Εκπληξη, λέει, ο αποκλεισμός της πρωταθλήτριας Ευρώπης Ιταλίας από το μουντιάλ του Κατάρ – «έκπληξη μεγατόνων». Ναι φυσικά, αλλά μόνο για όποιον δεν γνωρίζει τους Ιταλούς – όχι για μένα. Χθες έγραφα στην εφημερίδα ότι έκπληξη θα ήταν να απέκλειαν εύκολα οι φρατέλι τη Βόρεια Μακεδονία και μάλιστα θα ήταν έκπληξη για δυο λόγους: πρώτον γιατί δεν είχαν ασχοληθεί καθόλου μαζί της – για μήνες έβλεπαν ως μπαράζ μόνο το ματς με τους Πορτογάλους. Και δεύτερον γιατί μετά την κατάκτηση του Euro έχουν μπερδευτεί σε όλα τα ματς που ήταν υποχρεωμένοι να κερδίσουν για να προκριθούν: δεν τα κατάφεραν με την Ελβετία, τη Βουλγαρία και την Ιρλανδία στο Μπέλφαστ.

Γιατί δεν τα κατάφεραν; Για πολλούς λόγους. Ο πιο σημαντικός είναι ότι δεν κατάλαβαν ποτέ τους πως κέρδισαν το Πανευρωπαϊκό το καλοκαίρι. Για την ακρίβεια θεώρησαν την κατάκτησή του αποτέλεσμα της άριστης εφαρμογής του ιταλικού τους ποδοσφαίρου: καμάρωναν γιατί με το Βέλγιο, την Ισπανία και την Αγγλία έπαιξαν άμυνα οι Κελίνιδες και οι Μπονούτσηδες. Και ξέχασαν εντελώς πως για να φτάσουν σε αυτά τα ματς χρειάστηκε να παίξουν ποδόσφαιρο πρωτοβουλίας, όχι μόνο στη φάση των ομίλων του Euro (με Τούρκους, Ελβετούς, Ουαλλούς, Αυστριακούς) αλλά και στα προκριματικά του όταν και πέρασαν πρώτοι κι αήττητοι τον όμιλο.

Καλύτερα από τους ίδιους

Το πρόβλημα των Ιταλών είναι ότι δεν έχουν καταλάβει πως το παραδοσιακό τους ποδόσφαιρο το ξέρουν όλοι και πολλοί πια το παίζουν καλύτερα από τους ίδιους: οι Βορειομακεδόνες πχ. Επαιξαν άμυνα με την ψυχή τους, γλύτωσαν σε κάμποσες φάσεις, αλλά χτύπησαν στο τέλος με τον Τραϊκόφσκι (ένα που στην Ιταλία γνωρίζουν καλά) όταν και εφόσον είχαν την ευκαιρία. Θα μπορούσαν να αποφύγουν οι Ιταλοί το κάζο; Ναι. Θα μπορούσαν να έχουν σκοράρει με τον Ιμόμπιλε ή τον Μπεράρντι ή ακόμα και με τον Ρασπαντόρι: ευκαιρίες είχαν. Θα μπορούσαν να προκριθούν για το Κατάρ; Νομίζω ποτέ: μου μοιάζει αδύνατο να μην βρεθούν στο Κατάρ ο Κριστιάνο, ο Ζότα, ο Μπρούνο Φερνάντεζ, ο Ντίαζ, ο Νούνιες και να πήγαιναν εκεί ο Φλορέντσι, ο Τονόλι, ο Μπαστόνι κι ο Ζορζίνιο που οι Ιταλοί πίστευαν πως θα πάρει τη Χρυσή Μπάλα – μάλλον για τα πέναλτι που έχασε με τους Ελβετούς. Αλλά και να συνέβαιναν τα θαύματα των θαυμάτων και να πήγαιναν στο Κατάρ οι Ιταλοί, τι νομίζετε ότι θα έκαναν; Το 2010 στη Νότιο Αφρική δεν πέρασαν τον όμιλο: είχαν αντιπάλους την Παραγουάη, την Σλοβακία και την Νέα Ζηλανδία. Το 2014 τερμάτισαν πίσω από την Κόστα Ρίκα και την Ουρουγουάη. Το 2018 δεν πήγαν καν. Δεν θα πάνε και τώρα: ομάδα για να πρωταγωνιστήσουν δεν έχουν. «Και η κατάκτηση του Euro;» θα πει κάποιος. Αυτό είναι ένα ωραίο ιταλικό παραμύθι – μια αιώνια απόδειξη πως η Εθνική μιας μεγάλης ποδοσφαιρικά χώρας μπορεί και μέσα στην παρακμή της να κάνει ένα θαύμα. Αλλά περί θαύματος πρόκειται: και μόνο ότι κέρδισαν Ισπανούς και Αγγλους στη σειρά στα πέναλτι λέει πολλά. Κάποιος καλός Θεός τους λυπήθηκε και είπε μετά τον αποκλεισμό από το μουντιάλ του 2018 να τους βοηθήσει μπας και βάλουν μυαλό, αλλά μυαλό δεν βάζουν. Κι ούτε και πρόκειται.

Ηταν αδύνατο να γλυτώσουν

Διάβαζα το πρωϊ τις αναλύσεις τους για ό,τι έπαθαν. Όπως ακριβώς είχα προβλέψει μια μέρα πριν, σήμερα βρίσκονται σε κατάσταση κατάθλιψης γιατί δεν έχουν ένοχο να του φορτώσουν την αποτυχία: η αυτοκριτική δεν είναι το φόρτε τους – ό,τι και να τους συμβαίνει πάντα πιστεύουν πως το ποδόσφαιρό τους είναι ικανό για επιτυχίες και θριάμβους, ενώ τελευταία είναι μόνο  λόγος καταστροφών.

Εγραφα πριν το ματς με τη Βόρεια Μακεδονία ότι την παραμονή του (και μόνο) άρχισαν να το φοβούνται: είχαν κάποια προβλήματα με τις ιώσεις, δεν προετοιμάστηκαν όπως ήθελαν – κυρίως όμως διαπίστωσαν αργά ότι δεν θα παίξουν με την Πορτογαλία, που είχαν στο κεφάλι τους.  Εγραφα ότι ο δεύτερος αποκλεισμός ήταν πολύ πιθανός και ότι θα τους στοιχίσει πολύ περισσότερο από εκείνο που γνώρισαν το 2018. «Τότε» έγραφα «η Ιταλία είχε πάει στα δύο ματς με τους Σουηδούς πνιγμένη από την εσωστρέφεια. Ο τότε ομοσπονδιακός προπονητής Ζανπιέρο Βεντούρα είχε ολόκληρη τη χώρα εναντίον του, μόνο και μόνο γιατί η Ιταλία δεν είχε προκριθεί από τον όμιλο στον οποίο βρισκόταν. Η ίδια η παρουσία της στα μπαράζ συνιστούσε ένα είδος αποτυχίας. Τώρα οι Ιταλοί είναι πρωταθλητές Ευρώπης. Ο Ρομπέρτο Μαντσίνι παραμένει ένας από τους πιο δημοφιλείς ανθρώπους του ιταλικού ποδοσφαίρου. Οι παίκτες που έβγαλαν στους δρόμους τους Ιταλούς το περασμένο καλοκαίρι, μετά την ηρωική κατάκτηση του Εuro2020, εξακολουθούν να είναι τα αγαπημένα παιδιά της χώρας: αν μοιάζουν πνιγμένοι από την ανασφάλεια πριν το ματς με τα ορφανά του Πάντεφ είναι γιατί δεν έχουν καταλάβει πως έμπλεξαν: γνωρίζοντας τους Ιταλούς», έγραφα, «αυτό είναι για αυτούς ό,τι χειρότερο. Μοιάζει αδύνατο να γλυτώσουν».  

Το κάνουν σπάνια

Μετά την αποτυχία του 2018 δούλεψαν αρκετά μεθοδικά με ορίζοντα το Euro2020. Εμπιστεύτηκαν απόλυτα ένα προπονητή: το κάνουν σπάνια. Ετρεξαν ως Εθνική ομάδα ένα μεγάλο σερί από νίκες, έβγαλαν και μερικούς καλούς παίκτες: ο Κιέζα τους έλειψε πολύ, άλλον τέτοιο δεν έχουν. Αλλά μετά την κατάκτηση του Euro επανήρθε στο προσκήνιο κάθε τους ελάττωμα: ξαναείδαμε την παραδοσιακή τους έπαρση, τη λογική τους που λέει ότι «κάθε ματς μια ιταλική ομάδα μπορεί να το κερδίζει 1-0», την αδυναμία τους να καταλάβουν πως το υπερτιμημένο τους πρωτάθλημα δεν βγάζει ποδοσφαιριστές μεγάλου επιπέδου, όπως κάποτε και πως οι λίγοι που προοδεύουν δεν συγκρίνονται με τα αστέρια των άλλων.

Η κατάκτηση του Euro ήταν μια μεγάλη αντίδραση, αλλά με τις αντιδράσεις δεν αποκτάς συνέχεια και σταθερότητα και τα προκριματικά αυτά θέλουν. Στον καιρό μας, όταν είσαι μεγάλη ομάδα κι όλοι σχεδόν κατεβαίνουν στο γήπεδο για να σε περιμένουν και να αμυνθούν, χρειάζεσαι καλό επιθετικό παιγνίδι και φυσικά προσωπικότητες. Κι όλα αυτά τα έχεις είτε όταν την ομάδα σου στελεχώνουν παίκτες που αγωνίζονται σε μεγάλα πρωταθλήματα (όπως συμβαίνει με τους Γάλλους, τους Αγγλους, τους Πορτογάλους πχ), είτε αν έχεις ομάδες που στις ευρωπαϊκές διοργανώσεις σπέρνουν τον τρόμο (όπως κάποτε η Γιουβέντους, η Ιντερ και η Μίλαν πχ), είτε αν έχεις ένα ξεκάθαρο επιθετικό παιγνίδι και σε αυτό μπορείς να βασιστείς (όπως συμβαίνει σήμερα με τους Ισπανούς, τους Γερμανούς, τους Βέλγους κτλ). Τι από όλα αυτά έχουν οι Ιταλοί; Νομίζω τίποτα. Από τους έντεκα που ξεκίνησαν το ματς με τους Βορειομακεδόνες στο εξωτερικό παίζουν τρεις: ο Ντανορούμα (που δεν είναι καν βασικός στην Παρί), ο Ζορζίνιο κι ο Βεράτι που στις ομάδες που αγωνίζονται τρέχουν για άλλους. Στους προημιτελικούς του Τσάμπιονς λιγκ δεν έχουν ομάδα για δεύτερη σερί χρονιά και στο Γιουρόπα λιγκ έσωσε τη χώρα η Αταλάντα που Ιταλούς έχει δυο – τρεις. Κι όσο για προσωπικότητες ας μην μιλήσουμε καλύτερα: ο Μαντσίνι έστειλε στο γήπεδο τον Κιελίνι στο 85΄γιατί το έβλεπε το κακό να πλησιάζει. Και οι ιταλικές εφημερίδες του κάνουν κριτική γιατί δεν χρησιμοποίησε τον Τζανιόλο και τον Τζακάνι: γελάει ο κόσμος.

Αν δεν, δεν...

Ο κόσμος βέβαια έχει στο μυαλό του μεγάλες Ιταλίες που του πρόσφεραν στα μουντιάλ σπουδαίες βραδιές: το κατανοώ. Αλλά οι καιροί αλλάζουν και πρέπει και οι ομάδες να προσαρμόζονται στο σήμερα. Αν δεν βάζεις γκολ στο μοντέρνο ποδόσφαιρο δεν πας πουθενά. Τουλάχιστον δεν πας στο μουντιάλ. Για δεύτερη σερί φορά θα το δεις από το σπίτι. Και θα τα χεις με τον Μαντσίνι που το μόνο κακό που έκανε είναι ότι κερδίζοντας το Euro σε έκανε να πιστεύεις πως η κρίση του ιταλικού ποδοσφαίρου τελείωσε, ενώ είναι μεγαλύτερη από ποτέ…