Είχαν παίξει αντίπαλοι 39 φορές πριν βρεθούν χθες στον ημιτελικό του Γουίμπλετον, αλλά αυτό δεν έμοιαζε να έχει καμία ιδιαίτερη σημασία. Ο Ρότζερ Φέντερερ υποδέχτηκε τον Ράφα Ναδάλ σε αυτό που είναι το αγαπημένο του γήπεδο για πρώτη φορά μετά την ιστορική τους αναμέτρηση το 2008: οι δυο τους εκεί δεν είχαν συναντηθεί τα τελευταία έντεκα χρόνια, πράγματα απίστευτο αν σκεφτεί κανείς την συνέπεια τους, αλλά και την ίδια την καριέρα τους. Τότε, σε αυτό που πολλοί θεωρούν το μεγαλύτερο παιγνίδι του τένις όλων των εποχών, ο Ναδάλ είχε κερδίσει τον βασιλιά στο σπίτι του – στο χόρτο του Λονδίνου που τότε ήταν ανίκητος. Εκείνο το ματς, που είχε κρατήσει 4 ώρες και 48 λεπτά, και που ο Ισπανός είχε κερδίσει με 9-7 στο πέμπτο σετ, παραμένει η μοναδική ίσως πικρή ήττα του Φέντερερ στην ιστορία των Γκραν Σλαμ. Εχει κι αυτός πέσει θύμα εκπλήξεων, έχει σίγουρα χάσει ματς στα οποία ήταν φαβορί κι έχει δει τα τελευταία ειδικά χρόνια αντίπαλους μικρότερους σε ηλικία να τον κερδίζουν με σύμμαχο τον αλήτη το χρόνο που δεν λυπάται, ούτε τους αθάνατους. Αλλά θα ήταν κρίμα κι άδικο ο Φέντερερ που βαδίζει στα 38, να μην πάρει μια συμβολική αλλά υπέροχη ρεβάνς για εκείνη την ήττα του από τον Ισπανό που ήταν ο μόνος που για χρόνια τον κυνήγησε για να τον ρίξει από το νούμερο 1.

Σκεφτόμουν χθες, όταν τον έβλεπα να ζωγραφίζει πόντους στο χορτάρι του Λονδίνου, πως η επιμονή του να αγωνίζεται ακόμα, ίσως είχε να κάνει αποκλειστικά με την ανάγκη αυτής της ρεβάνς – σαν ο Φέντερερ να ήθελε να σβήσει εκείνη του την ήττα αποδεικνύοντας πως ήταν απλά μια έκπληξη και τίποτα περισσότερο. Δεν ξέρω αν τα κατάφερε γιατί τα δυο ματς δεν συγκρίνονται – το 2008 οι δυο είχαν παίξει ένα τελικό, τώρα βρέθηκαν στον ημιτελικό. Αλλά δεν χωρά αμφιβολία πως ο τύπος θα φύγει έχοντας κάνει και τον μπαμπέση τον χρόνο να χτυπάει το κεφάλι του στον τοίχο. Στις μάχες τους ο αθάνατος Φέντερερ αρχίζει να έχει το πάνω χέρι – ο Ναδάλ απλά του χρειαζόταν χθες για να του το δείξει για μια ακόμα φορά.

Εντεκα χρόνια πριν

Το ματς του 2008 ήταν ένα επικό παιγνίδι. Ο Ναδάλ δεν κέρδισε τότε απλώς το «νούμερο 1» του καιρού μας, αλλά τον καλύτερο παίκτη που έχει αγωνιστεί ποτέ σε γήπεδα με χόρτο. Ο Φέντερερ δεν είχε χάσει κατά τη διάρκεια του τουρνουά ούτε ένα σετ και είχε κερδίσει τον νεότερό του Ισπανό και στους δυο προηγούμενους τελικούς που είχαν παίξει στο Λονδίνο: 3-1 το 2006 και 3-2 το 2007 – ο Ναδάλ το 2007 είχε αποχωρήσει κλαίγοντας. Ο Ελβετός το 2008 ηττήθηκε δείχνοντας ωστόσο τον τρομερό χαρακτήρα του: γύρισε το ματς από το 2-0, ισοφαρίζοντας σε 2-2 αφού προηγουμένως ακύρωσε τρία ματς πόιντ του Ισπανού – που έμοιαζε με αγρίμι έτοιμο να τον κατασπαράξει. Στον τελικό του 2008 υπάρχει και η δικιά μου αγαπημένη φάση σε αγώνα τένις: είναι ο πόντος με τον οποίο ο Φέντερερ ακύρωσε το 3ο ματς πόιντ του Ισπανού στο τέταρτο σετ, ένα passing- shot χτύπημα με το ρεβέρ κατά μήκος της πλάγιας γραμμής που o Φέντερερ σε κίνηση σπανίως δοκιμάζει. Πρόκειται για τον ορισμό της κλάσης: ας μην ξεχνάμε ότι κλάση είναι να τολμάς (και να κατορθώνεις) το δύσκολο στην πιο σημαντική από τις στιγμές. Ο τρομερός Ελβετός επανέλαβε και χθες το ίδιο χτύπημα στο έβδομο γκέιμ του δεύτερου σετ: σαν ο χρόνος να μην τον έχει αγγίξει καθόλου, σαν να είμασταν 11 χρόνια πριν.

Το ίδιο ακριβώς τένις       

Ο Ναδάλ το 2008 είχε δει όλη την κλάση του Φέντερερ και δεν τρόμαξε: η νίκη του δεν ήταν η κλασσική νίκη της άμυνας απέναντι στην επίθεση, αλλά ο θρίαμβος της εργατικότητας και της προσήλωσης. Ο Φέντερερ είχε βραχυκυκλώσει απέναντι στην επιμονή του Ισπανού – είχε λυγίσει ως άνθρωπος. Αλλά το τένις που παίζει παραμένει αήττητο και έντεκα χρόνια μετά έχουμε αυτή την απόδειξη. Ο Φέντερερ κέρδισε χθες παίζοντας το ίδιο ακριβώς τένις που παίζει από την αρχή της δυναστείας του – ο όρος καριέρα είναι λίγος. Σέρβιρε άψογα, έτρεξε τον αντίπαλό του, διάβαζε σχεδόν κάθε του χτύπημα κι όταν η περίσταση το απαιτούσε κατέθεσε τις δικές του αποδείξεις κλάσης, που όλες έχουν να κάνουν με το παιγνίδι και μόνο – τίποτα δεν ήταν ζήτημα καρδιάς, ψυχής, αντοχής κτλ.

Ο Φέντερερ δεν είναι απλά ένας μεγάλος παίκτης – σίγουρα ο μεγαλύτερος τενίστας που είδαμε ποτέ - είναι πολύ περισσότερο η ζωντανή απόδειξη πως η σημαντικότερη αρετή στα σπορ είναι η ικανότητα να χρησιμοποιείς την τεχνική για να παράγεις Τέχνη. Ο Φέντερερ, με το αριστοκρατικό του τένις, το τόσο καθαρό και πλήρες, θυμίζει ότι ενώ υπάρχει τεχνική χωρίς Τέχνη, δεν υπάρχει Τέχνη χωρίς τεχνική. Κάθε του παιγνίδι είναι ένας ύμνος στο τένις – μια αρτιότατη παράσταση υψηλής τεχνικής που μετατρέπει το ματς σε συγκινητική Δημιουργία: δεν είναι απλά αθλητικό αποτέλεσμα – αλλά η πεμπτουσία του αθλητισμού, το άριστο της ύπαρξής του. Η αρτιότερη, ωραιότερη και πιο συναρπαστική εκδοχή του.

Ο χρόνος και η Τέχνη

Ο Ναδάλ παραμένει μεγάλος μαχητής – το δειξε και χθες όταν σε ένα δύσκολο βράδυ πάλεψε μέχρι το τέλος. Είναι όμως περισσότερο άνθρωπος από σουπερήρωας –ίσως για αυτό τον αγαπάω. Τσίμπησε το δόλωμα του Ελβετού και ξόδεψε αρκετή ενέργεια στο δεύτερο σετ για να τον συντρίψει και κάπου εκεί κάπως άδειασε – δεν είναι πια παιδάκι κι αυτός. Ο Φέντερερ, με το πρώτο σετ στο τσεπάκι του, τον άφησε να φύγει στην κατηφόρα ξέροντας ότι ο Ισπανός δεν θα αντισταθεί στον πειρασμό να κάνει μια επίδειξη δύναμης παίζοντας εκτός έδρας – δεν φτάνει σε ένα τελικό στο Γουίμπλετον εδώ και οκτώ χρόνια. Αλλά στις ανηφόρες του τρίτου και του τέταρτου σετ ο Φέντερερ με την τεχνική του υπεροχή τον άφησε πίσω δείχνοντάς του ότι εκεί που η τεχνική μετρά περισσότερο, η διαφορά τους θα παραμένει αιώνια μεγάλη. Ο χρόνος μπορεί να αφαιρέσει από ένα αθλητή δύναμη, έκρηξη, ταχύτητα, ίσως και την θέληση για νίκες. Αλλά ο χρόνος δεν μπορεί να κάνει τίποτα απέναντι στην Τέχνη της τεχνικής – πρέπει απλά να μείνει στην άκρη και να την χειροκροτήσει. Το καλλιτεχνικό δημιούργημα δεν έχει ηλικία και οι ετικέτες του είναι απλά χρηστικές: ο Φέντερερ είναι και κλασικός και μοντέρνος.  

Συγκινεί όσο κανείς

Ο Ελβετός ίσως χάσει τον τελικό από τον νεότερο Τζόκοβιτς, αλλά χθες έδωσε ένα μάθημα στην ανθρωπότητα – δεν μιλάμε για τένις, αλλά για αισθητική, για αξίες, για πολιτισμό, για ιστορία. Η ιστορία χωρίς την Τέχνη είναι μονότονη, λειψή, φτωχή, χωρίς λάμψη. Η Τέχνη είναι πάνω από όλα: είναι η αιώνια απόδειξη πως ο άνθρωπος κατάγεται από κάποιο Θεό, στον οποίο χάρη στην Τέχνη μοιάζει, γιατί δημιουργήθηκε «κατ εικόνα και ομοίωση». Οι αθλητές κερδίζουν, χάνουν, μάχονται, απογοητεύονται, επιμένουν, επιστρέφουν. Ο Φέντερερ απλά συγκινεί. Και ως άνθρωπος που ξεπερνά τα όρια του, και ως αθλητής που γράφει ιστορία, αλλά κυρίως ως μεγάλος δημιουργός. Συγκινεί όσο κανείς. Και μιλάμε για Τέχνη...