Στις χθεσινές αυτοδιοικητικές εκλογές καταγράφεται το εξής παράδοξο: ενώ οι στατιστικολόγοι καταγράφουν ένα τεράστιο ποσοστό πολιτευτών, που φτάνει στο 2% του εκλογικού σώματος, η συμμετοχή ήταν σχετικά μικρή. Σε κάποιους μεγάλους δήμους μάλιστα, όπως της Αθήνας, η μικρότερη που υπήρξε ποτέ. Μέσα στα πολλά παράξενα των καιρών μας υπάρχει κι αυτό: ο νεοέλληνας θέλει να αναλάβει αξιώματα, αλλά όχι απαραίτητα και να ψηφίσει! Γιατί συμβαίνει αυτό; Μια εξήγηση την δίνει μια πρόσφατη έρευνα του ΚΕΦΙΜ που επισημαίνει δυο πράγματα: Το πρώτο είναι ότι «οι δήμοι παρουσιάζουν μικρή οικονομική αυτοτέλεια, αφού τα έσοδα τους προέχονται κυρίως από την κρατική επιχορήγηση. Κατά μέσο όρο, μόνο το 36% των συνολικών τους εσόδων προέρχονται από ίδια έσοδα». Και το δεύτερο ενδιαφέρον είναι ότι «το 2021 κανένας δήμος δεν κατάφερε να τηρήσει τον προϋπολογισμό του σε ποσοστό άνω του 80%, ενώ μόνο το 27% κατάφερε να τον τηρήσει σε ποσοστό άνω του 50%. Υπογραμμίζεται μάλιστα ότι «τα ποσοστά αυτά δεν παρουσιάζουν σημαντικές διακυμάνσεις την τελευταία πενταετία». Κάπως έτσι εξηγείται η μεγάλη διάθεση κάποιων να πολιτευτούν: ονειρεύονται να διαχειριστούν κρατικό χρήμα, εν μέσω μάλιστα μιας γενικής θολούρας και μιας σχετικής έλλειψης ελέγχων – και που δεν εκτελούνται οι προϋπολογισμοί δεν τρέχει τίποτα. Φυσικά δεν μιλάω για όλους: πολιτεύτηκαν και πολλοί αξιόλογοι άνθρωποι με διάθεση για κοινωνική προσφορά. Ελπίζω όλοι να βγήκαν και όσοι δεν τα κατάφεραν να μην απογοητευτούν και να ξαναπροσπαθήσουν. Απλά σημειώνω μια αντίφαση. Που έχει ενδιαφέρον όσο και κάτι άλλο που είδαμε στη χθεσινή βραδιά: ότι δεν υπάρχει αντιπολίτευση.
Αδυναμίες και πατατράκ
Πραγματικά χρειάζεται να ψάξει κανείς πολύ για να βρει, όχι σε τρεις μήνες, αλλά σε χρόνια ολόκληρα, όσα ζήσαμε τον τελευταίο καιρό και μετά τις διπλές εθνικές εκλογές. Οσα ελαφρυντικά κι αν δώσει κανείς στην κυβέρνηση, αλλά και σε περιφερειάρχες και δημάρχους που κλήθηκαν να διαχειριστούν καταστάσεις δύσκολες, είναι απίθανο να μην έχει θυμώσει με όσα είδε. Ο κρατικός μηχανισμός πιάστηκε στον ύπνο, οι αντιδράσεις υπήρξαν απολύτως σπασμωδικές, οι καταστροφές απερίγραπτες. Ακόμα και οι δηλώσεις που έγιναν ήταν από τις πιο άστοχες που θυμάμαι – με χειρότερη ίσως εκείνη του συντονιστή του κυβερνητικού έργου κ. Μάκη Βορίδη ότι «οι πλημμύρες στη Θεσσαλία γίνονται μια φορά κάθε 400 χρόνια»: το είπε αφήνοντας να εννοηθεί πως δεν χρειάζονται περισσότερα έργα γιατί θα αργήσουν να ξαναγίνουν και λίγες μέρες αργότερα στην πρώτη βροχή ξεχείλισαν πάλι ποτάμια. Κι όμως δεν υπήρξε σοβαρή λαϊκή αποδοκιμασία της κυβέρνησης ούτε εκεί που διαλύθηκαν όλα. Οπου οι περιφερειάρχες που δεν πήραν το χρίσμα της ΝΔ δεν ξαναβγήκαν αυτό συνέβη γιατί κάποιος «αντάρτης» της ΝΔ κατέβηκε και τα κατάφερε καλά γιατί στην συγκεκριμένη περιφέρεια έχει τους μηχανισμούς του – συνήθως γιατί έχει υπάρξει βουλευτής. Μπορεί να συζητάμε ώρες γιατί αυτό συμβαίνει όμως είναι δεδομένο: οι αποτυχίες της αντιπολίτευσης είναι τεράστιες ακόμα και σε εμβληματικούς Δήμους. Ο Κώστας Ζαχαριάδης κατέληξε στο Δήμο της Αθήνας τρίτος. Στη Θεσσαλονίκη τον Δήμο θα διεκδικήσει την δεύτερη Κυριακή από τον δήμαρχο Κωνσταντίνο Ζέρβα, ο φίλος του Βαγγέλη Βενιζέλου Στέλιος Αγγελούδης τον οποίο δεν στήριξε κανένα κόμμα της αντιπολίτευσης. Σε δήμους όπως τα Γιάννινα πχ ο ΣΥΡΙΖΑ μοιάζει να έχει εξαφανιστεί. Αλλά κι όπου στηρίχτηκε (με τα χίλια ζόρια) κάποιος από το ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ λίγα κατάφερε: στη Λάρισα ο κοινός υποψήφιος τερμάτισε δεύτερος μακριά από τον πρώτο και στην Περιφέρεια της χτυπημένης Θεσσαλίας ο Δημήτρης Κουρέτας, που είχε τη στήριξη του ΠΑΣΟΚ και του ΣΥΡΙΖΑ, δύσκολα θα κερδίσει τον νυν Περιφερειάρχη Κωνσταντίνο Αγοραστό, παρά τις καταστροφές.
Ωρα κάποιοι να πάνε σπίτι
Είναι αλήθεια πως η φασαρία που γίνεται μετά από καταστροφές πχ γίνεται συνήθως από λίγους που απλά φωνάζουν πολλοί. Θυμάμαι το καλοκαίρι στις πυρκαγιές τα ανάθεμα στο δήμαρχο στα κανάλια: τελικά ο Αντώνης Καμπουράκης κέρδισε εύκολα ανεβάζοντας μάλιστα το ποσοστό του σε σχέση με το 2019. Αυτό από μόνο του δείχνει πως είναι άλλο πράγμα η φασαρία κι άλλο η κοινωνική αξιολόγηση. Το είδαμε χθες βράδυ σε πολλές πόλεις.
Είναι πολύ σωστή η επισήμανση ότι οι αυτοδιοικητικές εκλογές έχουν τους δικούς τους πρωταγωνιστές και τους δικούς τους κανόνες και ότι δεν προσφέρονται πάντα για πολιτικά συμπεράσματα. Είναι επίσης ορθότατο ότι ο κάθε Δήμος έχει τις δικές του ανάγκες, ζει τις δικές του πραγματικότητες, έχει κόσμο που κρίνει τους υποψήφιους με κριτήρια που ελάχιστα έχουν να κάνουν με την κεντρική πολιτική σκηνή. και ισχύει ότι όταν δεν υπάρχει πόλωση, η χαλαρή ψήφος δεν γίνεται να ερμηνεύεται εκ των υστέρων: όλα αυτά τα ακούω και τα δέχομαι. Αλλά δεν χωρά αμφιβολία πως σε αυτές τις εκλογές κανένα μήνυμα δυσαρέσκειας δεν στάλθηκε στην Κυβέρνηση. Κι αν κάποιες νίκες ειδικά στις Περιφέρειες αποτελούν επιβράβευση ανθρώπων που σε αυτούς δουλεύουν χρόνια (Τζιτζικώστας και Αρναουτάκης είναι τα καλύτερα παραδείγματα) ισχύει επίσης ότι και κάποιοι που πήραν το χρίσμα τελευταία στιγμή τα κατάφεραν καλά – κυρίως γιατί προέρχονται από το κυβερνητικό στρατόπεδο. Η περίπτωση του νέου περιφερειάρχη Αττικής Νίκου Χαρδαλιά πχ είναι ενδεικτική: πήρε το χρίσμα τον Αύγουστο και το ποσοστό του ξεπέρασε το ποσοστό της ΝΔ σε μια περιφέρεια μάλιστα που προσφέρεται για πολιτικά μηνύματα – θυμηθείτε την νίκη της Ρένας Δούρου κάποτε. Μπορεί να βρούμε ένα σωρό δικαιολογίες για το γιατί η αντιπολίτευση δεν εισπράττει την όποια δυσαρέσκεια, αλλά είναι δεδομένο πως δεν την εισπράττει. Και θα πρέπε για αυτό να προβληματίζεται διότι δεν είναι πρόβλημα ιδεολογικό (το ΚΚΕ πχ υπολογίζεται ότι ανέβηκε περίπου 4 μονάδες κι αυτό το καταλαβαίνεις διότι φαίνεται - παντού κατέβασε δικούς του υποψήφιους…), αλλά είναι πρόβλημα προσώπων και επιλογών κυρίως. Είδα λίγο τα τηλεοπτικά πάνελ χθες βράδυ: περιφέρονταν σε αυτά οι ίδιοι κουρασμένοι από ήττες άνθρωποι. Δείχνοντας κυρίως μια έλλειψη θέλησης να κάνουν το πιο απλό: να πάνε σπίτι. Μπας κι εμφανιστούν άλλοι που να καταλαβαίνουν τον κόσμο, τα προβλήματα του, τις ανησυχίες του και τις προσδοκίες του. Όχι του κόσμου που ζει για το twitter που λέγεται Χ, ή για να παίρνει like στο FaceBook, αλλά του πραγματικού κόσμου…
