Μετά από περίπου δυο χρόνια ο Τομ Κρουζ επέτρεψε να ολοκληρώσει την τελευταία Επικίνδυνη Αποστολή του – χαράς ευαγγέλια για τους funs του Ηθαν Χαντ και των πάντα χορταστικών του περιπετειών. Ο ελληνικός τίτλος του Mission Impossible είναι κομμάτι λανθασμένος: το σωστό είναι να αποκαλείται και η τηλεοπτική σειρά με την οποία όλα άρχισαν και οι ταινίες που ελάχιστα σε αυτή στηρίχτηκαν «Αδύνατη Αποστολή». Στην συγκεκριμένη περίπτωση μου φαίνεται πως ο Τομ Κρουζ έχει αναλάβει προσωπικά την αδύναμη αποστολή να σώσει το σινεμά. Το «Mission Impossible: Εσχάτη Τιμωρία» έφτασε ως ένα είδος φιλιού της ζωής για τις αίθουσες: την προηγούμενη εβδομάδα, παρά το κάπως πρώιμο άνοιγμα των θερινών σινεμά είχαν κοπεί πανελληνίως μόλις 48 χιλιάδες εισιτήρια. Πιο κάτω δεν πάει.

Πως διάβολο αντέχει;

Ο Τομ Κρουζ που έχει περάσει τα 60 μοιάζει να έχει πάρει την αποστολή της σωτηρίας του σινεμά σχεδόν προσωπικά. Όταν έβγαλε πριν μερικά χρόνια το δεύτερο Top Gun είχε απευθύνει και μήνυμα αγάπης προς τους θεατές και ειδικά τους πιστούς της αίθουσας πριν η ταινία αρχίσει. Τώρα κάτι τέτοιο δεν υπάρχει: υπάρχει όμως ένα είδος πρότασης για την σωτηρία του κινηματογράφου ως τρόπου λαϊκής ψυχαγωγίας. Η τελευταία Επικίνδυνη Αποστολή δείχνει ότι ο Τομ Κρουζ και οι συμπαραγωγοί του πιστεύουν πως η λύση απέναντι στην κρίση του σινεμά που δημιουργούν οι τηλεοπτικές πλατφόρμες αλλάζοντας την οικιακή μας ψυχαγωγία μπορεί να είναι μόνο το τεράστιο θέαμα. Ο,τι υπάρχει στο φινάλε (;) της σειράς είναι αληθινά υπερβολικό: τίμια κινηματογραφικά υπερβολικό (καθώς δεν είναι τα σπέσιαλ εφέ που κυριαρχούν) αλλά υπερβολικό πέραν πάσης αμφιβολίας.

Είχαμε αφήσει τον Τομ Κρουζ να πηδάει στο κενό και να προσγειώνεται σε τρένα κτλ κτλ. Όλα όσα είχαμε δει προ διετίας εδώ μοιάζουν κολπάκια βοηθού φακίρη: οι αποστολές και οι διαδοχικές προσπάθειες σωτηρίας του κόσμου από την Οντότητα (ένα είδος τεχνητής νοημοσύνης που για λόγους αυστηρά προσωπικούς και ακατανόητους έχει αποφασίσει να καταστρέψει τον κόσμο) είναι πλέον πραγματικά αδύνατες – impossible. Θα λεγα αδύνατες ακόμα και να τις σκεφτείς.

Με βάση ένα προσχηματικό σενάριο, όπου ανακατεύονται τα πάντα, ο Τομ Κρουζ φλερτάροντας με το ρόλο του Τζέιμς Μποντ (στην version που τον είχαμε δει από τον Πιρς Μπρόσναν, την πιο αμερικάνικη) καταλήγει όχι απλά action ήρωας αλλά σούπερ ήρωας κανονικός. Με λίγο πιο μακρύ μαλλάκι, ώστε να κρύψει με μια κουρτινούλα τα χρονάκια που έχουν περάσει, ο Τομ Κρουζ κάνει πράγματα που από ένα σημείο κι έπειτα σε κάνουν να αναρωτιέσαι πως αντέχει. Φυσικά δεν έχει πέσει στα παγωμένα νερά της Ανταρκτικής γιατί θα είχε πεθάνει από υποθερμία στο δίλεπτο, αλλά οι μέσα στο νερό σκηνές είναι τόσο σκληρές που σε κάνουν να πιστεύεις πως είναι έτοιμος να υπηρετήσει στα ΛΟΚ βατραχάνθρωπος. Είναι τόσα πολλά – και κυρίως τόσο εξωφρενικά δύσκολα – αυτά που κάνει που όταν απλώς ανεβαίνει σε ένα αεροπλάνο που πετάει, αφού προηγουμένως έχει κρεμαστεί από τις ρόδες του, το πράγμα δεν σου μοιάζει καν υπερβολικό: το έχουν κάνει κι άλλοι, σιγά μην δεν μπορούσε να το κάνει ο Χαντ έστω και στα 60 του.

Όλα αλλάζουν, όλα επικίνδυνα

Η εξέλιξη των Επικίνδυνων Αποστολών νομίζω πως είναι κάτι μοναδικό στην ιστορία του αμερικάνικου κινηματογράφου. Σε όλες τις κινηματογραφικές σειρές υπάρχουν αλλαγές ακόμα και στους χαρακτήρες – πόσο μάλλον στην ίδια την δράση. Ο Μποντ κάθε φορά που αλλάζει ο ερμηνευτής του αλλάζει και ύφος. Ο Ράμπο ήταν άλλος στην πρώτη ταινία της σειράς κι άλλος στις επόμενες. Οι Fast end Furious ξεκίνησαν ως χιουμορίστες «κοντράκιδες» των δρόμων και μετά από δέκα (ή δώδεκα;) ταινίες έφτασαν μέχρι το διάστημα. Ο Τζέισον Μπορν το μόνο που σταθερά θυμάται είναι πώς να δέρνει – όλα τα άλλα αλλάζουν. Τίποτα όμως δεν είναι τόσο διαφορετικό όσο οι Επικίνδυνες Αποστολές.

Μεταξύ της τηλεοπτικής σειράς και της πρώτης κιόλας κινηματογραφικής ταινίας υπήρχαν δυο μόνο πράγματα ίδια: οι μάσκες και το ότι «το μήνυμα θα καταστραφεί αμέσως». Αλλά η σειρά άλλαξε και εντός της ίδιας της εξέλιξής της: και αισθητικά και σεναριακά. Το πρώτο Mission Impossible το 1996 ήταν μια διεκπαιρεωτική αλλά άκρως επαγγελματική δουλειά του Μπράιν Ντε Πάλμα με κανονικούς σεναριογράφους όπως ο Ντέιβιντ Κεπ, που μας έχει δώσει το Carlito’s Way και o μεγάλος Ρόμπερτ Τάουνι σεναρίστας της καταπληκτικής Τσάιναταουν. Στο δεύτερο δόθηκε η δουλειά σε ένα αληθινό σκηνοθέτη ταινιών δράσης όπως είναι ο μεγάλος Τζον Χου. Το τρίτο, τον καιρό που το Lost μεσουρανούσε, του έδωσε υπόσταση ο Τζέι Τζέι Αμπρααμς και το συνεργείο του (Αλεξ Κουρτσμπαν, Ρομπέρτο Ορτσι κτλ). Για το τέταρτο, όταν πλέον όλοι είχαν καταλάβει πως όλα πρέπει να γίνουν όλο και λιγότερο αληθοφανή επιστρατεύτηκε ένας σκηνοθέτης ταινιών κινουμένων σχεδίων όπως ο Μπραντ Μπερντ και φυσικά η ταινία έσκισε: Το Mission Impossible: Πρωτόκολλο Φλαντασμα είναι η Επικίνδυνη Αποστολή με τα αναλογικά περισσότερα έσοδα μέχρι και σήμερα. Και μετά; Μετά επιστρατεύτηκε από τον παραγωγό Τομ Κρουζ ο Κρίστοφερ Μακουάρι: τον είχε προφανώς εντυπωσιάσει ως σεναριογράφος στους Συνήθεις Υποπτους και τον έκανε κάτι σαν alter ego του. Και είναι αληθινά παράξενο πως ένας τόσο καλός σεναριογράφος έφτασε να γίνει ένας σκηνοθέτης ταινιών χωρίς σενάριο. Οπου σενάριο είναι απλά το απίθανο εύρημα για την δημιουργία μιας ακόμα σκηνής που την βλέπεις και λες «τι σκέφτηκαν οι άνθρωποι».

Αναζητείται ψυχή, φαντασία υπάρχει

Δεν μπορεί να γίνει κριτική για αυτού του είδους τις ταινίες. Η τελευταία Επικίνδυνη Αποστολή είναι πιο εξωφρενική, πιο υπερβολική, πιο γεμάτη δράση και πιο φαντασμαγορική από όλες τις προηγούμενες – με κάποιες προκύπτει και μια σύνδεση ώστε να μην ξεχνάμε ότι για ταινία πρόκειται. Μπορείς επίσης, αν είσαι αρκετά επιεικής, να πεις και ότι το γεγονός ότι είναι έτσι φτιαγμένη ώστε να σου επιτρέπει να την δεις χωρίς να έχεις δει απαραίτητα την προηγούμενη ταινία της οποίας αποτελεί συνέχεια αξίζει ένα μπράβο. Αλλά αυτά είναι για το Χόλλυγουντ μάλλον εύκολα: εδώ έχουν κάνει τον Τομ Κρουζ να μοιάζει 40 χρονών – ίσως και πιο μικρός.

Βέβαια κι αυτό δεν είναι πια δύσκολο. Το δύσκολο είναι να ξαναφέρεις το σινεμά στη δεκαετία του 90 όταν οι Επικίνδυνες Αποστολές ξεκίνησαν κι όταν ο κόσμος γέμισε τις αίθουσες. Κι αυτό το Mission Impossible λογικά θα σπάσει ταμεία. Αλλά για να σωθεί το σινεμά χρειάζεται πολλά άλλα. Το σινεμά είναι όπως ο έρωτας: θέλει ψυχή και φαντασία. Εδώ φαντασία υπάρχει ατελείωτη και ψυχή λίγη. Και έτσι όλο καταντά μια τυπική διαδικασία.