Ασπρίζουν τα μαλλιά μας το καλοκαίρι; Οι ειδικοί λένε πως τα μαλλιά ασπρίζουν γρηγορότερα από το άγχος. Από την άλλη σύμφωνα με μια θεωρία το χρώμα των μαλλιών συνήθως ανοίγει το καλοκαίρι, όταν αυτά είναι ανοικτόχρωμα: τα ξανθά μαλλιά γίνονται ακόμα πιο ξανθά, τα άσπρα ακόμα πιο άσπρα. Δεν πολλαπλασιάζονται οι άσπρες μας τρίχες απλά η ασπρίλα τους λάμπει λίγο πιο πολύ. Οι δυο θεωρίες δεν είναι αντιφατικές. Μπορεί το καλοκαίρι η ασπρίλα των μαλλιών να μεγαλώνει και λόγο άγχους. Του άγχους που προκύπτει, όταν νοιώθεις ότι το καλοκαίρι περνάει γρήγορα – σίγουρα πιο γρήγορα από όσο θες.
Μετράμε το χρόνο με τα καλοκαίρια μας στην Ελλάδα και δεν χρειάζεται να το κρύβουμε – ισχύει για τους πιο πολλούς. Είναι σαν να έχουμε όλοι γενέθλια το καλοκαίρι κι όχι μόνο οι γεννημένοι τον Ιούνιο, τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, όπως εγώ. Υπάρχει ο κανονικός χρόνος κι ο χρόνος που μετράμε με βάση τις αναμνήσεις μας – δεν πρόκειται ακριβώς για τον ίδιο: ο κανονικός χρόνος είναι αμείλικτος, ο άλλος είναι κομμάτι στα μέτρα μας και τον μετράμε με θύμησες κι εικόνες που μάθαμε να ψάχνουμε. Αλλά και με ήχους που χάνονται και με αισθήματα που σβήνουν. Κοιτάμε τα φεγγάρια, αναρωτιόμαστε που πήγαν φέτος τα τζιτζίκια, που είναι και τι κάνουν οι φίλοι μας με τους οποίους κάποτε περνούσαμε τα καλοκαίρια μας.
Οι πρώτες παιδικές αναμνήσεις μας είναι συνήθως καλοκαιρινές – οι εξαιρέσεις είναι ελάχιστες. Το καλοκαίρι είναι η πρώτη εποχή που γράφει στο μυαλό μας και για τις εικόνες που προκύπτουν στον υπέροχο καμβά του. Ισως να μην θυμόμαστε το πρώτο μπάνιο μας στη θάλασσα, αλλά αυτό το πρώτο έχει γράψει μέσα μας τη βεβαιότητα ότι είναι εποχή για θάλασσα και κάπως έτσι και τα επόμενα καλοκαίρια θα γράψουν ακόμα περισσότερα: το καλοκαίρι δεν αποφασίζεις τίποτα, αποφασίζει αυτό για σένα. Ακόμα και το πώς θα μεγαλώσεις. Η το πότε.
Κοιτάμε τις παλιές φωτογραφίες – τον μπαμπά που μας κρατά αγκαλιά πριν μπούμε στη θάλασσα ενώ φοράμε ένα καπελάκι τσίτσιδι. Τη μαμά που παίζει μαζί μας στην άμμο, το αυτοκίνητο της οικογένειας γεμάτο στρώματα και σωσίβια να εξέχουν από το πορτ παγκάζ. Τον αδερφό με μια τεράστια μπάλα στην παραλία. Ένα σωσίβιο κι εκείνο το πρώτο θαλάσσιο στρώμα. Νοσταλγούμε όσα νομίζαμε κάποτε πως δεν θα αλλάξουν ποτέ. Τις μυρωδιές από την κουζίνα της γιαγιάς. Ένα «βανίλια υποβρύχιο». Ένα παγωτό σοκολάτα με σιρόπι βύσσινο. Μια πλατεία που τρέχαμε με τα γόνατα γρατσουνισμένα. Τα καλοκαίρια της εφηβείας που ακολούθησαν τα καλοκαίρια της παιδικότητας. Με φωτιές στην παραλία τότε που δεν φοβόμασταν πως κάτι θα γίνει λάθος και θα γίνει η περιοχή παρανάλωμα. Με ποδήλατα με κουδουνάκια και «ταχύτητες», πριν τα σκούτερ και τα «παπιά». Τα μακροβούτια. Ενα ψάρεμα με παραγάδι. Ένα γάλα σοκολατούχο «Αγνό» χαράματα μετά την επιστροφή από τις καλοκαιρινές ντισκοτέκ. Τα θερινά σινεμά στα οποία μπαίναμε χωρίς να δούμε τι παίζει – μπορεί να βλέπαμε ταινίες καράτε ή το «Ασανσέρ για δολοφόνους», τότε όλα ήταν «σινεμά». Όλα αυτά πριν τα πρώτα καλοκαιρινά ερωτικά σκιρτήματα που νομίζαμε ότι ήταν κάτι σοβαρό, ενώ δεν ξέραμε ούτε καν το όνομά της. Τα παλιά τραγούδια που τέτοια δεν γράφονται πια. Και μετά; Μετά άρχιζε σιγά σιγά η λαχτάρα του καλοκαιριού να μεγαλώνει, γιατί διαπιστώναμε μεγαλώνοντας κι εμείς πως δεν ήταν τελικά τόσο σίγουρο και τόσο δεδομένο το καλοκαίρι όσο μικροί νομίζαμε πως θα είναι: θα έρχονταν, αλλά για μας θα διαρκούσε λίγο. Θα μειωνόταν και θα μειωνόταν πολύ: θα καταλήγαμε να μας βρίσκει ο δεκαπενταύγουστος στην Αθήνα, δηλαδή κάτι που πιστεύαμε πως δεν θα μπορούσε να συμβεί ποτέ. Κι όταν το καλοκαίρι άρχισε να διαρκεί ολοένα και λιγότερο μας έβαλε σε σκέψεις. Κι αποφασίσαμε πως έπρεπε να είναι όλο και πιο σωστά οργανωμένο, γιατί ήταν όλο και πιο ακριβό.
Οσο οι μέρες του καλοκαιριού γίνονταν λιγότερες τόσο πιο πολύ μας απασχολούσαν – όπως συμβαίνει και στις γιορτές: όσο πιο λίγη είναι η ώρα που έχουμε για να γιορτάσουμε, τόσο πιο πολύ θέλουμε να γεμίσουμε την γιορτή με αυτά που μας λείπουν. Κι έτσι συμβαίνει και με το καλοκαίρι που όσο μεγαλώνουμε τόσο λιγότερο επιθυμούμε να μην έχει εκπλήξεις και τόσο περισσότερο προσπαθούμε να είναι στα μέτρα των ονείρων μας – λες κι αυτό είναι δυνατό.
Κάποια στιγμή στις πράξεις που ορίζουν την ωριμότητα μας προσθέσαμε και τον προσεχτικό σχεδιασμό του. Μάθαμε να μιλάμε με φίλους για αυτό και να δεχόμαστε συμβουλές. Αρχίσαμε να περνάμε χρόνο ψάχνοντας νησιά που δεν ξέραμε ούτε καν που βρίσκονται και τι μπορεί σε αυτά να συναντήσουμε. Φτάσαμε να διαλέγουμε ξενοδοχεία ή κάμπινγκ ή οτιδήποτε μπορεί να μας είναι χρήσιμο στο ελάχιστο του καλοκαιρινού μας χρόνου, όχι με βάση το ένστικτό μας, αλλά με βάση πληροφορίες κι οδηγούς – για τίποτα στη ζωή μας δεν έχουμε αθροιστικά συγκεντρώσει πιο πολλές πληροφορίες από όσες έχουμε ψάξει για τα καλοκαίρια μας: ούτε καν για γιατρούς. Κι αν μεγαλώνοντας ακόμα πιο πολύ, έχουμε καταλήξει που ακριβώς θέλουμε το καλοκαίρι να το ζούμε, παύοντας να παριστάνουμε τον Οδυσσέα κυρίως γιατί οι περιπλανήσεις μας δεν μπορεί να είναι χρονικά απέραντες όπως οι δικές του, και πάλι η αγωνία για το πώς θα το περάσουμε μας κατατρέχει. Γιατί ένα ακόμα καλοκαίρι δεν μπορεί να είναι όπως ένας ακόμα χρόνος: τον χρόνο δεν τον σταματάς και το ξέρεις, ενώ το καλοκαίρι νοιώθεις ότι σταματάς κι αυτό το φρένο θες να είναι ωραιότερο από την διαδρομή, που έτσι κι αλλιώς δεν ελέγχεις. Αυτό το καλοκαιρινό φρένο έρχεται κάθε χρόνο να σου θυμίσει πώς πρέπει να είναι η ζωή και η γιορτή της. Και για αυτό τα μαλλιά σου ασπρίζουν: από το άγχος αυτού του φρεναρίσματος. Αλλά και από την ανάγκη να γράψει μέσα σου κάτι αυτό το ετήσιο hangover μιας γιορτής, που έχεις μάθει να αγαπάς ως τη μόνη που κάθε χρόνο αξίζεις να περιμένεις.
Το καλοκαίρι είναι μια γιορτή γενεθλίων, αφού όταν έρχεται σε υποχρεώνει να κατανοείς την αίσθηση του περάσματος του χρόνου και την ανάγκη της απόλαυσής του: όλο το χρόνο προσπαθείς να παίξεις κρυφτούλι με το χρόνο, να νοιώθεις νέος κι άφθαρτος και ανέγγιχτος από το πέρασμά του, αλλά το καλοκαίρι το χρόνο τον συναντάς σαν καλεσμένο στη γιορτή σου. Όπως συμβαίνει με τους καλεσμένους δεν σε τρομάζει: νομίζεις πως έχει σταματήσει κι αυτός να τρέχει μαζί σου απλά για να γιορτάσετε μαζί τα μονίμως επαναλαμβανόμενα καλοκαιριάτικα γενέθλια. Δεν έχει σταματήσει όμως. Απλά ο χρόνος έχει βάλει τα γιορτινά του, γιατί στις γενέθλιες γιορτές όλοι τιμούν και την δική του παρουσία στη ζωή σου. Ο χρόνος σε κοιτάζει, σου χαμογελά, σου λέει κάποια στιγμή «άσπρισες». Γλυκά στο λέει, αλλά και ειρωνικά. Θα μπορούσε να σου πει «δεν γλυτώνεις». Αλλά το καλοκαίρι ακόμα κι ο χρόνος είναι ωραίος…
