Η ατάκα είναι του Χάρι Κλιν και ήταν από αυτές που αγαπάω. Κάποτε, περιγράφοντας ένα εκλογικό αποτέλεσμα, είχε πει ότι «εβγήκαν όλοι νικητές και ‘χασαν όλοι οι άλλοι». Αν ζούσε, μπορεί να έλεγε ότι χθες βράδυ «εβγήκαν όλοι χαμένοι και νίκησαν όλοι οι άλλοι». Οι ευρωεκλογές, όταν γίνονται μετά από εθνικές εκλογές και με τις επόμενες εθνικές εκλογές μακριά, αφήνουν παραδοσιακά το δικαίωμα σε όλους να πουν «κερδίσαμε». Αλλά όχι χθες. Χθες κανείς από τα μεγάλα κόμματα δεν μπορεί να πανηγυρίζει. Μπορούν να πανηγυρίζουν όσοι ακριβώς επειδή έχουν συμπαγής εκλογικό σώμα ψηφοφόρων επηρεάστηκαν λιγότερο από την αποχή και είχαν μια άνοδο: το ΚΚΕ, η Νίκη, το κόμμα της Ζωής Κωνσταντοπούλου. Τα πιο μεγάλα κόμματα πλήρωσαν την αποχή μένοντας μακριά από το στόχο τους. Πράγμα που έκανε την εκλογική βραδιά στα κανάλια απολαυστική.

Δεν υπήρχε λόγος

Ομολογώ ότι υπήρξα πλήρης αδιάφορος για την προεκλογική περίοδο των ευρωεκλογών γιατί δεν θα μπορούσαν ποτέ να έχουν ως συνέπεια κάτι εντυπωσιακό – μια προκήρυξη πρώιμων εκλογών πχ όπως στην Γαλλία. Ο λόγος που αυτό συμβαίνει είναι πολύ απλός: όσες απώλειες κι αν είχε η ΝΔ (που φαινόταν πως θα είχε) τα κόμματα της αντιπολίτευσης δεν έχουν αυτή την στιγμή εναλλακτική πρόταση εξουσίας, ούτε και πείθουν πως έχουν λύσεις για πρακτικά προβλήματα όπως η ακρίβεια, η ασφάλεια, η βελτίωση των δομών υγείας, η κλιματική αλλαγή και οι συνέπειές της κτλ. Κι αφού δεν έχουν σοβαρές προτάσεις, όποιο κι αν ήταν το αποτέλεσμα ο Κυριάκος Μητσοτάκης δεν έχει να φοβηθεί τίποτα. Αυτός νομίζω ήταν κι ένας λόγος της τεράστια αποχής. Ο κόσμος δεν πήγε να ψηφίσει γιατί δεν έβλεπε το λόγο. Σαφώς και είναι σημαντικό ότι κάποιοι άνθρωποι που θα εκλεγούν θα λύσουν τα οικονομικά τους προβλήματα ζώντας στις Βρυξέλλες. Αλλά δεν είναι λόγος και να μην πάει για μπάνιο όποιος έχει την δυνατότητα.

Ψήφισαν τον «κανένα»

Οι λόγοι της αποχής θα έπρεπε να είναι το πρώτο που να προβληματίζει τα πολιτικά κόμματα – και τα κόμματα εξουσία και τα υπόλοιπα. Στις δημοσκοπήσεις, στην ερώτηση «ποιος είναι ο καταλληλότερος πρωθυπουργός;» η απάντηση είναι πολύ συχνά «ο κανένας». Η αποχή μετουσίωσε σε πολιτική πράξη ακριβώς αυτή την απάντηση: όσοι πιστεύουν στον κανένα, ψήφισαν τον κανένα. Στις παραλίες κυρίως. Το γεγονός ότι υπάρχει πολύς κόσμος που δεν είναι καθόλου ευχαριστημένος από όσα βλέπει να γίνονται, δεν χρειαζόμασταν εκλογές για να το καταλάβουμε: αρκούσαν οι δημοσκοπήσεις. Μπορεί στα νούμερα να έπεσαν έξω πάλι οι δημοσκόποι (παρά τις αποκλείσεις των τεσσάρων μονάδων που έδωσαν στα exit poll) αλλά για την αποχή μας είχαν προειδοποιήσει. Όχι ότι χρειάζονταν οι δημοσκόποι: στις προεκλογικές συγκεντρώσεις τις προηγούμενης εβδομάδας ο κόσμος ήταν τόσο λίγος που καλά καλά δεν έκλεισε η πάνω πλευρά της Πλατείας Συντάγματος. Οσο για τα νούμερα των τηλεοπτικών εκπομπών που φιλοξένησαν υποψήφιους την περασμένη εβδομάδα ήταν τόσο μικρά που οι περίφημες «διακαναλικές συνεντεύξεις» μεταδόθηκαν στις 2 το πρωί μαζί με το τηλεμάρκετινγκ. Κινδυνεύει η δημοκρατία από την αποχή; Σοβαροί να είμαστε. Για να πας να ψηφίσεις αυτή τη φορά έπρεπε να έχεις ειδικούς λόγους. Να είσαι θυμωμένος και να θες να στείλεις ένα μήνυμα στον Μητσοτάκη. Η να νιώθεις κομματικός οπαδός και να πας για λόγους κομματικού πατριωτισμού. Η έστω για να συμπαρασταθείς σε όποιον πάλευε να εκλεγεί.

Λιγοστεύουν διαρκώς

Ο κομματικός πατριωτισμός διαμόρφωσε αυτά τα αποτελέσματα σε συνδυασμό με μια κάποια δεξιά απογοήτευση: τίποτα άλλο. Η ΝΔ πήρε 28% γιατί έχει την πιο μεγάλη βάση. Πήγαν να την στηρίξουν οι κατά κάποιο τρόπο ορκισμένοι ψηφοφόροι της – το έκαναν κομμάτι άκεφα, αλλά το έκαναν. Ένα μεγάλο μέρος μη παραδοσιακών ψηφοφόρων της, που έβγαλαν τον Μητσοτάκη πρωθυπουργό αρχικά για το 2019 να τιμωρήσουν τον Αλέξη Τσίπρα, και μετά γιατί δεν υπήρχε άλλος, πήγαν για μπάνιο. Συνέβη και στις διπλές εκλογές του 2023: την δεύτερη Κυριακή που το αποτέλεσμα είχε κριθεί πάλι αρκετοί που είχαν ψηφίσει Μητσοτάκη την πρώτη δεν πήγαν. Κάποιοι άλλοι πήγαν και ψήφισαν δεξιότερα, αλλά δεν μου μοιάζουν και πολλοί.

Παρά την χαρά του Βορίδη ή του Αδωνη Γεωργιάδη για την άνοδο της ακροδεξιάς τίποτα ιδιαιτέρως θεαματικό δεν καταγράφεται. Το κομμάτι δεξιότερα της δεξιάς πήρε στις προηγούμενες εθνικές εκλογές 15,5% και είχαν ψηφίσει δυο εκατομμύρια άνθρωποι παραπάνω. Τώρα το ποσοστό του ίδιου χώρου είναι γύρω στο 18,5: η άνοδος είναι ελάχιστη και δεν έχει να κάνει με απόλυτους ψήφους, αλλά με την μειωμένη προσέλευση. Δεν κατέβηκαν οι Σπαρτιάτες και το ποσοστό τους το πήρε ο Βελόπουλος και το κόμμα της Λατινοπούλου: οι τρεις μονάδες ανόδου του χώρου είναι μια άνοδος σαν αυτή που είχε το ΚΚΕ που πήγε από το 5,3% που είχε στις ευρωεκλογές του 2018 στο χθεσινό 9.3%. Τι άλλο είδαμε; Το πώς οι κομματικοί πατριώτες του ΣΥΡΙΖΑ: λιγοστεύουν διαρκώς. Το κάτω από 15% στέλνει τον ΣΥΡΙΖΑ στο 2012 περίπου. Αν σκεφτείς ότι από τότε πέρασαν ένα σωρό εκλογικές αναμετρήσεις, σε μερικές από τις οποίες ο ΣΥΡΙΖΑ ξεπερνούσε το 30%, το χθεσινό ποσοστό είναι πολύ μικρό και δεν αποτελεί επιτυχία του Στέφανου Κασσελάκη που μονοπώλησε ποικιλοτρόπως την προεκλογική περίοδο. Δεν μου έκανε εντύπωση, αν και περίμενα πιο μεγάλο ποσοστό: απλά αποδείχτηκε πως τα ριαλίτυ δεν κάνουν πια τις τηλεθεάσεις που έκαναν άλλες εποχές. Βέβαια στο χέρι του Κασσελάκη είναι να αποδείξει ότι κάνω λάθος: να πάει πχ στο Survivor και να κάνει θραύση. Στην πολιτική είναι αδύνατο να δημιουργήσει ρεύμα: κατάφερε σε καμιά εικοσαριά νομούς ο ΣΥΡΙΖΑ να είναι πίσω από το ΠΑΣΟΚ. Το οποίο κι αυτό δεν μπορεί να πανηγυρίζει παρά την άνοδο του ποσοστού του και την οριακή αύξηση των ψήφων του: το να μην μπορείς να περάσεις τον ΣΥΡΙΖΑ του Κασσελάκη είναι σαν να τρέχεις μόνος σου και να βγεις δεύτερος. Για την ακρίβεια τρίτος.

Σαν να μην έγιναν ποτέ

Θαύμασα την προσπάθεια όλων στην τηλεόραση να εμφανίσουν πενιχρά αποτελέσματα ως επιτυχίες. Από σήμερα πιστεύω πως θα κάνουν όλα τα κόμματα σαν να μην έγιναν οι ευρωεκλογές. Το πρόβλημα θα το βρουν μπροστά τους γιατί ένα κακό αποτέλεσμα είναι στην πολιτική κάτι σαν γάγγραινα. Θέλει θεραπεία, αλλά αυτή δεν είναι εύκολη. Αν η πληγή μεγαλώσει κι άλλο σε σακατεύει: αυτό μπορεί να το πάθει εύκολα η κυβέρνηση αν αρχίσει να πιστεύει πως το πρόβλημα δεν είναι η αδυναμία της να κάνει καλύτερη την ζωή των ανθρώπων, αλλά ότι δημιούργησε παράπονα στα δεξιά της. Ο ευκολότερος τρόπος να πάρει την κάτω βόλτα είναι μια δεξιά στροφή. Για την αντιπολίτευση το πρόβλημα είναι σταθερά ίδιο τα πέντε τελευταία χρόνια: αν δεν έχεις κάποιον που να μοιάζει με πρωθυπουργό, είναι αδύνατον να σε ψηφίσει όποιος πιστεύει πως μια χώρα χρειάζεται ένα τέτοιο. Στις εθνικές εκλογές αυτός που αυτό το πιστεύει δεν πάει για μπάνιο: πάει και ψηφίζει. Δύσκολα όπως χθες αποδείχτηκε και τον Κασσελάκη και τον Ανδρουλάκη. Αλλά κι αυτό το ξέραμε….