με αυτούς που αγοράζουν μανιωδώς λαχεία: όταν αυτό το κάνεις, αρκεί να θυμάσαι κάποιον που κέρδισε, για να αφήσεις στην άκρη τη στατιστική που λέει πως οι ελπίδες σου είναι ελάχιστες και να αγοράζεις μια ελάχιστη ελπίδα. Είναι τόσο διαδεδομένη η άποψη ότι οι ευρωεκλογές είναι μια ευκαιρία να γίνεις πλούσιος, που αναρωτιέμαι πως οι άνθρωποι ψηφίζουν. Από την άλλη ψηφίζουν και νικητές σε ριάλιτυ ή τραγουδιστές (;) στην Eurovision.
Στις Ευρωεκλογές τους πιο πολλούς υποψήφιους, ακόμα κι αν τους γνωρίζεις, δεν είναι αρκετά πιθανό να τους συναντήσεις στην διάρκεια της καμπάνιας τους: όσοι έχουν ρεαλιστικές πιθανότητες γυρνάν στην Ελλάδα κι όχι στη γειτονιά σου. Κατεβαίνουν και πολύ που γνωρίζουν ότι έχουν ελάχιστες πιθανότητες να εκλεγούν. Κάποιοι το κάνουν απλά για τον τίτλο του Υποψήφιου Ευρωβουλευτή, που μπορεί να είναι παρακαταθήκη για μια υποψηφιότητα της παρηγοριάς στις βουλευτικές εκλογές. Κάποιοι άλλοι μπορεί απλά να χαίρονται στην ιδέα ότι θα μετρήσουν την αναγνωσιμότητα τους και κάποιοι τρίτοι κατεβαίνουν γιατί τους το ζήτησε το κόμμα και κολακεύτηκαν: ποτέ δεν ξέρεις για ποιο λόγο κατεβαίνει κάποιος για να γίνει ευρωβουλευτής χωρίς να έχει ελπίδες να εκλεγεί.
Εκτός από υποψήφιους που δεν θα εκλεγούν ποτέ, στις ευρωεκλογές έχουμε και κόμματα που ένας Θεός ξέρει πως δημιουργούνται, ποιος πληρώνει τα έξοδα του αγώνα τους και γιατί κατεβαίνουν. Υπάρχει ένας ατελείωτος κατάλογος από κόμματα που έχουν δημιουργηθεί μόνο για να κατεβούν στις Ευρωεκλογές και που μόλις ολοκληρωθεί η εκλογική διαδικασία εξαφανίζονται για να εμφανιστούν στις επόμενες άλλα. Και διαρκώς πληθαίνουν.
Πάντα την Κυριακή των ευρωεκλογών μου αρέσει να κοιτάζω το άλμπουμ των χαμένων κομμάτων. Στις πρώτες ευρωεκλογές, αυτές του 1981, κατέβηκαν όλα κι όλα δέκα κόμματα. Τότε έβγαιναν 24 ευρωβουλευτές και η απλή αναλογική επέτρεπε να πιστεύεις πως θα τα καταφέρεις. Τέσσερα κόμματα δεν εξέλεξαν κανένα ευρωβοιυλευτή: η ΕΔΗΚ, η Χριστιανική Δημοκρατία, το Κόμμα των Φιλελευθέρων και το Κίνημα των Ελλήνων Μεταρρυθμιστών – που πρέπει να αποτελούταν από σοβαρούς ανθρώπους αφού τότε τον όρο «Μεταρρύθμιση» δεν τον χρησιμοποιούσε κανείς ενώ τώρα τον ακούμε συνέχεια ειδικά από όσους μεταρρυθμίσεις δεν κάνουν. Τρία χρόνια αργότερα εμφανίστηκαν 16 κόμματα. Το 1989 είχαμε 21 κόμματα: τότε αρχίζουν να εμφανίζονται οι πρώτες cult παρουσίες. Το κόμμα των Εθνικών Αγωνιστών π.χ τίμησαν 4,5 χιλιάδες ψηφοφόροι κι ομολογώ ότι περίμενα ότι οι αγωνιστές θα ήταν περισσότεροι. Το 1994 τα κόμματα είναι πάνω από 35! Πολλοί μιλάνε για την επιτυχία της Πολιτικής Ανοιξης του Αντώνη Σαμαρά, όμως η ιστορία γράφεται στα μετόπισθεν. Ο Δημήτρης Κολλάτος σκηνοθέτης με τέχνη να καυγαδίζει με τους παπάδες, μόνος εναντίον όλων, παίρνει 48 χιλιάδες ψήφους, ενώ ο Ολυμπισμός του Γιώργου Ζώη 3.154 – πάντα είχα την υποψία ότι κάποιοι τον μπέρδευαν με τον Ολυμπιακό. Πέντε χρόνια αργότερα η Αθηναϊκή Δημοκρατία παίρνει 49 ψήφους και ξεπερνά κατά 4 ψήφους την Ελληνική Παγκόσμια Ολυμπιακή Δημοκρατία που παίρνει 45. Για μένα αληθινός νικητής είναι τότε το «Κόμμα Φυσικού Νόμου» με 2892 ψηφοφόρους: δεν καταγράφεται δυστυχώς το όνομα του αρχηγού του ούτε βρήκα ποτέ το καταστατικό λειτουργίας του. Πλησιάζοντας στις μέρες μας οι επίδοξοι κατακτητές της Ευρώπης έχουν ολοένα και πιο ψαγμένα ονόματα. Το «Οραμα» φτάνει το 2004 τους 5996 σταυρούς. Η «Πολιτική Παράταξη συνεχιστών τού Καποδίστρια» βρίσκει το 2009 7694 ψηφοφόρους: από μια άποψη πάρα πολλούς. Στις πολωμένες Ευρωεκλογές του 2014 η «Ελπίδα Πολιτείας» αγγίζει το φράγμα των 7000 ψήφων. Ολοι αυτοί κατεβαίνουν με βασικό στόχο και να αλλάξουν την Ευρώπη, αλλά αυτό το τελευταίο το λένε όλι. Μια κουβέντα είναι - κανείς πλέον δεν την παίρνει στα σοβαρά.
Στις Ευρωεκλογές του 2014 είχαν πάει πολύ καλά οι «Κυνηγοί». Το 2019 είχα γράψει πως είναι ώρα να κατεβούν και οι Vegan για να γίνει ντέρμπι αλλά τελικά αυτή τη φορά δεν υπάρχουν ούτε οι Κυνηγοί – δεν τους είδα στη λίστα των 31 κομμάτων και ελπίζω να μην κάνω λάθος γιατί θα με πάρουν στο κυνήγι. Σήμερα κατεβαίνουν, ψάχνοντας μια θέση στην ιστορία των κομμάτων με παράξενα ονόματα, όπως το «ΣΥΜΜΕΤΕΧΩ για την Εθνική Κυριαρχία και την Κύπρο», το «ΚΟΜΜΑ ΙΣΟΤΗΤΑΣ, ΕΙΡΗΝΗΣ ΚΑΙ ΦΙΛΙΑΣ» (που δεν έχει καμία σχέση με το ΣΕΦ…), το «ΚΕΚΑ-ΑΚΚΕΛ ΜΑΖΙ για μια Ελεύθερη Ελλάδα», το «Κίνημα 21» (που μου δημιουργεί μια απορία για τι αν υπήρχαν είκοσι προηγούμενα κινήματα και τι απέγιναν).
Ποιοι είναι όλοι αυτοί οι άνθρωποι που στελεχώνουν αυτές τις κινήσεις; Για να δεις μερικούς έπρεπε να υποφέρεις από αυπνίες και να παρακολουθήσεις τις παρουσιάσεις των κομμάτων τους σε κάτι εκπομπές που μεταδίδονταν στα κανάλια στις 2 το βράδυ. Θα τα καταφέρουν να εκλεγούν και να αλλάξουν την Ευρώπη ή έστω να την κατατρομάξουν; Δύσκολο. Δεν εκτιμήγσαμε την προσπάθεια των ανθρώπων του Καποδίστρια και τα Οράματα και το Φυσικό Νόμο, δύσκολα θα εκτιμήσουμε αυτούς. Αυτοί είμαστε...
(Βημαγκαζίνο Ιούνιος του 2024)
