Στην προχθεσινή συνέντευξη Τύπου των Υπουργών της κυβέρνησης για την αντιμετώπιση της οπαδικής βίας οι τρεις Υπουργοί μου φάνηκαν λίγο σαν τους περίφημους τρεις τενόρους: ο κ. Λευτέρης Αυγενάκης, ο κ. Κώστας Τσιάρας κι ο κ. Τάκης Θεοδωρικάκος έμοιαζαν να έχουν προετοιμαστεί ακόμα και για το πώς θα εμφανιστούν κι όχι απλά για το τι θα πουν. Μίλησαν με απλά ελληνικά, θέλησαν να δείξουν ότι κατέχουν το θέμα και πρόβαλαν μια κάποια δουλειά. Νομίζω δεν το έκαναν τόσο για μας που τους ακούσαμε, αλλά για τον πρωθυπουργό και τους συνεργάτες του που είναι οι κριτές τους: το ενδιαφέρον του Κυριάκου Μητσοτάκη είναι προσωπικό. Αρκεί; Θα το δούμε προσεχώς. Αλλά υπάρχει. Και για αυτό άλλωστε είχε δεχτεί την πρόσκλησή μας να ρθει και στο SportFm για να μιλήσουμε για αυτό. Αν το πράγμα δεν τον ενδιέφερε τόσο, θα μας παρέπεμπε στους Υπουργούς του.
Κινητοποιήσεις και προσπάθειες
Από τις εξαγγελίες κατάλαβα τρία πράγματα. Το πρώτο ότι το Κράτος κινητοποιήθηκε σοβαρά – ίσως για πρώτη φορά. Το ότι τις τελευταίες δύο εβδομάδες, κατά δήλωση του Υπουργού Προστασίας του Πολίτη κ. Τάκη Θεοδωρικάκου είχαμε 575 ελέγχους συνδέσμους κι έκλεισαν 67 από δαύτους σε όλη τη χώρα, είναι κάτι που δεν έχει ξαναγίνει. Η αστυνομία φαίνεται ότι λειτούργησε με βάση ένα σχέδιο. Το δεύτερο που κατάλαβα είναι ότι το νέο πραγματικό μέτρο είναι η προοπτική της βέβαιης φυλάκισης όσων κρίνονται ένοχοι για οπαδική βία. Προβλέπονται διαδικασίες για δίκες εξπρές – ποινές πάντα υπήρχαν. Το τρίτο ότι η κυβέρνηση επιχειρεί να βάλει στο κάδρο των υπευθύνων για την αντιμετώπιση του φαινομένου (θα λεγα για το «εξημέρωμα» των «παιδιών»…) και τις ΠΑΕ και τις ΚΑΕ: η απόφαση για τη σύσταση μιας και μόνης λέσχης οπαδών (και κάποιων παραρτημάτων της) που θα λειτουργεί με ευθύνη της κάθε ΠΑΕ και ΚΑΕ (η του Ερασιτεχνικού τμήματος) αυτό δείχνει. Αλλά κι αυτή δεν είναι καινούργια απόφαση.
Στόχευση και απορίες
Η πρόβλεψη για κυρώσεις και τιμωρίες και των ΠΑΕ σε περίπτωση μη συμμόρφωσης με το νόμο, μαρτυρά ότι υπάρχει μια κάποια στόχευση, ενώ το κλείσιμο των συνδέσμων μέχρι τον Αύγουστο μοιάζει με χρονικό πλαίσιο προσαρμογής: αυτό που κατάλαβα από τα λεγόμενα του Αυγενάκη είναι ότι δόθηκε σε όλους ένα είδος προθεσμίας. Μόνο που δεν συνέβη αυτό που συνέβαινε πάντα: η προσαρμογή στην συγκεκριμένη περίπτωση δεν θα γίνει με τους συνδέσμους ανοιχτούς, αλλά με τους συνδέσμους κλειστούς. Αυτό συνιστά μια σημαντική διαφορά σε σχέση με όσα έχουν συμβεί παλιότερα και ίσως αποδειχτεί αποτελεσματικό: όποιος δεν συμμορφωθεί δεν θα ξανανοίξει.
Θα σας πω φυσικά και τις απορίες μου. Μου κάνει εντύπωση στο νομοσχέδιο και η διάκριση ανάμεσα στην οπαδική βία και στην κοινωνική βία: θέλω να πω πως δεν ξέρω πως ακριβώς αυτά θα διαχωρισθούν. Πως θα ξέρει ο δικαστής που θα επιβάλει τις ποινές, αν όποιος μαχαιρώνει στο δρόμο είναι οπαδός ομάδας ή ακροδεξιός ή ό,τι άλλο ισχυριστεί; Το λέω γιατί με βάση το νόμο, διώκεται με διαδικασίες εξπρές μόνο ο οπαδός. Για τους άλλους δεν τρέχει τίποτα! Το ζήτημα είναι και πρακτικό. Σε ποιες φυλακές να τους βάλεις; Δεν χωράνε όλοι.
Η μεγάλη τεχνογνωσία
Υπάρχουν δυο δεδομένα που δεν γνωρίζω κατά πόσο η κυβέρνηση τα λαμβάνει υπόψιν της. Το πρώτο είναι ότι οι ΠΑΕ (για τις ΚΑΕ και τα κάθε λογής ερασιτεχνικά τμήματα δεν μιλάω καν…) δεν είναι τόσο δυνατές στην επιβολή της τάξης στους οργανωμένους. Το δεύτερο ότι οι οργανωμένοι έχουν μεγάλη τεχνογνωσία σε «πολέμους» με το Κράτος. Μέχρι τώρα έχουν μάλιστα κερδίσει τους περισσότερους.
Θυμίζω ότι το 2002, με απόφαση του τότε Υπουργού Πολιτισμού κ. Ευάγγελου Βενιζέλου είχε δημιουργηθεί η πρώτη Επιτροπή Επαγγελματικού Αθλητισμού με πρόεδρο τον εξαιρετικό δικαστή κ. Κωνσταντίνο Παπαλάκη. Μια από τις αρμοδιότητές της ΕΕΑ ήταν να βάλει τάξη στο χάος των συνδέσμων οπαδών που από τότε ήταν οι μεγάλοι ύποπτοι για τη βία στα γήπεδα. Επρεπε με βάση το σχετικό νόμο, να δημιουργηθεί και το περίφημο Μητρώο Οπαδών, δηλαδή να αδειοδοτηθούν οι σύνδεσμοι των οργανωμένων έπειτα από μια διαδικασία ελέγχου. Αν οι σύνδεσμοι περνούσαν τον έλεγχο θα εξασφάλιζαν την σχετική άδεια λειτουργίας: απαραίτητη προϋπόθεση ήταν οι σύνδεσμοι να κατέθεταν στην Επιτροπή τα πλήρη στοιχεία τους. Μετά την αδειοδότηση θα τους αποκαλούσαν «Λέσχες Φιλάθλων» (όπως τώρα) και θα λειτουργούσαν με την πλήρη ευθύνη και επίβλεψη των ΠΑΕ (όπως τώρα). Που φυσικά τίποτα τέτοιο δεν ήθελαν, αλλά το δέχτηκαν (όπως θα το δεχτούν και τώρα). Κι όμως το πράγμα βάλτωσε. Γιατί; Γιατί οι οργανωμένοι του ΠΑΟΚ αρνήθηκαν να δώσουν τα στοιχεία τους, μίλησαν για καταπάτηση προσωπικών δεδομένων και έστειλαν ένα φάκελο με άδειες σελίδες. Και επειδή δεν ασχολήθηκε με την άρνησή τους κανείς, το ίδιο έκαναν στη συνέχεια κι άλλοι πολλοί σύνδεσμοι.
Το αστείο στην ιστορία είναι ότι εδάφια του νόμου του 2002 είναι ακόμα σε ισχύ. Όχι μόνο. Το 2015 ο τότε Υφυπουργός Αθλητισμού κ. Σταύρος Κοντονής πρόσθεσε στην τροποποίησή του ότι οι μη αναγνωρισμένοι σύνδεσμοι δεν θα έχουν το δικαίωμα να παίρνουν εισιτήρια: δεν ίδρωσε το αυτί κανενός. Πρόβλεψε και πρόστιμα για ΜΜΕ που προκαλούν βία: δεν μπήκε κανένα. Ο δε Αυγενάκης προσπαθεί από το 2018 να βάλει τάξη στους συνδέσμους δια μέσου μιας διαδικασίας αδειοδότησης: το ότι δεν τα κατάφερε αποδεικνύεται από αυτό που είπε ο Θεοδωρικάκος ότι δηλαδή η αστυνομία βρήκε δεκάδες συνδέσμους να λειτουργούν χωρίς άδεια.
Επιτρέψτε μου να αμφιβάλω
Εκανα αυτή τη μικρή αναδρομή για να κάνω κατανοητό ότι νόμοι πάντα υπήρχαν: το θέμα και τώρα όπως και τότε θα είναι η εφαρμογή τους. Οσο για την δύναμη και την ικανότητα των ΠΑΕ να ελέγξουν το χώρο, με ρίξεις ή με συνεννόηση, ας μου επιτραπεί να αμφιβάλω.
Υπήρξε πραγματικά μια στιγμή στην Ελλάδα που λογιών λογιών πρόεδροι μπορούσαν να τα βάζουν με τα «παιδιά» ή να τα κανακεύουν για να τους ακούν. Κάποτε ο κ. Γιώργος Βαρδινογιάννης διέλυσε τα οργανωμένα κλαμπ των οπαδών του ΠΑΟ: η περίφημη «βεντέτα» των οργανωμένων του ΠΑΟ με την οικογένεια Βαρδινογιάννη ξεκινά από τα τέλη της δεκαετίας του ‘80 κι αυτή την απόφαση του καπετάνιου που ένοιωθε και ήταν τότε πανίσχυρος. Μερικά χρόνια αργότερα ο κ. Σωκράτης Κόκκαλης ως πρόεδρος του Ολυμπιακού ακολούθησε μια άλλη γραμμή: έγινε συνομιλητής των «παιδιών», τους έδωσε τηλεοπτικές εκπομπές, έβγαινε σε αυτές και τους νουθετούσε – η προτροπή του να ντυθούν όλοι καλά και να πάρουν ζακέτες πηγαίνοντας στη Γαλλία για ένα ευρωπαϊκό ματς του Ολυμπιακού έχει μείνει αξέχαστη. Οι συγκρούσεις του Βαρδινογιάννη και οι νουθεσίες του Κόκκαλη έδωσαν την εντύπωση πως οι πρόεδροι μπορούν να παρεμβαίνουν στο ζήτημα των συνδέσμων είτε έτσι, είτε αλλιώς. Αλλά αυτές οι παρεμβάσεις είχαν να κάνουν με τους χαρακτήρες των δυο ιδιοκτητών: δεν αποτελούν τρόπο προσέγγισης των οργανωμένων από το σύνολο των ΠΑΕ. Οι πιο πολλοί πρόεδροι ούτε συγκρούονται, ούτε νουθετούν: απλά φοβούνται. Οι περισσότεροι, κάθε φορά που συγκρούστηκαν με τους συνδεσμίτες έχασαν τη μάχη. Κορυφαία τέτοια παραδείγματα είναι ο Ντέμης Νικολαϊδης ως πρόεδρος της ΑΕΚ και ο Θοδωρής Ζαγοράκης ως πρόεδρος του ΠΑΟΚ. Και οι δυο σπουδαίοι αυτοί ποδοσφαιριστές ανέλαβαν τις ιστορικές ομάδες όταν αυτές βρισκόταν ένα βήμα από την οικονομική τους διάλυση. Οι οργανωμένοι τους συμπαραστάθηκαν στην αρχή – με κάθε τρόπο. Κι έγιναν εχθροί τους στη συνέχεια γιατί αυτοί δεν τους άκουγαν, δεν τους ικανοποιούσαν κτλ.
Τα «παιδιά» ήθελαν πριν μερικά χρόνια να διοικούν κανονικά τις ΠΑΕ και μερικά τα κατάφεραν. Όχι με τα καλύτερα δυστυχώς αποτελέσματα. Αλλά «παιδιά» είναι…
Αντεπίθεση σε λίγο
Να δούμε τι θα γίνει τώρα. Αυτή τη στιγμή υπάρχει ένα μούδιασμα στις τάξεις των οργανωμένων, εξαιτίας της δολοφονίας του Αλκη και των ελέγχων της αστυνομίας. Δεν θα κρατήσει πολύ. Προβλέπω σύντομα να υπάρχουν λογιών λογιών επιθέσεις στην κυβέρνηση – σίγουρα και στο Μητσοτάκη προσωπικά. Δεν ξέρω αν θα τις αντέξει. Το βέβαιο είναι πως δεν μπορείς να κρυφτείς από τα «παιδιά»…
