Τις προάλλες είχα γράψει εδώ το γιατί ο Γιάννης Αντετοκούνμπο και η Μαρία Σάκκαρη κέρδισαν δικαίως, κατά τη γνώμη μου, τα βραβεία του καλύτερου αθλητή και της καλύτερης αθλήτριας της χρονιάς στη χώρα μας. Υπήρξαν αντιρρήσεις για το Γιάννη, που εκφράστηκαν κόσμια. Πολλοί θεωρούν ότι στη θέση του θα πρεπε να είναι ο Μίλτος Τέλντογλου – συντάχθηκαν δηλαδή με τη γραμμή της Κατερίνας Στεφανίδη. Τη βράβευση της Σάκκαρη την θεωρούν σχεδόν όλοι περισσότερο δίκαιη γιατί τη χρονιά που έφυγε εκτοξεύτηκε στο νούμερο έξι της παγκόσμια κατάταξης του τένις κι αγωνίστηκε στα ημιτελικά του Ρολάν Γκαρός και του USA Open – έκανε δηλαδή πράγματα που στην ιστορία του ελληνικού τένις δεν μπορούσε να τα ονειρευτεί ποτέ αθλήτρια. Ωστόσο – και μολονότι εξακολουθώ να πιστεύω πως οι δυο πρωταγωνιστές δικαίως κέρδισαν τα βραβεία των αθλητικών συντακτών και τα χειροκροτήματα του μεγάλο κοινού, στην ανασκόπηση της χρονιάς θα λέγα πως υπάρχει μια άλλη αθλήτρια που έβαλε σε αυτή τη σφραγίδα της. Αναφέρομαι στη Σοφία Μπεκατώρου που ακριβώς 11 μήνες πριν δίνοντας την γνωστή συνέντευξη στην οποία μίλησε για κακοποιήσεις, σπάζοντας την σιωπή της, προκάλεσε ένα αληθινό σεισμό στην ίδια την ελληνική κοινωνία. Κοντά στο Γιάννη και στη Σάκκαρη και ίσως πιο πάνω από αυτούς, βάζω την Σοφία. Κυρίως γιατί υπήρξε η απόλυτη πρωταγωνίστρια μιας διδακτικής ιστορίας.
Δυνατοί και άγνωστοι
Αγαπάμε τους αθλητές όταν τους βλέπουμε ακμαίους και δυνατούς να δίνουν τις μάχες τους. Σπανίως μας ενδιαφέρει τι έχουν περάσει μέχρι να φτάσουν να διεκδικούν διακρίσεις και μετάλλια. Ελάχιστα μας ενδιαφέρουν οι συνθήκες προπόνησης, οι δυσκολίες τους, οι πίκρες και οι προηγούμενες απογοητεύσεις τους – και κακώς. Ποτέ σχεδόν δεν μας νοιάζει να μάθουμε ποιοι πραγματικά είναι οι αθλητές, τι πέρασαν μέχρι να φτάσουν στη χρυσή στιγμή της δόξας τους, ποιες ήταν οι θυσίες τους, οι φόβοι που νίκησαν και οι ανασφάλειες με τις οποίες έπρεπε να αναμετρηθούν. Οσο σκληρό κι αν είναι αυτό δημιουργεί μια παράξενη σύμβαση δικαιοσύνης: η άγνοια δεν ανοίγουν την πίσω πόρτα στο συναισθηματισμού και η κρίση μας, δηλαδή η απόλαυση της επιτυχίας, αφορά μόνο το γεγονός, δηλαδή το κατόρθωμα.
Ο αθλητής είναι συνήθως ένας μεγάλος άγνωστος – αυτός που πρέπει να κερδίσει την προσοχή μας μόνο χάρη στα προσόντα, τα ρεκόρ και τη δεξιότητα του, καλά καλά σαν να μην είναι ένας κανονικός άνθρωπος, αλλά ένας σούπερ ήρωας. Ώσπου έρχεται η Μπεκατώρου και μας θυμίζει ότι ακόμα και πίσω από την λαμπερή καριέρα μιας Ολυμπιονίκη μπορεί να κρύβονται πολλά και θλιβερά που κανείς δεν φανταζόταν. Και με την τόλμη και το θάρρος της γίνεται σύμβολο: οδηγεί πολλές γυναίκες στο να αφηγηθούν προσωπικές ιστορίες που σόκαραν. Όχι για την θλίψη που προκάλεσαν, αλλά για την αλήθεια τους.
Θεμέλια στο #MeToo
Από πολλούς η Σοφία Μπεκατώρου θεωρήθηκε ως αυτή που έβαλε τα θεμέλια για την ύπαρξη του κινήματος #MeToo και στην Ελλάδα. Σαφώς και συνέβη κάτι τέτοιο όμως η ιδιαιτερότητα αυτής της ιστορίας είναι ότι η Μπεκατώρου είναι πρώην πρωταθλήτρια – κι αυτό δεν είναι τυχαίο. Στην Αμερική τις καταγγελίες ξεκίνησαν δημοσιογράφοι με τηλεοπτική καριέρα, που τους επέτρεπε να χειριστούν τα ΜΜΕ και ηθοποιοί που κουβαλούσαν τη δύναμη της φήμης τους. Κάτι ανάλογο συνέβη και στις ευρωπαϊκές χώρες όπου υπήρξαν καταγγελίες: το #meToo έμοιαζε με μια υπόθεση ξεκαθαρίσματος λογαριασμών στη σόουμπιζ – ήταν και είναι ο τρόπος άμυνας των γυναικών απέναντι στην ανδρική επιθετικότητα που στο χώρο θεωρούταν περίπου δεδομένη. Στην Ελλάδα, όμως, αυτή που μπήκε μπροστά ήταν μια αθλήτρια και μάλιστα Ολυμπιονίκης. Δεν μου έκανε εντύπωση: μόνο κάποια που έχει αναμετρηθεί με αληθινές δυσκολίες θα μπορούσε να βρει τη δύναμη να τσαλακώσει το είναι της βγάζοντας στη δημοσιότητα ιστορίες θαμμένες στα εσώψυχά της κι αυτό στην Ελλάδα θα μπορούσε να το κάνει πρώτη μόνο μια μεγάλη αθλήτρια.
Η Μπεκατώρου βρήκε δύναμη: πρόκειται για μια δύναμη που εξασφαλίζει αντοχή – την αντοχή να κλείσεις τα αυτιά σου σε στημένες επικρίσεις, την αντοχή να μην ακούς όσους σε κατηγορούν ότι πρόδωσες το σπορ που σε έκανε σπουδαία, την αντοχή να αντέξεις σε χτυπήματα που θα δεχτείς γιατί βγήκες μπροστά. Αυτό το τελευταίο άλλωστε κάνει κάθε πρωταθλητής: μαθαίνει να αντέχει.
Πληρότητα και ευτυχία
Πριν τα ρεκόρ, τις νίκες, την καταξίωση, το θρίαμβο υπάρχει στην καρδιά του πρωταθλητή, ως γκάζι, η θέληση να ξεχωρίσεις, η όρεξη να δείξεις τι μπορείς, η διάθεση να πρωταγωνιστήσεις – χωρίς μάλιστα να υπάρχει καμία απολύτως εγγύηση ότι θα τα καταφέρεις. Η Σοφία Μπεκατώρου σημάδεψε το 2021 ως αθλήτρια και πρωταθλήτρια. Δηλαδή ως άνθρωπος χαρισματικός, σπάνιος, άφοβος, ικανός να αναμετρηθεί με επικρίσεις, ερωτηματικά, απορίες, αλλά και συμβάσεις. Είμαι βέβαιος πως πολλοί στον κύκλο της θα τη ρώτησαν τι τα θέλει όλα αυτά. Δεν ξέρω τι ακριβώς απάντησε. Αλλά είναι βέβαιο ότι την ίδια ακριβώς απάντηση θα έδωσε πολλά χρόνια πριν στην ίδια ακριβώς ερώτηση, όταν δηλαδή αποφάσισε να γίνει πρωταθλήτρια στην Ιστιοπλοΐα, αντί να χαίρεται τη ζωή της ανέμελα, όπως συμμαθήτριες και φίλες. Στην ερώτηση «τι τα θες όλα αυτά» η Μπεκατώρου απάντησε και τότε όπως και τώρα: με τη στάση της ζωής της – μια στάση σπάνια που βασίστηκε όχι στην ανάγκη για πρωτιά (δηλαδή και για επίδειξη), αλλά στην ανάγκη για μια νίκη μοναδική από αυτές που χαρίζουν μια πληρότητα. Ισως χαρίζουν και την ευτυχία που φέρνει η αίσθηση της συμμετοχής σε κάτι αληθινά σημαντικό.
Ψηφοφορίες για το εφήμερο
Κανείς σύνδεσμος αθλητικών συντακτών δεν θα βράβευε ποτέ την Μπεκατώρου. Εχει σταματήσει χρόνια τώρα να φέρνει διακρίσεις, δεν είναι αυτό που λέμε ενεργή αθλήτρια, δεν είχε μέσα στη χρονιά επιδόσεις και δεν κέρδισε μετάλλια: οι αθλητικοί συντάκτες (και όσοι άλλοι παίρνουν μέρος σε ψηφοφορίες κάνοντας παράλληλα και ανασκοπήσεις) στέκονται πάντα στο εφήμερο. Ενδιαφέρονται για αυτό που έγινε φέτος, ψηφίζουν για τα θαυμαστά που είδαν τα μάτια τους, επιβραβεύουν όποιον και όποια έχει να επιδείξει νίκες. Και πιθανότατα καλά κάνουν: οι δημοσιογραφία και η αθλητικογραφία μας υπηρετούν την Τέχνη του εφήμερου – υπάρχουν για να εξυπηρετούν την ανάγκη μιας ενημέρωσης, ίσως και τον σχολιασμό της. Στην περίπτωση της Μπεκατώρου είχαμε φέτος κάτι πολύ μεγαλύτερο: ένα ανθρώπινο μάθημα πρωταθλητισμού – όπου ο πρωταθλητισμός δεν είχε να κάνει με τίτλους και διακρίσεις, αλλά με την ίδια τη δύναμη της καρδιάς.
Η Μπεκατώρου βγήκε μπροστά για να βοηθήσει πολλές άλλες γυναίκες να μιλήσουν. Δύσκολα θα το είχε κάνει αν δεν ήταν αθλήτρια, δηλαδή άνθρωπος συνηθισμένος στο να παλεύει να ξεπεράσει τον εαυτό του. Κυρίως όμως ό,τι έκανε το έκανε ως πρωταθλήτρια. Δηλαδή ως μια ηρωϊδα, που έχει ένα μεγάλο στόχο και τον υπηρετεί με όλη της τη δύναμη – χωρίς συμβιβασμούς, χωρίς φόβους, χωρίς φρένο, αλλά μόνο γκαζώνοντας. Αυτή τη φορά δεν υπήρχε ο αέρας στα πανιά της, αλλά η δύναμη της δικής της αξιοπρέπειας. Σε κάθε περίπτωση ο θρίαμβός της μέσα στη χρονιά ήταν κάτι χωρίς προηγούμενο…
(Νέα Σαββατοκύριακο, Δεκέμβριος του 2021)
